Gemeenteraad

Een gemeenteraad is het gekozen vertegenwoordigende lichaam in de gemeente en daarvan tevens het hoogste bestuurlijke orgaan. De raad stelt het beleid van de gemeente vast en controleert het dagelijks bestuur: het college van burgemeester i en wethouders i. De omvang van de raad hangt af van het aantal inwoners in een gemeente. Een gemeente met 3000 of minder inwoners heeft bijvoorbeeld negen raadsleden, een gemeente met meer dan 200.000 inwoners 45.

Bij de verkiezingen voor gemeenteraden kunnen ingezetenen eens per vier jaar een stem uitbrengen op een kandidaat. De kandidaten staan op lijsten van de diverse politieke groeperingen. Bij raadsverkiezingen doen (meestal) zowel landelijke als plaatselijke partijen of groeperingen mee. Anders dan bij de landelijke en provinciale verkiezingen hebben bij de gemeenteraadsverkiezingen ook niet-Nederlandse ingezetenen kiesrecht, mits zij voldoen aan de vereisten die gelden voor andere ingezetenen. De politieke verhoudingen in de raad zijn richtinggevend voor de verdeling van wethouderszetels. Net als in andere gekozen lichamen organiseren de gekozenen zich in politieke fracties.

Sinds 2002 is er in gemeenten sprake van dualisme i, een scheiding tussen bestuur en volksvertegenwoordiging. Voordien werden de wethouders uit de gemeenteraadsleden gekozen; sinds 2002 maken zij daarvan niet langer deel uit. De burgemeester i is, behalve voorzitter van het college van burgemeester en wethouders, ook voorzitter van de raad. Gemeenteraden worden bijgestaan door een (raads)griffier. Daarnaast stellen gemeenteraden een gemeentelijke rekenkamer(functie) in.

De verkiezing van de gemeenteraden is geregeld in de Kieswet i; de inrichting, taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in de Gemeentewet i. Gemeenteraden vergaderen als regel eens per maand, maar daarnaast komen geregeld raadscommissies bijeen.

Meer over