Politieke situatie Roemenië
Roemenië heeft een instabiel politiek stelsel met veel kabinetswisselingen. Sinds 2019 is Klaus Johannis de president van Roemenië. In juni 2023 trad premier Nicolae Ciucă na anderhalf jaar af om plaats te maken voor een premier namens de sociaaldemocratische PSD (Partidul Social Democrat). Deze ruil halverwege de regeringstermijn was een compromis tussen de PSD, de liberale PNL (Partidul Național Liberal) en de UMDR (Uniunea Democrată Maghiară din România). Sinds 15 juni 2023 is Marcel Ciolacu, de leider van de PSD, de nieuwe premier van Roemenië.
In Roemenië zijn na het herstel van de democratie centrumrechtse (liberale) en socialistische kabinetten afwisselend aan de macht geweest. Ook het Verbond van de Hongaarse minderheid heeft regelmatig deel uitgemaakt van de coalitie. De scheiding tussen links en rechts is niet altijd duidelijk en nationalisme en traditionele waarden spelen een belangrijke rol in de Roemeense politiek. Vooral de sociaaldemocratische regeringen kregen te maken met diverse corruptieschandalen.
Roemenië is sinds 2007 lid van de Europese Unie. Het land was in de eerste helft van 2019 voorzitter i van de Raad van de Europese Unie. De Roemeense politicus Adina Ioana Vălean i is Eurocommissaris voor vervoersbeleid.
Inhoudsopgave van deze pagina:
Roemenië is een parlementaire republiek, waarin de president staatshoofd en de premier regeringsleider is. De president wordt rechtstreeks gekozen voor een periode van vijf jaar (maximaal twee periodes). De president benoemt formeel de premier, maar daarbij is parlementaire steun voor de kandidaat essentieel. Een door de minister-president voorgedragen kabinet kan alleen aantreden na aanneming van een vertrouwensmotie. Het parlement bestaat uit twee Kamers: Camera Deputatilor (Kamer van Afgevaardigden) en Senat (Senaat). Beide 'Kamers' hebben dezelfde rechten. Wetsvoorstellen worden in Kamer en Senaat beoordeeld en eventueel geamendeerd. Steeds worden voorstellen heen en weer gezonden om het oordeel van de andere 'Kamer' te vragen. Als bij wetgeving Kamer en Senaat verschillend oordelen over een wetsvoorstel treedt één van beide 'Kamers' uiteindelijk op als beslissingsorgaan (Cameră decizională). Er is een Constitutioneel Hof dat wetten kan toetsen aan de Grondwet.
Kiesstelsel
In 2016 is voor de Kamer een nieuw kiesstelsel ingevoerd. 308 Kamerleden worden in districten op basis van evenredige vertegenwoordiging gekozen (1 afgevaardigde per 73.000 inwoners). Hier worden nog 18 vaste zetels voor nationale minderheden aan toegevoegd. Er is een kiesdrempel van circa vijf procent. Voor lijstverbindingen ligt de kiesdrempel tussen de acht en tien procent.
De senatoren worden eveneens via evenredige vertegenwoordiging gekozen (1 afgevaardigde per 168.000 inwoners).
Partijen
In het parlement zijn grote en middelgrote blokken aanwezig. Politieke partijen wisselen regelmatig van samenwerkingsverbond. Momenteel staat aan de linkerzijde de Sociaaldemocratische PSD (Partidul Social Democrat). Met 154 zetels in de Camera Deputalitor is het de grootste partij in het parlement. Aan de rechterzijde staan de liberale PNL (Partidul Național Liberal) en de Christendemocratische PMP (Partidul Mișcarea Populară). De USR (Uniunea Salvați România) is een middenpartij, de focus ligt op het bestrijden van corruptie en het versterken van de rechtsstaat. Een andere centrumpartij is de ALDE (Alianța Liberalilor și Democraților), een liberale-centrum partij. De UMDR (Uniunea Democrată Maghiară din România) komt op voor de rechten van de Hongaarse minderheid in Roemenië.
jaar |
PSD PSD-PC |
USD |
PD-L |
CDR |
PD |
PNL- PD |
PNL |
PRM |
UDMR |
Ov. |
USR |
ALDE |
AUR |
tot. |
verk. datum |
|
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1996 |
144 |
122 |
19 |
25 |
23 |
343 |
31 nov. |
|||||||||
2000 |
155 |
31 |
84 |
27 |
18 |
345 |
26 nov. |
|||||||||
2004 |
132 |
112 |
48 |
22 |
20 |
334 |
28 nov. |
|||||||||
2008 |
114 |
115 |
65 |
22 |
18 |
334 |
30 nov. |
|||||||||
USL |
ARD |
PP |
||||||||||||||
2012 |
273 |
56 |
47 |
18 |
18 |
412 |
9 dec. |
|||||||||
PSD |
ALDE |
PMP |
||||||||||||||
2016 |
154 |
69 |
21 |
30 |
20 |
18 |
312 |
11 dec. |
||||||||
A 2020 |
PRO |
|||||||||||||||
2020 |
110 |
93 |
21 |
18 |
55 |
33 |
330 |
naam |
periode |
kleur |
partijen |
belangrijke ministers |
---|---|---|---|---|
Ciorbea |
12 december 1996-30 maart 1998 |
grote coalitie |
CDR-UDMR-PSD |
BuZa: Severin 1997: Plesu |
Dejeu |
30 maart-17 april 1998 |
interim |
BuZa: Plesu |
|
Vasile |
17 april 1998-14 december 1999 |
grote coalitie |
CDR-UDMR-PSD |
BuZa: Plesu |
Athanasiu |
14-22 december 1999 |
interim |
BuZa: Plesu |
|
Isarescu |
22 december 1999-28 december 2000 |
centrum-rechts |
CDR-UDMR |
BuZa: Roman |
Nastase |
28 december 2000-21 december 2004 |
centrum-rechts |
PDS-PSD-PUR |
BuZa: Geoana |
Bejinariu |
21-29 december 2004 |
interim |
BuZa: Geoana |
|
Popescu- Tariceanu I |
29 december 2004-5 april 2007 |
cons.lib. |
PNL-PD-UDMR-PUR/PC |
BuZa: Ungureanu |
Popescu- Tariceanu II |
5 april 2007-22 december 2008 |
liberaal |
DA-UDMR |
BuZa: Cioroianu 2008: Comanescu |
Boc I |
22 december 2008-23 december 2009 |
paars |
PD-L-PSD |
BuZa: Diaconescu |
Boc II |
23 december 2009- 6 februari 2012 |
liberaal |
PD-L-UDMR |
BuZa: Baconschi 2012: |
Ungureanu |
6 februari - 7 mei 2012 |
interim |
BuZa: Diaconescu |
|
Ponta I |
7 mei 2012 - 21 december 2012 |
centrum-links |
PD-L-PSD |
BuZa: Marga |
Ponta II |
21 december 2012 - 5 maart 2014 |
centrum-links |
PSD-PNL-PC-UNPR |
BuZa: Colatean |
Ponta III |
5 maart 2014 - 10 november 2015 |
centrum-links |
PSD-PC-UNPR-UDMR |
BuZa: Colatean |
Sorin Campeanu |
10 november 2015 - 12 november 2015 |
centrum-links |
PSD-PC-UNPR-UDMR |
BuZa: Colatean |
Ciolos |
12 november 2015 - 4 januari 2017 |
centrum-links |
PSD-PC-UNPR-UDMR |
BuZa: Colatean |
Grindeanu |
4 januari 2017 - 21 juni 2017 |
centrum-links |
PSD-ALDE |
BuZa: Carmen Dan |
Tudose |
29 juni 2017 - 15 januari 2018 |
centrum-links |
PSD-ALDE |
BuZa: Carmen Dan |
Dancila |
18 januari 2018 - 4 november 2019 |
centrum-links |
PSD-ALDE |
BuZa: Melescanu |
Orban |
4 november 2019 - 7 december 2020 |
interim |
PNL |
BuZa: Aurescu |
Ciuca |
7 december 2020 - 23 december 2020 |
interim |
BuZa: Aurescu |
|
Citu I |
23 december 2020 - 7 september 2021 |
centrum-rechts |
PNL, USR, UDMR |
BuZa: Aurescu |
Citu II |
7 september 2021 - 25 november 2021 |
centrum-rechts |
PNL, USR, UDMR |
BuZa: Aurescu |
Ciucă |
25 november 2021 - 15 juni 2023 |
grote coalitie |
PNL, PSD, UMDR |
Buza: Bogdan Aurescu |
Ciolacu |
15 juni 2023 - |
grote coalitie |
PSD, PNL, UMDR |
Buza: |