Kosovo: EP-leden reageren op het plan van de VN
Kosovo is na de val van het communisme een van de laatste puzzels die nog moeten worden opgelost. Eerder deze maand heeft Martti Ahtisaari, de speciale gezant van de Verenigde Naties in Kosovo, een blauwdruk gepresenteerd voor de soevereiniteit van Kosovo, waarbij het woord "onafhankelijkheid" werd vermeden. Vooruitlopend op het debat dat de EP-commissie buitenlandse zaken in maart over Kosovo zal voeren, , hebben wij de mening gepeild van enkele EP-leden die woordvoerder zijn op dit gebied..
Kosovo staat onder bestuur van de VN sinds de militaire interventie van de NAVO in 1999, waarmee de Servische troepen werden verdreven die betrokken waren bij de onderdrukking van de Albanese bevolking. Wettelijk gezien is Kosovo nog altijd onderdeel van Servië, hoewel het merendeel van de twee miljoen etnische Albanezen in Kosovo vóór onafhankelijkheid is. In Kosovo wonen nog zo'n 100.000 Serviërs en hun status is cruciaal. Er heerst veel armoede en 40% van de bevolking is werkloos.
EU neemt het over van de VN
Ahtisaari staat voor de bijna onmogelijke opdracht om de onafhankelijkheidseisen van de etnische Albanezen te verzoenen met de Servische wens tot behoud van volledige Servische soevereiniteit .
In zijn plan wordt de "onafhankelijkheid" van Kosovo noch de Servische "soevereiniteit" genoemd. Kosovo zou verschillende kenmerken van onafhankelijk krijgen - het kan lid worden van internationale organisaties, een eigen grondwet hebben, een eigen vlag en een nationaal volkslied - maar het gebied zou onder de bescherming van de internationale gemeenschap blijven vallen. Volgens dit plan neemt de EU de verantwoordelijkheid van de VN voor Kosovo over. De VN-Veiligheidsraad bespreekt het plan eind volgende week.
Jacek Saryusz-Wolski, de voorzitter van de EP-commissie buitenland zei enkele dagen geleden dat "de regeling moet voldoen aan de verwachtingen van de Kosovaarse bevolking en wel aan de verwachtingen van alle Kosovaarse gemeenschappen. Het zelfbeschikkingsrecht van de minderheden in Kosovo, moet gepaard gaan met keiharde garanties".
De ontwikkelingen in het gebied zijn van groot belang, benadrukte hij: "In het Europees Parlement blijven wij de overtuiging toegedaan dat alle landen van de westelijke Balkan tot Europa behoren". Ook verwelkomde hij de steun van EU-landen voor de vorming van een democratische regering in Servië na de recent gehouden verkiezingen.
Behoud van een multi-etnisch Kosovo
Een planningsteam van de EU (EUPT) - is al bezig met de voorbereidingen van een EU-missie die de rechtsstaat in Kosovo moet consolideren. In dit kader worden 1300 politiemensen, rechters, aanklagers en douanebeambten naar het gebied gestuurd. Doris Pack, de voorzitter van de EP-delegatie voor Zuidoost-Europa gaf aan dat "de rol van de EU veel belangrijker zal worden, omdat de EU moet gaan controleren of voldaan wordt aan de voorwaarden die door de VN Veiligheidsraad worden gesteld."
Op 13 maart stemt de commissie buitenlandse zaken over een rapport over de toekomst van Kosovo en de rol van de EU dat is opgesteld door het Nederlandse Groene EP-lid , Joost Lagendijk.
Het ontwerp-rapport komt overeen met het standpunt de VN en de Raad en ondersteunt de visie om aan Kosovo "een gelimiteerde soevereiniteit, onder internationale supervisie" toe te kennen. Dat is van belang "om het multi-etnische karakter van Kosovo te behouden en om de belangen en de veiligheid van de Servische bevolking en andere etnische minderheden zeker te stellen".
Waarschijnlijk zal aan het woord "onafhankelijkheid" tijdens de commissievergadering een flinke discussie worden gewijd. In het ontwerp-rapport staat het woord wel, maar een aantal belangrijke fracties heeft al aangegeven dat zij het eruit willen hebben. Als de term "onafhankelijkheid" uit het rapport verdwijnt, zal het in feite identiek zijn aan het Kosovo-plan van Ahtisaari.
De situatie ter plekke is roerig. Twee mensen vonden twee weken geleden de dood toen duizenden mensen die voor de Albanese onafhankelijkheid demonstreerden met de VN-politie in botsing kwamen. Hieruit blijkt dat er nog veel gedaan moet worden om te komen tot "een multi-etnische, multiculturele en multireligieuze, tolerante staat en maatschappij", aldus Lagendijk. Volgens Doris Pack moeten de mensen in Kosovo nog flink wat "geduld" hebben, voordat de definitieve status van Kosovo vaststaat.
Maar het zal niet gemakkelijk zijn de Servische regering met dit plan te laten instemmen. Vorige week heeft het nieuwe Servische Parlement het plan afgewezen, net als de premier van Servië. De betrekkingen tussen de EU en Servië zijn sinds vorig jaar mei bevroren, toen de Europese Commissie en de Raad (het uitvoerend bestuur van de EU en de regeringen) de onderhandelingen staakten over een "Stabilisatie- en associatieakkoord",
Dat gebeurden, omdat men van mening was dat Servië onvoldoende medewerking verleende aan het Joegoslavië-tribunaal (International Criminal Tribunal for former Yugoslavia - ICTY), bij het zoeken naar oorlogsmisdadigers.