Rusland erkent Abchazië en Zuid-Ossetië

De erkenning van de onafhankelijkheid van Abchazië en Zuid-Ossetië door het voltallige Russische parlement komt niet als een verrassing. De voorzitter van de Federatieraad, het Russische Hogerhuis, had vorige week al laten weten dat parlement 'klaar' was voor de erkenning van beide Georgische provincies, 'mits de bevolking van die gebieden en president Medvedev dat willen'. Toch kan die beslissing ongewisse gevolgen hebben.

Vorige week, nadat het geweld in Zuid-Ossetië was geluwd, verzamelden zich duizenden mensen in de hoofdsteden van beide regio's, Soechoemi en Tschinvali. Tijdens deze 'volksvergaderingen' werd Rusland opgeroepen de onafhankelijkheid nu eindelijk te erkennen.

Na alles wat er is gebeurd, is het onmogelijk samenleven met de Georgiërs binnen één staat zelfs maar te overwegen, was de strekking van die bijeenkomsten. "We kunnen alleen samenleven als twee onafhankelijke staten,'' zei de Abchazische president Sergej Bagapsj.

Paspoorten

Sinds het begin van de jaren negentig, toen Abchazië en Zuid-Ossetië met Russische militaire steun de facto onafhankelijk werden, heeft Rusland militaire en economische steun verschaft aan beide gebieden.

De meeste inwoners hebben Russische paspoorten gekregen en zijn nu staatsburgers van Rusland. Maar Moskou is tot dusverre nooit overgegaan tot erkenning. De Russen hadden daar reden toe, want zo'n stap kon onvoorspelbare gevolgen hebben voor diverse 'probleemgebieden' in Rusland zelf die streefden naar afscheiding.

De eerste oorlog in Tsjetsjenië moest toen nog beginnen. Een van de meest prominente strijders aan Tsjetsjeense zijde, Sjamil Basajev, berucht om zijn nietsontziende gijzelingsacties, had aan de zijde van de Abchazen meegevochten tegen de Georgiërs.

Erkenning zou ook kunnen leiden tot internationale isolatie van Rusland. Het uitroepen van de onafhankelijkheid van Kosovo en de erkenning daarvan door een groot aantal landen stuitte op felle kritiek van Moskou.

Volgens de Russen zou van Kosovo een precedentwerking uitgaan die grote gevolgen zou kunnen hebben voor verschillende conflictgebieden in de Kaukasus. Niettemin ging Rusland ook toen niet over tot erkenning van Abchazië of Zuid-Ossetië en bleef Moskou de territoriale integriteit van Georgië erkennen.

Breekpunt

De nieuwe oorlog in en om Zuid-Ossetië was een breekpunt. De Russische president Dmitri Medvedev heeft ondubbelzinnig laten weten dat de territoriale integriteit van Georgië afhangt van de wil van de bevolking van Abchazië en Zuid-Ossetië.

Volgens het Russische parlement hebben Abchazië en Zuid-Ossetië meer recht op onafhankelijkheid dan Kosovo. Een van de belangrijkste argumenten van de Russische parlementariërs is de 'genocide', die Georgië in beide provincies bedreven zou hebben. De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, sprak vorige week van 'etnische zuiveringen' door de Georgiërs in Zuid-Ossetië.

Vluchtelingen

Die beschuldigingen dienen nauwkeurig te worden onderzocht, maar hetzelfde geldt voor soortgelijke claims van de tegenpartij. Duizenden etnische Georgiërs zijn sinds begin augustus het oorlogsgebied ontvlucht. Velen maken maken melding van moord, plundering en brandstichting in hun dorpen, zowel in Zuid-Ossetië als in het Gori-district, op onbetwist Georgisch grondgebied.

Het is onduidelijk of deze vluchtelingen kunnen terugkeren naar hun huizen, of dat hen hetzelfde lot wacht als de tienduizenden niet-Abchazische inwoners van Abchazië, die begin jaren negentig verjaagd zijn uit de provincie en vijftien jaar na dato nog altijd wachten op een eventuele terugkeer naar huis. De Zuid-Osseetse leider Eduard Kokoity heeft al laten weten dat 'Georgische enclaves' in Zuid-Ossetië 'uitgesloten' zijn. Dat voorspelt niet veel goeds voor die nieuwe golf Georgische vluchtelingen.

Bijzondere EU-top

Hoewel de openlijke vijandelijkheden in en om Georgië en Abchazië inmiddels zijn gestaakt, blijven de standpunten van de betrokken partijen haaks op elkaar staan. Op dreigementen van de NAVO i de samenwerking met de Russen voorlopig stop te zetten, heeft president Medvedev fel gereageerd. De NAVO, aldus Medvedev, heeft hiermee zichzelf, omdat 'vooral de NAVO, niet Rusland' belang heeft bij een dergelijke samenwerking.

De Europese Unie i kritiseert Rusland voor wat zij ziet als het niet naleven van het EU-vredesplan dat door de Franse president Sarkozy is opgesteld na overleg met Rusland en Georgië. De Russen hebben zich volgens dat stappenplan verplicht de eigen troepen volledig te zullen terugtrekken uit Georgië naar hun oorspronkelijke posities in Abchazië en Zuid-Ossetië. Maar Moskou handhaaft een militaire aanwezigheid op verschillende posities in dat land, ver weg van het eigenlijke conflictgebied. Voor Sarkozy is dit reden op 1 september een bijzondere EU-top bijeen te roepen.