Europarlementariërs kritisch over financiële markten
De crisis op de kapitaalmarkten die zijn oorsprong heeft in de VS heeft investeerders en financiële instellingen over de hele aardbol geraakt. Ook nu het Europees Parlement i na de zomeronderbreking weer bij elkaar komt, is de crisis verre van voorbij. De Parlementaire leiders hebben een debat gepland om de reactie van Europa te bepalen, evenals de lessen die kunnen worden geleerd. Ook zal de commissie Economische en monetaire zaken de rol van de voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB) i onderzoeken.
Wat ging er fout? Wie of wat is te beschuldigen? Hoe kan zoiets in de toekomst worden vermeden? We kijken naar de achtergrond van de crisis en praten met enkele Parlementsleden over deze kwestie.
Wat ging er fout?
De aanleiding voor de crisis waren de negatieve ontwikkelingen op diverse deelmarkten in de VS, waaronder de woningmarkt, de markt voor hypothecaire leningen en de markt voor obligaties. Doordat huizenprijzen vanaf het begin van dit decennium stegen tegen een lage rentevoet werd in korte tijd het functioneren van het internationale financiële systeem bedreigd, waardoor ingrijpen van centrale banken zoals de Europese Centrale Bank noodzakelijk werd. Een andere aanleiding vormde de toename van de hoeveelheid liquiditeit in het financiële systeem, veroorzaakt door injecties afkomstig van centrale banken en door een toevloed van voor belegging beschikbaar kapitaal, met name afkomstig uit Azië.
Voor veel Parlementsleden is met name de rol van 'rating-kantoren' dubieus. Deze bedrijven verschaffen obligatieratings, beoordelingen over de kredietwaardigheid van de emittent van een obligatie. "Zij zouden eerder moeten waarschuwen voor mogelijke risico's voor de markt", zo stelt Pervenche Berès (Fra, Sociaaldemocratische fractie), de voorzitster van de commissie Economische en monetaire zaken. Berès: "Het toezichtmechanisme zou moeten worden gecontroleerd en herzien. Deze financiële crisis raakt Europese burgers, die zich zorgen maken over de deregulering van de financiële markten die hun financiële projecten in waarde doet verminderen."
Het Europese Parlementslid José Manuel Garcia-Margallo (Spa, Europese Volkspartij), stelt de supervisie en het controlemechanisme in de EU aan de orde: "Wij moeten de doeltreffendheid van deze mechanismes nader bekijken. Zullen zij een gelijkaardige crisis die zich afspeelt in de EU in de toekomst kunnen weerstaan?"
Garcia-Margallo vraagt zich daarbij af of een controlemechanisme, dat gebaseerd is op de coördinatie van verschillende nationale centrale banken, "efficiënter en effectiever zou kunnen zijn als wij er een mechanisme op Europees niveau zou bestaan."
"Meer informatie en transparantie nodig"
De ontwikkelingen in de VS zorgden voor scherpe dalingen op de financiële markten over de gehele wereld. Het Europees Parlementslid Peter Skinner (UK, sociaaldemocratische fractie) noemt dit een "domino-effect", daarbij verwijzend naar de indirecte verbinding van de EU met de Amerikaanse huisvestingscrisis. "Het probleem gaat niet over slechte leningen op de woningmarkt, maar over het effect in ons banksysteem", zo legt Skinner uit."
Als reactie op de crisis pompte de ECB meer dan 200 miljard euro in het monetaire systeem van de eurozone om de marktliquiditeit te ondersteunen. "De centrale banken hebben goed gereageerd op de crisis", onderstreept Renato Brunetta (Ita, Europese Volkspartij). "Ik zie dit echter wel als een noodoplossing op korte termijn. Verder zou er een regel moeten bestaan dat wie een fout maakt, daarvoor ook moet betalen, waarbij spaarders moeten uitmaken wat goede en wat slechte investeringen zijn. Maar daarvoor hebben we meer transparantie nodig van aanbieders."
Skinner vraagt ook om meer informatie en transparantie in het algemeen wat betreft de financiële markten, waarbij meer nauwkeurig onderzoek naar de beoordelingen van de agentschappen van kredietstandaarden moet plaatsvinden. Om gelijkaardige crises in de toekomst te voorkomen, zou er volgens Skinner een meer gestructureerde en ononderbroken dialoog met de autoriteiten uit de VS moeten plaatsvinden, om het gebrek aan informatie aan beide kanten op te vullen.
Het debat in de plenaire vergadering
De politieke leiders in het Parlement beslisten onmiddellijk een debat over de situatie op de wereldwijde financiële markten te beleggen. De Commissie en de Raad zullen op woensdag 5 september in Straatsburg over het gebeuren rapporteren, waarna er een plenair debat zal worden gehouden.
De rol van de ECB zal in detail door de commissie Economische en monetaire zaken in de week erop worden onderzocht, waarbij de voorzitter van de ECB, Jean-Claude Trichet, uitgenodigd is voor een buitengewone hoorzitting. Margallo zal Trichet daarbij aan de tand voelen over zijn beleid van de afgelopen weken.
Berès zal de aandacht verder vestigen op nauwere beoordelingen van het werk van rating-kantoren. De kantoren op dit gebied die in Europa actief zijn, zouden moeten worden verzocht zich te laten registreren bij een EU-rating-autoriteit, die speciaal voor dit doel moet worden ingesteld in de context van het Comité van Europese effectenregelgevers. Een registratie bij een Europese instantie zou de balans tussen Europa en de VS weer in evenwicht helpen brengen. Op dit moment neemt de Commissie hier een voorzichtig standpunt in, maar er wordt verwacht dat het hier begin volgend jaar een rapport over zal publiceren.
Alexander Stubb (Fin, Europese Volkspartij) is ervan overtuigd dat het EP geen actie in deze kwestie zou moeten ondernemen die voorbij gaat in zijn rol van parlementaire supervisie op autoriteiten op het gebied van markttoezicht: "Het is nu eerder de taak voor de autoriteiten op het gebied van markttoezicht om elke verdere ongewenste ontwikkelingen te verhinderen, door gebruik te maken van hun huidige bekwame toezichtstructuren."