De discussie over klonen laait weer op in de EU

Kloonbaby

Eind 2002 claimde het bedrijf Clonaid succesvol een mens te hebben gekloond. Een tweede kloonbaby zou zelfs Nederlands zijn. Er is nooit bewijs geleverd dat het daadwerkelijk om klonen ging.

Sindsdien werd het stil rond Clonaid. Toch adverteert het bedrijf op de website www.clonaid.com nog steeds met kloonbaby’s. Op het contactformulier kunnen geïnteresseerden kiezen uit onder meer: ‘Having a cloned child’ en ‘having my pet cloned’.

Zusterbedrijf Stemaid houdt zich bezig met, ook al controversieel, stamceltherapie.

Schaap Dolly werd dinsdag 15 jaar geleden geboren. Na de eerste kloon van dit volwassen dier volgden koeien, honden, katten, muizen en andere dieren. En een storm aan maatschappelijke kritiek. Is sinds Dolly’s overlijden in 2003 het debat over klonen in Nederland ook dood?

Tegenstanders van klonen wijzen op het grote dierenleed dat gepaard gaat met klonen. Esther Ouwehand i van de Partij van de Dieren zegt: 'Bij stier Herman hebben we achteraf kunnen zien dat er zeer veel kalfjes zijn geboren met ernstige afwijkingen, hartproblemen, pootproblemen, echt mismaakte dieren, die met veel pijn op de wereld zijn gekomen.

Ze zijn in leven gebleven omdat de wetenschap wilde weten wat er van die dieren zou worden. Dat waren echt gruwelijke experimenten, echt Frankensteinachtige taferelen.’

Nederlanders willen geen kloon

Nederlanders zijn duidelijk over het klonen van dieren voor voedselproductie: 70 procent is tegen. Zo bleek uit een recent onderzoek van het consumentenplatform van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Van de mensen die klonen wel accepteren, geeft de meerderheid aan dat dit alleen geldt voor medisch onderzoek. Nederland voert een 'nee, tenzij'-beleid: klonen van dieren is verboden, tenzij een speciale vrijstelling wordt verkregen.

Prof. dr. ir. Henk Jochemsen, bijzonder hoogleraar aan de Wageningen Universiteit en filosoof zegt: 'Voor wat betreft het kloneren bij dieren denk ik dat je kunt zeggen dat dat verreweg het meest gebruikt wordt voor proefdieronderzoek voor medische behandelingen, nauwelijks in de fokkerij voor de productie van vlees, melk, eieren en dat soort dingen.’

Dr. ir. Roel Veerkamp, hoofd Animal Breeding and Genomics Centre aan de Wageningen Universiteit, zegt dat klonen voor de voedselproductie nauwelijks interessant is. ‘Het is in de fokkerij geen hot topic omdat er niet veel behoefte aan bestaat.

In de VS wordt kloontechniek gebruikt om bepaalde elitestieren te kunnen reproduceren, maar voor grootschalige productie is de techniek niet ver genoeg gevorderd.’ Veerkamp denkt dat het verbod en de maatschappelijke weerstand meespelen in het gebrek aan onderzoek naar kloontechnieken in Nederland.

Stamceltherapie

Nog een stapje verder gaat de discussie over menselijke klonen. Ook dit debat is geluwd, ‘omdat het eigenlijk lijkt ingehaald door de techniek’, zegt professor Jochemsen. Nadat in 2008 ophef was ontstaan over het gebruik van menselijke embryo’s voor stamceltherapie, werd een techniek ontwikkeld om opgekweekte basiscellen te gebruiken in plaats van embryo’s. Omdat dit toch problematischer blijkt dan verwacht, sluit Jochemsen niet uit dat de discussie over het klonen van menselijke embryo’s in de toekomst weer oplaait.

Intussen gaat buiten Nederland de ontwikkeling door. De Verenigde Staten stelden in 2010 de markt open voor producten van gekloonde dieren. Deze producten kunnen nu ook Europa i in komen, omdat onderhandelingen over een verbod tussen het Europees Parlement i en de Europese Commissie i eerder dit jaar misliepen.

Het Europarlement wil niet alleen een verbod op het klonen van dieren, maar ook op de import van gekloonde dieren, hun nakomelingen en producten in Europa. ‘Een gekloond dier maken is heel duur’, zegt de Nederlandse onafhankelijke Europarlementariër Kartika Liotard i.

‘Het kan wel honderdduizend euro kosten. Van zo’n dier ga je dus geen hamburger maken want dat is veel te duur. Het gaat juist om de nakomelingen van die dieren, die dan als voedsel of als producten, bijvoorbeeld melk, verkocht gaan worden op de markt'.

Discussie verstomd

Tegelijk met de 15e geboortedag van wijlen Dolly is dinsdag een Europees debat over de etikettering van voedsel. In het Europees Parlement woedt de discussie verder. In Nederland is de discussie over klonen ondertussen verstomd.