Wapenexport naar Midden-Oosten goudmijn voor Nederlandse leger
Ook Nederlandse bedrijven leveren wapens aan Libië
Na het opheffen van de VN i-wapenembargo tegen Libië in 2005 begonnen Europese wapenfabrikanten snel weer handel te doen met het land. Het gaat met name om Italiaanse, Franse en Britse bedrijven, maar ook Nederlandse ondernemingen zijn erbij betrokken.
Volgens Frank Slijper, onderzoeker bij de stichting Campagne Tegen Wapenhandel, heeft de Nederlandse overheid in 2008 voor het eerst weer een vergunning verleend voor het leveren van draagbare radars ter waarde van een miljoen euro aan de Libische grenswacht. Een jaar later volgden vergunningen voor reparaties aan onderdelen van transporthelikopters en het testen van Nederlandse nachtzichtapparatuur door het Libische leger.
Slijper: 'In het kader van samenwerkingsprojecten tussen de Europese Unie i en Noord-Afrikaanse landen gericht op migratiebestrijding wordt de grenswacht van Libië opgetuigd met allerlei militaire apparatuur. Met als doel de toestroom migranten naar Europa i in te dammen. Maar wat zullen ze er nu mee doen? Zal de grenswacht in Libië zich minder bezig gaan houden met bootvluchtelingen op weg naar Europa en meer met vluchtelingen die naar Tunesië of Egypte proberen te ontkomen? Of hun wapens gewoon tegen de eigen bevolking en buitenlandse gastarbeiders inzetten?'
De stichting Campagne Tegen Wapenhandel bepleit een stop op alle vergunningen voor wapenleveranties aan landen zonder democratisch gekozen bewind.
De Nederlandse krijgsmacht heeft de afgelopen twintig jaar veel geld verdiend met de verkoop van militair materieel aan Arabische landen. De uitvoer voldeed aan de richtlijnen van Buitenlandse Zaken. Egypte en Bahrein hebben tijdens de recente onlusten mogelijk Nederlandse pantserrupsvoertuigen ingezet tegen demonstranten.
Nederland heeft vanaf 1990 voor in totaal een miljard dollar aan vooral tweedehands wapens en materieel geleverd aan de Arabische wereld. Behalve aan Egypte en Bahrein ook aan Marokko, Qatar, Oman, Jordanië en de Verenigde Arabische Emiraten. Het ging om afgeschreven pantserrupsvoertuigen, marinefregatten, F-16-gevechtsvliegtuigen, antitankraketten, radarsystemen en pantserhouwitsers.
De legers van Egypte en Bahrein zouden Nederlandse pantserrupsvoertuigen van het type YPR-765 ingezet hebben tegen de bevolking. De voertuigen zouden zijn herkend op foto's die persbureaus hebben gemaakt tijdens de recente onrust in de twee landen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat in een reactie weten dat niet duidelijk is of de YPR's op de foto's uit Nederland afkomstig zijn.
Doorverkocht
De voertuigen zijn in de jaren zeventig ontwikkeld voor de Nederlandse landmacht. Die heeft ze gebruikt in Bosnië, Irak en Afghanistan. Het leger had er oorspronkelijk 1600. Verouderde exemplaren werden vervangen en doorverkocht aan andere landen. Egypte en Bahrein kochten er respectievelijk meer dan duizend en een kleine zeventig. Dat blijkt uit cijfers van het Zweedse onderzoeksinstituut SIPRI.
De exporten voldeden aan de richtlijn dat bij leveranties aan niet-NAVO-lidstaten toestemming nodig is van Buitenlandse Zaken. Als een land wapens of materieel gebruikt om de eigen bevolking te onderdrukken of voor het schenden van mensenrechten, gaat de verkoop niet door. Egypte en Bahrein werden ten tijde van de verkoop van het materieel beschouwd als stabiele staten. Als trouwe bondgenoten van het Westen waren ze dus ook geschikte kopers.
Geen vergunning meer
De situatie is nu totaal anders. Dinsdag zei minister Uri Rosenthal i van Buitenlandse Zaken: 'Niemand in de Westerse wereld denkt er op dit moment aan, ook Nederland niet, om wapens in de richting van de Arabische landen te spelen.'
En woensdag zei de minister tijdens een spoeddebat in de Tweede Kamer over Libië dat tot nader order geen vergunningen worden afgegeven voor de uitvoer van wapens naar dat land. Brussel overlegt momenteel over het instellen van een EU-wapenembargo tegen Libië.
