Programma van het Duitse voorzitterschap
Bondskanselier Angela Merkel geeft een toelichting op het programma van het Duitse EU-voorzitterschap. Zij zegt in juni een concreet plan voor de verdere procedure met betrekking tot het Europese grondwettelijke verdrag op tafel te willen leggen. De bondskanselier ziet niets in het bijeenroepen van een nieuwe Conventie.
Debat
Namens de Raad
Angela MERKEL is opgegroeid in de DDR en heeft weliswaar haar hele leven in Europa gewoond, maar slechts kort, sinds 1990, in de EU. Van binnen ziet het leven er altijd een beetje anders uit dan van buitenaf. Van buitenaf is de EU een van indrukwekkendste vredesinitiatieven op de planeet. Dit jaar vieren we 50 jaar Verdrag van Rome. Vijftig jaar is maar een korte tijd in de geschiedenis. Maar er is veel bereikt.
Merkel vindt de EU van binnen nog mooier dan van buiten en zou nooit uit het Europese Huis willen vertrekken. Velen vragen zich af, wat nu eigenlijk het wezen van de EU is. Jacques Delors zei: "We moeten Europa een ziel geven." Merkel zou liever zeggen: "We moeten de ziel van Europa vinden." Europa leeft van zijn veelzijdigheid, maar diversiteit is niet het culturele principe dat het wezen van Europa definieert. Want wat maakt de diversiteit van Europa mogelijk? Het antwoord op die vraag is duidelijk, dat is de vrijheid. Voor Europa is het van levensbelang om te beseffen dat vrijheid niet gewonnen wordt voor de eeuwigheid. Ze moet dagelijks opnieuw worden bevochten.
Voltaire droeg de ziel van Europa in zich toen hij zei: "Ik kan verdoemen wat u zegt, maar ik zal met mijn leven uw recht verdedigen om het te zeggen." Europa's ziel is de tolerantie. Er waren eeuwen nodig om dat te leren. De ergste periode van verwoesting ligt nog geen mensenleven achter ons. Tolerantie mag niet verworden tot een houding van laisser-faire. Europa mag nooit ook maar het minste begrip hebben voor intolerantie en geweld. "Tolerantie wordt tot een misdaad als het gericht is op het boze," zei Thomas Mann.
Merkel staat voor een Europa dat zich slechts bezighoudt met die zaken die het best Europees kunnen worden aangepakt. Globalisering, de aanpak van terrorisme, het zijn uitdagingen die op Europees niveau moeten worden opgepakt. Er moeten duidelijker procedurele regels komen, de bestaande verdragen moeten worden aangepast aan de huidige omstandigheden, opdat de Unie slagvaardig en efficiënt kan opereren. De bezinningsperiode is voorbij. Merkel zet zich ervoor in om in juni een programma voor het verdere constitutionele proces te kunnen goedkeuren. Dit proces moet in het voorjaar van 2009, nog vóór de Europese verkiezingen, zijn beslag krijgen.
De uitdagingen op het gebied van het buitenlands en veiligheidsbeleid zijn enorm: de status van Kosovo, de stabiliteit op de Balkan, vrede in het Midden-Oosten, de ontwikkeling van Afghanistan, de Doha-ontwikkelingsronde, de optuiging van een grote transatlantische markt, een partnerschap met Rusland. Zonder Europees perspectief zullen de westelijke Balkanlanden niet stabiel worden. Onder Duits voorzitterschap zal worden getracht een energiepartnerschap met Rusland vorm te geven. Vanaf 2012 moet er een nieuw klimaatverdrag komen. Europa moet hierbij het voortouw nemen. De betrekkingen met Afrika moeten opnieuw worden gedefinieerd, er moet meer in ons buurcontinent worden geïnvesteerd. Vandaar dat het Duitse voorzitterschap zal werken aan een Europees-Afrikaanse top die onder Portugees voorzitterschap zal worden gehouden.
Ook intern moet Europa aan de slag. Er moet een sociaal Europa komen, waarin aandacht is voor het milieu. Economische groei is een leeg begrip als er geen banen worden gecreëerd. Merkel wil ook iets doen aan de 'Europese discontinuïteit'. Het is in de lidstaten zo dat openstaande wetgevingsprocedures vervallen bij de aanvang van een nieuwe legislatuur. Dat zou ook in de EU zo moeten zijn.
Als technologie, talent en tolerantie convergeren, kan er gewerkt worden aan duurzaamheid.
Fractiewoordvoerders
Joseph DAUL (EVP-ED, FR) is reuze in zijn schik met de voorstellen van de bondskanselier. Het Duitse voorzitterschap is pro-Europees en proactief. Er moet zo snel mogelijk een efficiënt besluitvormingssysteem voor de EU komen. Merkel krijgt de volledige steun van de EVP-ED-fractie.
Martin SCHULZ (PES, DE)
De rede van de Raadsvoorzitter geeft moed. Maar de Raadsvoorzitter moet zich realiseren dat de vrijheid van angst, van sociale bedreiging een voorwaarde is voor de andere vrijheden. De burgers verwachten van de Unie dat zij sociaal is. Economische vooruitgang moet gecombineerd worden met sociale zekerheid. Wat Merkel zegt over de grondwet is de juiste weg. Over de kern van het grondwettelijk verdrag is iedereen het eens. Laten de sceptici in Europa met voorstellen komen. Deze maand is het zestien jaar geleden dat Helmut Kohl voor het eerst tot bondskanselier werd gekozen. Het is zijn grote verdienste dat hij het herenigde Duitsland zonder ongezonde nationale sentimenten heeft ingebed in Europa.
Graham WATSON (ALDE/ADLE, UK)
Goethe schreef: "Blijf niet liggen, sta op en ga aan het werk." Het werkdocument van het Raadsvoorzitterschap is sterk beïnvloed door het SPD-smaldeel in de Duitse regering. Meer innovatie komt er niet als de begroting voor onderwijs en onderzoek wordt verlaagd. Energiereuzen moeten worden geliberaliseerd. Het werkdocument zegt wel iets over gegevensvergaring maar niet over gegevensbescherming. Het gevaar van holle retoriek ligt op de loer. Merkel spreekt over de nationale parlementen, maar niet over het Europees Parlement. De ALDE-fractie zal het Duitse voorzitterschap beoordelen op zijn merites.
Cristiana MUSCARDINI (UEN, IT) wil duidelijker regels. Het handvest van de grondrechten bestaat niet alleen uit rechten maar ook uit plichten voor de Europese burgers. Het Europees Parlement mag niet gemarginaliseerd worden. Het kan niet zo zijn dat alleen een intergouvernementele aanpak wordt toegepast. Muscardini vraagt het Duitse voorzitterschap iets te doen aan het grote kwaad van de seksuele uitbuiting van kinderen.
Daniel COHN-BENDIT (GROENEN/EVA, DE) deelt Merkels enthousiasme voor Europa. Natuurlijk heeft niet alleen Voltaire vormgegeven aan Europa, maar ook mensen als Rosa Luxemburg. De Groenen willen niet dat het grondwettelijk verdrag geregeld wordt in achterkamertjes. Een intergouvernementele conferentie levert een monster op à la het verdrag van Nice. Er moet een Conventie komen. De Conventie van Giscard d'Estaing heeft een goede tekst opgeleverd. Het waren de lidstaten die de Conventie deel drie van de grondwet opdrongen. Cohn-Bendit doet de suggestie om voor het Midden-Oosten een waterconferentie te houden. Water is voor het Midden-Oosten wat kolen en staal voor de EG waren. Wat het klimaat betreft: vergeet Bush, laten we zaken doen met Californië. Merkel wil talent bevorderen, maar het Duitse schoolsysteem bevordert geen talent, het vernietigt het.
Francis WURTZ (EVL/NGL, FR) waarschuwt tegen een te groot optimisme. Dat zal de crisis niet oplossen maar slechts nieuw scepticisme aanwakkeren. De landen die de grondwet hebben aanvaard, zullen eind van de maand samenkomen. Het is niet goed de sceptische landen in de EU op die manier met de vinger te wijzen. De afwijzing van de grondwet is geen Nederlands, maar een Europees probleem. De burgers willen een sociaal Europa.
Nigel Paul FARAGE (IND/DEM, UK) ziet het begin van een oneerlijk voorzitterschap. Het nieuw leven inblazen van de grondwet zonder referenda is een schande. 'Nee' wordt nooit als antwoord geaccepteerd. Merkel spreekt over vrijheid. Mogen de lidstaten dan ook de vrijheid hebben om hun eigen toekomst te bepalen? Laat het volk spreken.
Volgens Andreas MÖLZER (ITS, AT) kan het constitutionele verdrag geen nieuw leven worden ingeblazen, want het is al begraven. Ook in andere landen dan Frankrijk en Nederland is het verdrag niet goed overgekomen. Het oplossen van de crisis in achterkamertjes is paradoxaal. De burgers moeten inspraak hebben bij belangrijke besluiten over zaken als immigratie of de globalisering. Turkije mag geen lid worden van de EU.
Overige sprekers
Bas BELDER (IND/DEM, NL)
Het Duitse voorzitterschap geeft terecht prioriteit aan de verdragsmatige toekomst van de Unie. De manier waarop stelt echter teleur. Het is een misser dat Merkel de afgewezen grondwet laat prevaleren boven het starten van nieuwe onderhandelingen. Dat verspilt kostbare tijd. De teleurstelling betreft ook het informele overleg waarbij alleen die landen die de grondwet reeds geratificeerd hebben welkom zijn. Deze contraproductieve benadering zal de publieke opinie in Nederland en Frankrijk bepaald niet enthousiaster maken over Europa. Merkel is hopelijk met Belder van mening dat juist de publieke opinie in deze twee landen niet van een extra dosis euroscepsis voorzien moet worden. Belder vraagt Merkel of dit soort overleggen deel uitmaken van de strategie van het Duitse voorzitterschap. Hoe kan Merkel een goede voorzitter van de hele Raad zijn, als zij deelneemt aan besloten overleg waarbij lidstaten worden uitgesloten? Is het juist nu niet van groot belang om Frankrijk, Nederland en de landen die nog niet geratificeerd hebben collectief te consulteren?
Jan Marinus WIERSMA (PES, NL)
De PES onderschrijft de prioriteiten van het Duitse voorzitterschap. Het meest urgent is de kwestie Kosovo. Een vorm van onafhankelijkheid voor Kosovo lijkt onvermijdelijk. Wiersma hoopt dat het voorzitterschap daarover een goede dialoog kan voeren met Servië en Rusland. Er moet een evenwichtige relatie met Rusland tot stand worden gebracht. De EU moet ook zoeken naar een oplossing voor de kwestie Transnistrië.
Nogmaals de Raad
Angela MERKEL verwerpt het beeld dat het EP een "kamer van licht" zou zijn en de Raad een donkere kamer. De lidstaten zijn de heren van de verdragen, zij dienen er dan ook volgens hun eigen constituties voor te zorgen dat er steun komt voor een nieuw verdrag. Het uitgangspunt voor het constitutionele verdrag is de bestaande tekst. Merkel staat zeer sceptisch tegenover een nieuwe Conventie. Het bestaande ontwerp schept een betere afbakening tussen wat Europa doet en wat de lidstaten doen. Het voorzitterschap inventariseert nu welke problemen de verschillende lidstaten nu met het verdrag hebben. De tijd van grote consultaties is voorbij. De achttien lidstaten die geratificeerd hebben, hebben dat overtuigd gedaan. Merkel vraagt het EP om steun. Er wordt nu in de Raad overlegd over Europese samenwerking op energiegebied. Daarin neemt de Raad een voorschot op het grondwettelijk verdrag.
Europa staat bekend om zijn sociale model. Dat model staat inderdaad onder druk van de globalisering. Het in stand houden zal niet gemakkelijk zijn. Vergeet niet, dat in 1900 26% van de wereldbevolking Europeaan was. Dat percentage ligt nu op 14% en zal over honderd jaar gedaald zijn tot 4 à 5%.
Laten we elkaar niet de schuld in de schoenen schuiven. Het acquis communautaire is niet uitgekleed, het is altijd toegenomen. We moeten wel kijken of de Europese structuren nog zijn aangepast aan de eisen van de tijd.
Debat: 17 januari 2007