Oleg Orlov: "De grootste bedreiging voor ons komt van de staat"

Oleg Orlov, winnaar van de Sacharovprijs 2009 met Memorial

Ondanks temperaturen van -20 trokken we naar Moskou om het hoofd van de Russische burgerrechtenorganisatie Memorial te ontmoeten, winnaar van de Sacharovprijs voor de vrijheid van denken 2009 van het Europees Parlement i. Oleg Orlov over de bedreigingen en het geweld waarmee mensenrechtenactivisten te maken hebben.

Meneer Orlov, hoe zal de Sacharovprijs het werk van Memorial veranderen?

"Het geeft extra kracht aan mijzelf en onze medewerkers. Het is belangrijk om externe waardering te krijgen, omdat je soms het gevoel hebt dat je machteloos bent. Dit geldt vooral voor onze collega's in de Noord-Kaukasus. Voorheen dachten we dat dit soort publiciteit en dit soort prijzen ons extra bescherming zouden bieden; dit was echter een vergissing, dit is niet het geval."

Wat zijn de grote problemen waarmee zowel de verdedigers van mensenrechten in Rusland als diegenen die zij verdedigen meer te maken hebben?

"Het grote probleem is de dreiging afkomstig van vertegenwoordigers van de staat. Natuurlijk, er zijn ook bedreigingen afkomstig van neofascisten; veel van mijn collega's zijn aangevallen of zelfs gedood door neofascisten. Staatsbedreigingen komen in verschillende vormen voor, beginnend met nooit eindigende check-ups - waar we verplicht zijn verslagen te overhandigen - wat ervoor zorgt dat we ons werk niet kunnen doen. Dergelijke controles kunnen leiden tot de sluiting van een organisatie of het begin van het beschuldigd worden van extremisme om zich zodoende te ontdoen van kritische geluiden.

Nog gevaarlijker zijn de gevallen van illegale acties en geweld tegen ons, waaronder het bedreigen van onze familieleden, het in brand steken van de kantoren van mensenrechtenorganisaties of zelfs daden van direct geweld. In 2007 werd ik ontvoerd, met de dood bedreigd, geslagen en halfnaakt in de sneeuw achtergelaten. Natasha Estemirova die wij het hart van Memorial noemden werd vermoord.

Citaat.

Stalin wordt tot een held gemaakt, ook voor een deel van de jeugd. Dit is een gevaarlijke ontwikkeling"Oleg Orlov

Degenen die wij beschermen worden ook bedreigd; ze dreigen ermee dat ze geen gerechtigheid zullen krijgen in de rechtbank, dat er geen criminele zaak zal worden gestart of dat de schuldigen niet zullen worden gevonden. Het zijn racisten, neofascisten die immigranten aanvallen, corrupte politiemannen en vertegenwoordigers van de machtsapparaten zoals de veiligheidsdienst. Zij bedreigen mensen die het lef hebben een klacht in te dienen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg."

Welke veranderingen heeft de nieuwe president Medvedev met zich meegebracht?

"Er zijn veel mooie woorden gesproken. In tegenstelling tot de vorige president zegt Medvedev democratische, liberale en intelligente dingen. Dit geeft veel hoop voor een deel van de liberale Russische samenleving en sommige mensen in Europa. Ach, deze woorden worden meestal niet gevolgd door daden. Er is een dromer in het Kremlin, iemand die droomt over de toekomst van Rusland terwijl het land een heel andere richting opgaat. Wij zouden graag concrete decreten en wetten zien."

Hoe is de situatie in Rusland precies, is de geest van Stalin nog aanwezig?

"Rusland is in het midden van een strijd die nooit is beëindigd. In de jaren tachtig en negentig leek het erop dat er dingen gingen veranderen. Maar een kruipende rehabilitatie van Stalin volgde. We moeten ons werk voortzetten op dit gebied, omdat een groot deel van onze samenleving de waarheid niet kent of niet wil weten. Stalin wordt tot een held gemaakt, niet alleen voor mensen met communistische opvattingen, maar ook voor een deel van de jeugd. Dit is een gevaarlijke ontwikkeling."

Welke fouten werden er gemaakt in Tsjetsjenië en hoe staat het met de Kaukasus?

"Er zijn talrijke fouten gemaakt. De belangrijkste was dat de leiders van het Kremlin geen strategie hadden, alleen een tactiek. Het grote probleem van de beslissingen inzake de noordelijke Kaukasus was dat er voorbij werd gegaan aan het belangrijkste aspect, dat van de mensenrechten. Schendingen van mensenrechten hebben geleid tot de destabilisatie van de situatie in de Noord-Kaukasus. Het heeft bijgedragen aan de voeding van terroristische acties.

Nog een fout was het niet bereid zijn te onderhandelen met de separatisten, die een normale politieke doelstelling hadden. Nu kennen we een volledig ondergrondse terroristische beweging, radicale islamitische groepen waarmee je niet kunt onderhandelen en een grote massa van mensen die hun motivatie halen uit een gevoel van wraak voor het doden van hun familieleden, vernederingen en martelingen.

Ramzan Kadyrov die aan de macht kwam in Tsjetsjenië, is een absolute heerser van deze republiek, die de wetten van de Russische Federatie niet wil handhaven. Het is een impasse. Alle suggesties die door mensenrechtenorganisaties zijn gedaan worden altijd negatief beantwoord door het Kremlin."

Stalin wordt tot een held gemaakt, ook voor een deel van de jeugd. Dit is een gevaarlijke ontwikkeling"

---