Tweede Kamer bespreekt wetsvoorstel beperking AWBZ-zorg over de grens
De Tweede Kamer i bespreekt vandaag een wetsvoorstel dat het meenemen van AWBZ-zorg over de grens beperkt. Het gaat vooral om zorg voor migranten die tijdelijk teruggaan naar hun land van herkomst. Maar het voorstel raakt ook andere Nederlanders in het buitenland.
De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten dekt langdurige zorg wegens ouderdom, ziekte of een handicap. Iedereen die legaal in Nederland woont, betaalt hiervoor premie en kan aanspraak maken op AWBZ-zorg. Dat geldt ook voor sommige groepen Nederlanders in het buitenland, zoals grensarbeiders en diplomaten.
Ook wie korte tijd in het buitenland verblijft, heeft daar in veel gevallen recht op zorg. Dat geldt voor vakantiegangers, overwinteraars aan de Spaanse Costa of migranten op familiebezoek in landen als Turkije. En ook die buitenlandse zorg wordt betaald uit het Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten.
Betaalbaar
Het 'meenemen' van zorg is omstreden. 'Mensen betalen veel geld voor AWBZ-middelen', zegt Kamerlid Fleur Agema i van de Partij voor de Vrijheid i. 'Dan moet het niet zo zijn dat dat geld in een ander land wordt besteed Wij vinden dat er buiten de EU i géén zorggeld uit Nederland uitgegeven moet worden.'
Het geld is hard nodig om de AWBZ ook in de toekomst betaalbaar te houden, zegt Agema. Daarnaast ontbreekt toezicht. 'De inspectie die de zorg controleert, kan niet de hele wereld overvliegen. En in de jeugdzorg hebben we al gezien dat buitenlandse instellingen soms geen goed werk afleveren.'
Gecontracteerd
In 2007 zette een onderzoek in opdracht van het kabinet al kanttekeningen bij het feit dat steeds meer Nederlandse verzekeraars samenwerken met buitenlandse instellingen om AWBZ-zorg aan te bieden. Zulke gecontracteerde zorg wordt 'in natura' geregeld: de verzekerde hoeft achteraf niets te declareren.
Het gevolg, zegt Agema, is dat mensen met 'mooie, glossy folders' naar landen als Turkije worden gelokt. De kosten daar liggen lager. Toch kunnen gecontracteerde instellingen de hele vergoeding 'binnenharken'. De huidige regels eisen alleen dat zo'n instelling deel uitmaakt van het sociale stelsel in het land.
Beperkingen
Wetsvoorstel 32 154 moet een einde maken aan het 'contracteren' van zorg buiten de Europese Unie en de Europese Economische Ruimte i (IJsland, Noorwegen, Liechtenstein, Zwitserland). Daarbinnen blijft het vanwege de Europese regels voor vrij verkeer van personen en diensten wel gewoon mogelijk.
Daarnaast wordt de duur beperkt: het voorstel is tot 13 weken. Nog steeds te lang, vindt Fleur Agema. 'De gemiddelde Nederlander heeft maar 5,5 week vakantie.' Maar in een Kamerbrief zegt staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten i van VWS dat ze rekening houdt met de vele Nederlandse overwinteraars.
Canada
Dat er mensen 'geronseld' worden om in het buitenland van zorg gebruik te maken is kwalijk, vindt ook oppositie-Tweede Kamerlid Renske Leijten i van de Socialistische Partij i. 'Zorginstellingen die dat doen - er zit er eentje in Twente - moeten daarvoor gewoon op de vingers worden getikt. Dat vind ik echt.'
Maar, zegt ze, de AWBZ is een collectieve volksverzekering: in ruil voor de premie die je betaalt, bouw je rechten op. Daaraan mag niet zomaar worden getornd. 'Als jij een broer hebt in Canada, die in de jaren 50 is geëmigreerd en die overlijdt, mag je dan niet naar de begrafenis als je thuiszorg nodig hebt?'
Besparing
De kostenbesparing is bovendien relatief klein, staat in een memorie van toelichting op het wetsvoorstel te lezen. Een reëel beeld krijgen van het geld dat wordt uitgegeven aan AWBZ-zorg in het buitenland blijft lastig, maar het zou gaan om zo'n 18 miljoen euro per jaar. De wetswijziging bespaart daarop 1 miljoen.
'Het is nu nog niet zo'n groot bedrag', beaamt Fleur Agema. 'Maar het wordt steeds groter. Het moet natuurlijk mogelijk zijn om in het buitenland naar een begrafenis van een familielid te gaan, daar zullen we ook niet voor gaan liggen. Maar het kan wel allemaal veel krapper en veel strenger worden gesteld.'
Familie
Renske Leijten betwijfelt of er echt zo'n explosieve groei plaatsvindt. 'Er zijn experimenten geweest met Nederlandse zorgdorpen aan de Costa del Sol. Maar het bleek toch dat onze ouderen dat liever niet wilden. Als je hulpbehoevender wordt, heb je het liefst je familie om je heen. Dat kan niet als je in het buitenland zit.
