Bulgaarse wezen: kind van de rekening

De BBC-documentaire ‘Bulgarijes vergeten kinderen' heeft veel reacties losgemaakt. Het verslag over de miserabele omstandigheden in een Bulgaars kindertehuis werd deze week vertoond op de Belgische en Nederlandse televisie. Staatssecretaris Timmermans i voor Europese Zaken gaat het onderwerp aankaarten bij zijn Bulgaarse collega tijdens zijn bezoek aan Sofia deze week.

Hoe schrijnend ook, helemaal nieuw waren de beelden niet. Voor de toetreding van Roemenië en Bulgarije tot de Europese Unie i waren er al gelijksoortige documentaires vertoond over de barre omstandigheden in Roemeense kindertehuizen. In het geval van Roemenië werd de aanpak van het probleem zelfs een formele voorwaarde om te mogen toetreden tot de EU.

Maar met betrekking tot Bulgarije leek het probleem minder omvangrijk en beter beheersbaar, legt Marc Gray, woordvoerder van de Europese Commissie i, uit. Het werd dus geen voorwaarde voor het EU-lidmaatschap.

En nu mist Brussel dus een extra drukmiddel om de Bulgaarse regering tot actie te manen. "Het is niet aan ons om Bulgarije de les te lezen", benadrukt de woordvoerder. "We zullen niet nalaten om te wijzen op de problematiek. Maar in de eerste plaats is het de verantwoordelijkheid van de Bulgaarse regering", luidt zijn conclusie.

Pijnlijk gesprek

En niet geheel toevallig zit de staatssecretaris voor Europese Zaken, Frans Timmermans, op dezelfde lijn. Tijdens zijn bezoek aan Bulgarije zal hij de zaak opnemen met zijn Bulgaarse collega, maar dat wordt geen pijnlijk gesprek.

"We moeten de Bulgaren helpen, niet door te zeggen dat ze er niets van bakken, maar door faciliteiten te bieden", benadrukt de bewindsman. Volgens hem gaat het daarbij niet zozeer om geld maar om het uitwisselen van kennis en inzicht.

Een organisatie met een lange staat van dienst op dat terrein is ‘Kinderen van Bulgarije'. De Nederlandse NGO hielp onder meer bij het opzetten van tehuizen voor kinderen met gedragsproblemen in Bulgarije. Net als gehandicapte kinderen werden die vroeger volgens ‘goed-communistische' tradities jarenlang weggestopt in armzalige weeshuizen en kindertehuizen. De organisatie heeft Bulgaars personeel de West-Europese inzichten en methoden op dit gebied bijgebracht.

Sluitpost

Maar volgens coördinator Gert Klijn is het ook wel degelijk een kwestie van geld. Er is geld nodig om dit soort kennis en inzichten in Bulgarije verder te verspreiden. En ook voor het aantrekken van goed opgeleid personeel ontbreekt het geld. "Net als in Nederland trouwens, is jeugdzorg ook in Bulgarije toch een beetje sluitpost op de begroting", benadrukt Klijn.

Bijkomend probleem is dat de Bulgaren nog niet goed de weten hoe ze de betreffende subsidiepotjes in Brussel moeten aanboren. Nu veel internationale NGO's zich hebben teruggetrokken, na de toetreding van Bulgarije tot de EU, is Sofia vooral op Europese hulp aangewezen.

Moeizame samenwerking

Maar het is niet alleen een kwestie van geld, meent Klijn. De Bulgaarse regering heeft wel een hervormingsprogramma voor de jeugdzorg, maar daar zijn soms wel vijf ministeries bij betrokken. De uitvoering van de plannen dreigt dus vast te lopen in de moeizame samenwerking tussen de ministeries. Daarom zou de NGO-coördinator wel degelijk een veel actievere rol van de Europese Unie willen zien.

Toch lijkt de EU zich niet intensief met deze binnenlandse aangelegenheden van Bulgarije te willen bemoeien. En het heeft daar ook betrekkelijk weinig middelen toe nu Bulgarije inmiddels volwaardig EU-lid is. De Bulgaarse weeskinderen betalen dus de rekening van een politiek besluit om Bulgarije toe te laten tot de EU, alle goede intenties ten spijt.