SER-Kroonlid Arnoud Boot waarschuwt voor fiscale unie in EU
Het kroonlid Arnoud Boot sprak vanochtend tijdens de SER i-raadsvergadering over de Eurocrisis. Hij ziet deze crisis vooral als een politiek vraagstuk, dat ‘onvoorstelbaar lastig’ is om op te lossen. Hij waarschuwt daarbij voor het voortijdig zetten van onomkeerbare stappen richting een fiscale unie. Het is gewenst om een duidelijke knip te maken tussen de kortetermijnaanpak van acute problemen en het opzetten van nieuwe arrangementen waarvoor een aantal jaren moet worden uitgetrokken, ook om de kiezer erbij te kunnen betrekken. Dat is nodig voor de democratische legitimatie.
De acute problemen spitsen zich toe op Griekenland. Het land neemt een unieke positie in, omdat het niet alleen de schuldenlast niet aankan, maar ook nog problemen heeft met het ordelijk besturen van land en economie. Dat geldt niet voor de andere Zuid-Europese landen, stelde hij. De hamvraag is volgens hem dan ook hoe we op een fatsoenlijke manier met het probleem Griekenland moeten omgaan. Hij dacht hierbij aan een soort Marshall-plan. Net zoals Amerika West-Europa weer op de been hielp na de Tweede Wereldoorlog, zouden de Eurolanden i Griekenland weer moeten opstoten in de vaart der volkeren. Zo’n plan zou moeten helpen om het Griekse schuldprobleem op te lossen en de Griekse economie weer op orde te krijgen, ook door geld te steken in bijvoorbeeld onderwijs en infrastructuur.
Voor Italië i en Spanje i geldt een ander verhaal, want ze zijn solvabel en ze hebben de mogelijkheid om op afzienbare termijn weer gezond te worden. Deze landen moeten daarom ruggensteun krijgen van de andere Eurolanden, via een voldoende groot noodfonds. Van belang is dan wel dat de desbetreffende landen goed beleid gaan voeren, omdat anders het beeld gaat ontstaan dat slecht gedrag beloond wordt en dat is niet goed voor het draagvlak voor het noodfonds.
De politiek is nu aan zet. In afwachting daarvan wordt de Europese Centrale Bank i in een verkeerde, politieke rol geplaatst. Dat is ongewenst; de ECB kan geen permanente oplossing voor financieringsproblemen bieden.
Op de agenda voor de wat langere termijn staan kwesties als het ontwerpen van een geloofwaardig mechanisme voor controle van het begrotingsbeleid en het voorstel voor de invoering van eurobonds i. Een kernvraag is hoe wij het Stabiliteitspact i, dat eisen stelt aan de omvang van het begrotingstekort van de Eurolanden, bijtender kunnen maken. Boetes en andere strafmaatregelen bij overtreding van de spelregels blijken ineffectief. Het komt erop aan in een vroegtijdig stadium al bij te sturen. Maar de democratische legitimatie daarvoor moet nog worden verworven.
Het kroonlid Henk Brouwer (De Nederlandsche Bank i), die vandaag afscheid van de SER nam, viel Boot bij. Markten reageren te laat en te heftig. Hij benadrukte het belang van professioneel handelen door beleidsmakers en het met één stem spreken. Daar heeft het volgens hem tot nu toe aan ontbroken. Het wordt volgens Brouwer nu tijd om overtuigende oplossingen voor de korte termijn te nemen en na te denken over oplossingen voor de lange termijn. Hij neemt afstand van de ‘ongekend ruwe taal’ over Griekenland en pleit voor een overtuigend opgetuigd noodfonds, een versterking van de preventieve tak van het Stabiliteitspact en het respecteren van de onafhankelijke positie van de ECB.