D66 Europarlementslid Schaake ongerust over ontwikkelingen rond WikiLeaks en Assange
Een held of een crimineel? De arrestatie van WikiLeaks-oprichter Julian Assange leidt tot heftige debatten over de dunne lijn tussen persvrijheid en staatsveiligheid. Daarbij wordt één ding uit het oog verloren. De arrestatie van Assange en de onthullingen van WikiLeaks staan los van elkaar. En dat moet vooral zo blijven.
Bij zijn arrestatie oogde Assange vermoeid en hij zei weinig. 'Hij is gewend een nomadisch bestaan te leiden, maar de afgelopen weken moeten heel anders zijn geweest', zegt D66 i-europarlementariër Marietje Schaake. Zij kent hem al langer en nodigde hem in juni uit voor een seminar over persvrijheid in Brussel.
Die bijeenkomst was vlak na de publicatie van de video waarop is te zien dat een Amerikaanse Apachehelikopter een groep burgers onder vuur neemt. Ook toen was de druk van de media enorm. 'We gingen 's avonds eten en ik werd constant gebeld door journalisten met de vraag waar Julian was en of ik zijn nummer had. Zelfs de New York Times hing aan de telefoon. Alsof ik zijn persagent was.'
Uitlevering
Julian Assange meldde zich dinsdag zelf bij de Britse politie in Londen en zit voorlopig tot 14 december vast. De WikiLeaks-oprichter wordt in Zweden gezocht in verband met aangiften van twee vrouwen. De Australiër wordt verdacht van seksuele intimidatie. Hij ontkent de beschuldigingen.
'We kunnen aan de hand van de ons beschikbare feiten moeilijk beoordelen wat de achtergronden zijn van Assange’s arrestatie', zegt directeur Ot van Daalen van Bits of Freedom. 'Uit berichten begrijp ik dat voor de vergrijpen waarvan hij wordt verdacht, een boete geldt van minder dan 700 euro, terwijl er in zijn geval een Interpolverzoek is uitgevaardigd. Als dat klopt, is dat op zijn minst opmerkelijk.'
Dat vindt ook onderzoeksjournalist en web-watcher Henk van Ess: 'Het is de afgelopen acht jaar nog nooit voorgekomen dat Interpol een bericht doet uitgaan vanwege een lokale zedenzaak. Dat roept de nodige vraagtekens op.'
Geen fanboy
De Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) waarvan Van Ess de voorzitter is, had meerdere malen contact met Assange. Meestal liep dat via tussenkomst van zijn advocaat. 'Assange houdt zich verre van directe contacten. Soms kreeg ik wel 20 verzoeken per dag om zijn telefoonnummer. Maar zo werkt het niet.'
De journalist ontwikkelde de speciale zoekmachine CableSearch om de WikiLeaks telegrammen toegankelijker te maken. Want die diplomatieke post is weliswaar smeuïg, maar zonder context weinigzeggend.
Van Ess is geen 'fanboy' van Assange, maar ook geen tegenstander. 'Als journalist had ik sommige stukken zeker niet openbaar gemaakt. Wat doet het er toe of de zoon van een diplomaat leukemie heeft?'
De lijst met plaatsen die gevoelig zijn voor aanslagen zou de onderzoeksjournalist ook hebben gemeden. 'Deze is gepubliceerd zonder enige context. WikiLeaks laat alleen zien dat ze die lijst hebben. Dat lijkt meer op pesten.'
Zorgen
Volgens D66’er Schaake is de situatie rond Julian Assange reden tot ernstige zorg. 'We moeten een scherp onderscheid maken tussen de Zweedse aanklacht en de onthullingen van WikiLeaks', zegt zij. 'Vooral in de VS is geen ruimte voor die nuance. De reactie van de Amerikaanse minister Gates van Defensie, dat zijn arrestatie 'goed nieuws' is, kan gewoon niet.'
De politica is net terug uit de VS en zegt geschrokken te zijn van de sentimenten. 'De toon lijkt op die van na de aanslagen van 11 september. Alles moet weer kunnen, zelfs als daarmee de grondrechten worden geschonden.'
Ook in de Tweede Kamer i groeien de zorgen. GroenLinks i wil van het kabinet weten hoe Nederland samen met de Europese Unie i gaat voorkomen dat Assange in een Amerikaanse cel belandt. Veel meer dan een politieke uitspraak zal dat niet opleveren. Politici kunnen hoogstens protest aantekenen tegen een rechterlijke beslissing, ook als het gaat om een omstreden uitlevering.
Doodsbedreiging
Zelfs als Julian Assange zijn rechtszaak achter de rug heeft, kan hij niet rustig verder met zijn leven. Hij kreeg diverse doodsbedreigingen, onder meer in Canada en de VS. Iedere willekeurige gek kan aan die oproep gehoor geven. Volgens Schaake zal Assange bescherming moeten krijgen. 'Van de autoriteiten in zijn geboorteland Australië, of van het land waar hij gaat wonen.'
Ook zonder doodsbedreigingen blijft Assange een zwervend bestaan leiden, verwacht Henk van Ess. 'Hij is te verbonden geraakt met WikiLeaks. Niet uit vrije wil, maar door mechanismes. Uit vrees voor infiltratie nam hij de touwtjes strak in handen. Hij werd de baas en wilde verdedigen wat was opgebouwd. Die verbondenheid met de onthullingen gaat nooit meer over.'
Verder lezen:
U heeft Adobe Flash nodig om dit onderdeel te kunnen zien.
