Griekse premier betreedt Turkse bodem

Het is een historisch bezoek. Het officiële staatsbezoek van woensdag tot vrijdag van de Griekse premier Kostas Karamanlis aan Turkije is het eerste van een Griekse premier sinds bijna 50 jaar. Toch zijn de verwachtingen niet al te hoog gespannen. De twee buurlanden hebben genoeg om ruzie over te maken.

Van Griekse kant wordt met enige spanning naar het bezoek gekeken. Want hoewel de economische betrekkingen uitstekend zijn, worden de politieke relaties tussen Griekenland en Turkije nog steeds gekenmerkt door irritaties en conflicten. Sinds het laatste bezoek van een Griekse premier - in 1959, en dat was Karamanlis' oom - zijn de buurlanden drie keer bijna met elkaar in oorlog geraakt.

Vers in het geheugen ligt nog het bezoek van een Griekse minister van Buitenlandse Zaken een paar jaar geleden. Dat bijna werd afgebroken omdat Turkse gevechtsvliegtuigen over het eiland Andros - vlakbij Athene - vlogen en er bovendien een incident was tussen de Griekse en Turkse kustwacht in de Egeïsche Zee.

Oorlogsdreiging

Ook op dit moment is het niet bepaald kalm. De afgelopen weken zijn er pittige uitwisselingen tussen Griekenland en Turkije geweest over de rotseilandjes Imia, in het Turks Kardak genoemd. Over de soevereiniteit van die onbewoonde rotseilandjes kwam het twaalf jaar jaar geleden tot een ongekende crisis tussen beide landen, waarbij een oorlog op het nippertje werd afgewend.

Centraal in het dispuut nu staan Griekse vissers, die in deze periode op brasemvangst zijn. Volgens de Turken komen ze daarbij in hun territoriale wateren. De vissers klagen dat ze worden weggejaagd en hun netten en boeien worden vernield door de Turkse kustwacht. De Griekse kustwacht snelt hen te hulp en zo ontstaan kat-en-muisspelletjes rond de eilandjes.

Schaduw

Hoewel deze incidenten niet tot een echte crisis hebben geleid, werpen ze wel een schaduw over het komende bezoek van Karamanlis. Toch zullen de heikele kwesties, zoals de territoriale conflicten in de Egeïsche Zee en in het luchtruim, en de kwestie Cyprus zeker ter sprake komen. Maar opmerkelijke resultaten worden niet verwacht.

"Dit bezoek is vooral een tegenbezoek voor dat van Erdogan in 2004. Het moest een keer gebeuren," zegt een Griekse diplomaat. "Het had wel weer uitgesteld kunnen worden, maar als Ankara spanning wil kan ze dat op elke moment creeren."

Bruiloft

Verwacht wordt dan ook dat vooral zal worden geprobeerd het bezoek in een vriendelijke sfeer te laten verlopen. Het helpt dat Karamanlis en Erdogan op persoonlijk vlak goed met elkaar kunnen opschieten. Ze zijn al lang vrienden en hebben wel punten gemeen; beiden zijn conservatief en oud-voetballers! Ze spreken elkaar op minder officiele gebeurtenissen regelmatig. Zoals onlangs bij de opening van de gaspijpleiding tussen Turkije en Griekenland, die feestelijk aan de grens werd gevierd. En Karamanlis was op uitnodiging van de Turkse premier getuige bij het huwelijk van diens dochter.

Daarom zal er aan Griekse kant ook zeker veel aandacht zijn voor het tweede deel van Karamanlis' bezoek aan Istanboel, waar zowel de Griekse als Turkse premier het economisch forum zullen toespreken. In het gevolg van de Griekse premier gaan zo'n 70 zakenmensen mee naar Turkije; een teken van de aanzienlijke groei in de handelsbetrekkingen tussen beide landen. Twee jaar geleden was er de eerste overname van een Turkse bank door een Griekse en talloze andere Griekse bedrijven doen nu zaken in het buurland. Met de bloeiende handelsbetrekkingen kunnen zowel Karamanlis als Erdogan in eigen land scoren en een positieve boodschap uitdragen.

Oecomenische patriarch

Een Griekse premier kan niet uit Turkije vertrekken, zonder een bezoek aan het Patriarchaat in Istanboel, de zetel van de Orthodoxe Kerk. En daar ligt een andere moeilijke kwestie; de Oecomenische Patriarch Bartholomeos wordt als zodanig niet erkend door de Turken. Griekenland zou graag zien dat de theologische school van het Patriarchaat, die meer dan 30 jaar geleden door de Turken werd gesloten, weer open gaat. Op dat punt worden de Grieken gesteund door de Europese Unie, die verbetering eist van de rechten van religieuze en ander minderheden in Turkije.

Maar met de huidige impasse in de toetredingsonderhandelingen tussen Turkije en de Europese Unie, is er weinig kans op dat Erdogan concessies zal doen aan Athene.