Burgerforum kiesstelsel

Het Burgerforum kiesstelsel werd ingesteld door minister Pechtold i en had 140 leden onder voorzitterschap van Jacobine Geel. De Nationale conventie i adviseerde in september 2006 om te experimenteren met de instelling van burgerfora die burgers een rol geven in de beleidsvoorbereidende fase.

In november 2006 adviseerde het burgerforum kiesstelsel om kiezers voortaan te laten stemmen op ofwel een partij, ofwel een specifieke kandidaat. De evenredige vertegenwoordiging i moest gehandhaafd blijven, maar de voorkeurdrempel moest verdwijnen. Ook beval het burgerforum aan restzetels i voortaan te verdelen volgens de methode van de grootste overschotten.

In april 2008 liet het kabinet-Balkenende IV i weten geen reden te zien om het advies van het Burgerforum over te nemen.

Het burgerforum kiesstelsel deed de volgende aanbevelingen:

• - 

  Invoering van een stelsel van evenredige vertegenwoordiging waarbij de kiezer één stem uitbrengt op ofwel de partij van zijn keuze, ofwel op een kandidaat van zijn keuze;
• - 

  Verdeling van restzetels volgens de methode van de grootste overschotten.

Aanbeveling 1: stem op partij of op kandidaat

De gedachte van het burgerforum was dat een kiezer bij een stem op een partij aangeeft dat hij of zij de ideeën van die partij steunt en bovendien vertrouwen heeft in de door die partij opgestelde lijstvolgorde. Bij een voorkeurstem geeft de kiezer volgens het burgerforum gericht aan dat hij of zij een bepaalde kandidaat graag in de Tweede Kamer i ziet. De voorkeurdrempel (in het bestaande kiesstelsel 25 procent van de kiesdeler) zou in het voorstel van het burgerforum komen te vervallen.

Ieder Kamerlid zou volgens het burgerforum een persoonlijk mandaat krijgen: ofwel rechtstreeks van de kiezer op basis van voorkeurstemmen, ofwel indirect op basis van partijstemmen.

De verdeling van de zetels gaat volgens het voorstel als volgt. Stel een partij haalt bij de verkiezingen X zetels, en Y% van de kiezers die daarvoor hebben gezorgd hebben op de partij gestemd en 100%-Y% hebben op een persoon van die partij gestemd. De eerste Y% * X zetels zouden dan aan de eerste Y% * X kandidaten op de kandidatenlijst van de partij worden toegewezen.

De resterende (100%-Y%)*X zetels worden aan de resterende kandidaten op de kandidatenlijst toebedeeld op volgorde van het aantal voorkeurstemmen.

Aanbeveling 2: verdeling restzetels

Volgens het burgerforum kiesstelsel is de bestaande methode van restzetelverdeling, volgens de methode van de grootste gemiddelden, teveel in het voordeel van de grote partijen. Het burgerforum heeft daarom aanbevolen de methode van de grootste overschotten te gaan gebruiken. Volgens het burgerforum is de signaalfunctie van kleine partijen belangrijker dan de versterking van de machtspositie van grote partijen.

Het burgerforum kiesstelsel werd ingesteld door minister Pechtold. De leden van het burgerforum hadden de opdracht om te onderzoeken wat in hun ogen het meest geschikte kiesstelsel zou zijn voor de Tweede Kamer. Het onderzoek moest uitmonden in een beargumenteerd verslag.

Het onderzoek van het burgerforum mocht alleen gaan over het kiesstelsel voor de Tweede Kamer, maar aan het forum waren geen criteria meegegeven waaraan het kiesstelsel moest voldoen. Het voorstel voor een nieuw kiesstelsel hoefde dus niet per se binnen de huidige Grondwet realiseerbaar te zijn.

Het burgerforum werd op 24 maart 2006 geïnstalleerd.

Het burgerforum was onafhankelijk en mocht zijn eigen werkwijze bepalen. Op voorstel van minister Pechtold verliepen de werkzaamheden in drie fases. De eerste fase was de scholingsfase: de leden van het forum worden geïnformeerd over kiesstelsels.

In de tweede fase luisterden de leden van het burgerforum naar de mening van andere Nederlanders over het huidige kiesstelsel en mogelijke verbeteringen. In de derde en laatste fase formuleerde het burgerforum het advies aan het kabinet.

Het burgerforum was op een bijzondere manier samengesteld. Uitgangspunt was dat iedere kiesgerechtigde voor de Tweede Kamer in principe deel uit moest kunnen maken van het forum.

De selectie van de leden ging als volgt:

• - 

  uit het bestand van de Gemeentelijke Basis Administratie is een willekeurige selectie gemaakt van 100.000 kiezers;
• - 

  op 4 februari 2006 kregen 50.000 kiesgerechtigden een uitnodiging om zich op te geven voor een informatiebijeenkomst over het burgerforum;
• - 

  bijna 4000 mensen meldden zich aan voor de uiteindelijk 9 informatiebijeenkomsten; dit was meer dan verwacht;
• - 

  de informatiebijeenkomsten zijn bezocht door ongeveer 3000 mensen, waarvan ruim 1700 zich kandidaat stelden voor het forum;
• - 

  op 14 maart 2006 zijn de 140 leden van het burgerforum door loting aangewezen. De loting was zodanig vorm gegeven dat er evenveel mannen als vrouwen in het forum zitten en de verdeling over de provincies min of meer evenredig is aan de inwoneraantallen.

Voorzitter van het burgerforum was drs. Jacobine Geel, theoloog, televisiepresentator en ambassadeur van de ontwikkelingsorganisatie ICCO. Mevrouw Geel verwierf onder meer bekendheid met haar inhoudelijke commentaren bij kerkelijke plechtigheden van het Koninklijk Huis. De voorzitter van het burgerforum werd vooraf door minister Pechtold benoemd.

Meer over