Ierse rijkdom ging niet naar sociale voorzieningen

De Ierse crisis

Tussen 1995 en 2000 groeide de Ierse economie met bijna 10 procent per jaar, na decennia van armoede en emigratie. Veel groei kwam van buitenlandse bedrijven, die Ierland opzochten vanwege de lage belastingen en goedgeschoolde werknemers. Weinig van de nieuwe rijkdom ging naar sociale voorzieningen. De regering hield de belastingen laag uit angst de bedrijven af te stoten. Wel stegen de lonen en werd er volop gebouwd. Tussen 1992 en 2006 gingen de huizenprijzen met meer dan 300 procent omhoog. In 2007 stortte de economie in. De bouw van nieuwe huizen kwam stil te liggen, en bij veel banken bleek de situatie ernstiger dan gedacht.

Eind 2010 kwamen de EU i en het IMF i met een steunpakket van zo'n 100 miljard euro. Voorwaarde: strenge bezuinigingen. De werkloosheid was in juli 2011 opgelopen tot 14,3 procent. De emigratie zit nu weer op het hoge niveau van vóór de 'Celtic Tiger'. Dit jaar vertrekken zo'n 50.000 Ieren. Ondertussen wordt er al druk gespeculeerd over nieuwe internationale steun.

Ierland heeft altijd een grote aantrekkingskracht gehad op veel Nederlanders. Toen het land eind vorige eeuw opeens welvarend werd, durfden er steeds meer de sprong te wagen. Hoe erg heeft de Ierse crisis hun dromen van rust en ruimte verstoord?

Elton: niet de zanger maar een dorpje even buiten de Ierse stad Limerick. Er woonden zo'n 40 mensen, tot Trudie en Michaël As er in 2002 neerstreken met hun 12 kinderen. 'Wij hebben Elton groot gemaakt', zegt Trudie lachend. 'Dat we meer kinderen kregen dan de rest, hebben we altijd gezien als een zegen.'

'We zien wel '

De bungalow van het gezin heeft vier slaapkamers - met zes stapelbedden - en een woonkamer met een lange tafel, een kruisbeeld aan de muur, een enorme tv en een fors uitgevallen koekoeksklok die Michaël kocht op eBay. 'We hadden graag wat meer ruimte gehad, maar we roeien met de riemen die we hebben.'

Echt een plan hadden ze niet toen ze emigreerden. 'We hebben gewoon in Nederland het huis verkocht, Michaël heeft ontslag genomen en we zouden het wel zien.' Een eerste poging om aan de kost te komen met melk voor geitenkaas mislukte. 'Met de hand melken bleek niet te mogen. Niet als je de melk wilt verkopen.'

Een melkmachine was te duur, dus gingen de geiten uiteindelijk via de Ierse hulporganisatie Bóthar naar de arme gezinnen in Afrika. Maar van het één kwam het ander: Michaël begon een transportbedrijfje en inmiddels vervoert hij kaas en vlees voor een paar grote klanten. 'Sindsdien gaat het wel aardig.'

Wachten op geld

Dat wil niet zeggen dat de Ierse crisis aan het gezin voorbijgaat. 'Je moet wachten tot je eindelijk betaald wordt', zegt Trudie. 'Als je diesel wilt kopen voor je wagens, moet je maar ergens zien te vinden waar ze het willen opschrijven. Het is een soort cirkeltje.' Michaël: 'Iedereen wacht op iedereen wacht op geld.'

Zelf vindt hij het vooral erg voor 'de jongens'. Want die zitten straks zonder werk, zegt hij. En ze zien steeds meer van hun vriendjes vertrekken naar het buitenland. 'Neem de voetbalclub hier aan de overkant. De helft van de club is naar Australië of Nieuw-Zeeland.'

En dat terwijl je 'geen Einstein' hoefde te zijn om de crisis aan te zien komen, zegt Michaël. 'Het kon allemaal niet groot genoeg, dat moest een keer misgaan. Alleen zagen de Ieren dat zelf niet.' Wat dat betreft zijn de Nederlanders dus toeschouwers gebleven. Maar verder 'hoor je er wel echt bij hier', zegt Trudie.

'Niets voor ons '

Dat gevoel van erbij horen had ze al toen ze vroeger met een vriendin mee naar Ierland op vakantie ging, vertelt ze. In haar klas ging ze als enige naar de kerk. 'Maar in Ierland hoefde je je niet te schamen als je katholiek was. Als katholiek maakt het ook niet uit of je Ier bent of Nederlander. Iedereen is welkom.'

In Nederland voelden zij en Michaël zich daarentegen steeds minder welkom. 'Iemand zei: je begrijpt wel dat een samenleving zoals de onze niet voor jullie gezin kan zorgen.' En klaagden ze over zaken als de voor elk gezinslid verschuldigde 'solidariteitspremie' in de zorg, 'dan was de reactie: jullie wilden dit toch zelf?'

Het nieuwe belastingstelsel in 2002 was de druppel die de emmer deed overlopen. 'We werden erg benadeeld en in de politiek kwam niemand op voor mensen met grote gezinnen', zegt Michaël. 'Op een gegeven moment denk je dan: misschien is deze samenleving inderdaad wel niets voor ons.'

Dag van morgen

Voor de kinderen is het Ierse platteland de ideale plek, benadrukt Michaël. 'Hier hebben ze de ruimte en zijn ze gelukkig.' Zoon Clemens van 20 zegt dat het wel wennen was, vooral voor de oudere kinderen. 'Maar over het algemeen zijn we aardig ingeburgerd.' Terug naar Nederland wil hij in elk geval niet. 'Ik blijf.'

En als het transportbedrijfje failliet gaat door de crisis? Trudie: 'Toen we trouwden, kozen we als evangelie 'maak je geen zorgen voor de dag van morgen, vandaag heeft genoeg aan zijn eigen leed'. Zo probeer ik ook te leven. Vandaag heb ik mijn zorgen, die van morgen komen wel. Of niet. Ik geef het helemaal over.'

---