Servië moet kiezen tussen Europa en isolement

Kiest Servië voor een toekomst binnen of buiten de Europese Unie? De tegenstellingen tussen de twee belangrijkste presidentskandidaten vervagen in een verkiezingsstrijd waarin nationalisme en de toekomst van Kosovo de toon zetten.

De Servische president Boris Tadic legt de kiezer een heldere keuze voor: zijn herverkiezing zou een veilige toekomst binnen de Europese Unie garanderen, het alternatief is "isolement, onzekerheid en angst voor oorlog". Tadic doelt daarmee op zijn belangrijkste opponent Tomislav Nikolic, de presidentskandidaat van de radicale partij SRS.

Weerstand

De zittende president wil zijn land het liefst zo snel mogelijk de Europese Unie binnenloodsen, maar stuit daarbij op weerstand. Zo eisen Nederland en België dat Servië eerst werk maakt van de uitlevering van de wegens oorlogsmisdaden aangeklaagde generaal Mladic aan het Joegoslavie-Tribunaal in Den Haag. Om straks herkozen te worden moet Tadic bovendien andere politici te vriend houden die helemaal geen toenadering met de EU willen, nu de Zuid-Servische provincie Kosovo op het punt staat zich af te scheiden van Servië, en daarin wordt gesteund voor door de meest EU-lidstaten.

"Hierdoor bevindt Tadic zich in een onmogelijke spagaat tussen zijn eigen prioriteiten en de nationalistische elementen binnen de regeringscoalitie", zegt politicoloog Marko Blagojevic. Met als gevolg dat ook Tadic er nu voor kiest om de nationalistische trom te roeren, handenschuddend met de Russische president Poetin in televisiespotjes acteert, en hamert op het behoud van Kosovo. "Dat is niet zijn eigen overtuiging of die van zijn achterban", aldus Blagojevic.

Kosovo en werk

Voor Nikolic liggen de zaken eenvoudiger. Als radicaal oppositiepoliticus vertegenwoordigt hij zowel het nationalistische sentiment over Kosovo als economische ontevredenheid bij de lagere inkomensklassen. "Nu wil Iedereen veranderingen en heeft iedereen genoeg van de vernedering!" zegt Nikolic. Zo'n dertigduizend aanhangers in de grote sportarena van Belgrado begroeten zijn woorden met luid applaus.

"Waarom zou ik Servië isoleren? Ik sta open voor Rusland, China of de rest van de wereld", aldus Nikolic. "De EU vraagt ons om Kosovo op te geven dat kan zelfs Tadic niet accepteren, hij zou worden vervangen in vijf dagen."

Voor de ingang van de sporthal houdt een man een stok met een poster van Nikolic in de lucht. "Werk is voor mij het belangrijkste. Ik moet een gezin onderhouden, maar zit al acht jaar zonder werk sinds ze de fabrieken hier zijn gaan sluiten", motiveert hij zijn keuze voor Nikolic.

Buitenwereld

"De werkelijke prioriteiten voor veel Serviërs zijn economische ontwikkeling, werkgelegenheid en corruptiebestrijding", zegt politicoloog Blagojevic. "Maar dat zijn beleidsterreinen waar een Servische president geen formele zeggenschap over heeft. Hij vertegenwoordigt vooral het gezicht naar de buitenwereld."

Veel invloed op de toekomstige status van Kosovo hebben de presidentskandidaten evenmin. Die kwestie is vooral in handen van de internationale gemeenschap en de Kosovaren zelf.

Tenslotte is Brussel er veel aan gelegen dat de pro-Europese Tadic wint. Daarom heeft de Europese Commissie pal voor de verkiezingen aangekondigd met Servië te willen praten over vrij reizen binnen Europa. Dat zou het einde betekenen van het letterlijke isolement van de Serviërs.