Inspraak kiezers EU-beleid

Richtlijnen van de EU zijn een van de vele beleidsinstrumenten die worden gebruikt door de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad om EU regels te ontwikkelen die lidstaten vervolgens in hun eigen rechtssystemen incorporeren.

Door het steeds groeiende aantal terreinen waarop EU-beleid prevaleert, drukken richtlijnen steeds zichtbaarder hun stempel op het dagelijks leven van burgers.

De groeiende invloed van Europees beleid staat in scherp contrast met de publieke steun voor de EU, die sinds de jaren 90 een dalende lijn kent. Deze verandering geeft ten eerste aan dat de burger steeds sceptischer is geworden ten aanzien van de EU en ten aanzien van of deze wel in zijn belangen handelt. Ten tweede geeft het een verhoogde publieke spanning weer ten aanzien van de rol van de EU in de toekomst. Een dergelijk contrast tussen het publieke sentiment en de groeiende invloed van EU-beleid roept de prangende vraag op of de algemene dalende steun van de kiezers voor de EU zijn weerklank vindt in de manier waarop er in de EU beleid wordt gemaakt.

Dit onderzoek richtte zich op de effecten van de afnemende publieke steun voor de EU en onderzoekt in hoeverre deze invloed hebben op de EU besluitvorming van nationale elites. In het bijzonder wordt gekeken naar hoe verschuivingen in publieke steun en aandacht voor de EU invloed hebben op de mate waarin regeringen zich houden aan hun verplichting om EU richtlijnen in te voeren.

De resultaten laten zien dat nationale publieke opinie een onafhankelijk effect heeft op de snelheid van invoering van EU richtlijnen in 15 van de huidige lidstaten. Wanneer de publieke steun voor de EU afneemt en de aandacht die wordt besteed aan EU onderwerpen toeneemt, neemt de snelheid waarmee regeringen EU richtlijnen invoeren significant af. Deze resultaten bieden een voorlopig antwoord op de vraag in hoeverre burgers EU beleid beïnvloeden. Het onderzoek laat echter zien, dat alleen wanneer de publieke druk hoog is, een dergelijke relatie tussen publieke sentimenten en invoering van richtlijnen door statistieken wordt ondersteund.

Lucie Spanihelova was tot medio 2013 werkzaam als onderzoekster bij het Montesquieu Instituut.