2006: Een beslissend jaar voor EU-Rusland betrekkingen

Aan de vooravond van de G8-top in Sint-Petersburg, is een blik op de toekomst van de betrekkingen tussen de EU en Rusland interessant. Een werkgroep van de Parlementaire samenwerkingscommissie EU-Rusland had onlangs een ontmoeting. Tijdens de Sotsji-top ondertekenden de autoriteiten van Rusland en de EU overeenkomsten over de versoepeling van visa-afgifte en de terugname van illegale immigranten, en spoedig zal over een nieuwe partnerschaps- en samenwerkingsovereenkomst worden onderhandeld.

2006 is zonder twijfel een beslissend jaar voor de toekomst van EU-Rusland betrekkingen. Het is voor de eerste keer dat Rusland de G8 zal voorzitten en de prioriteiten van Rusland zijn: zekerheid van de energievoorziening, gezondheidszorg en onderwijs. Rusland is een strategische partner van de uitgebreide EU: ze delen veel gemeenschappelijke belangen en uitdagingen. Beide partners zijn geïnteresseerd in stabiliteit, energie-efficiëntie en versterking van de concurrentiepositie. Tegelijkertijd hebben ze met dezelfde bedreigingen te kampen: criminaliteit, smokkel, migratie en terrorisme. De toekomstige samenwerking kan echter toch onder druk komen te staan omdat de standpunten wat betreft mensenrechten en markteconomische zaken niet altijd gelijk lopen.

In haar resolutie over het jaarlijkse rapport van mensenrechten in de wereld 2005, verwelkomde het Europees Parlement het begin van het mensenrechtenoverleg van de EU met Rusland en hoopt het dat dit overleg zal worden uitgebouwd tot een "openhartige en volwaardige mensenrechtendialoog tussen de EU en Rusland". Er zijn echter zorgen over de nieuwe wetgeving betreffende NGO's in Rusland, en "wederrechtelijke moorden, verdwijningen en foltering in Tsjetsjeense gevangenissen" worden bekritiseerd. Een aantal zaken wat betreft buitenlands beleid roepen ook spanningen op: Wit-Rusland, Iran, onopgeloste conflicten in de grensstreken met Rusland en grensovereenkomsten met Estland en Letland.

Gezamenlijke belangen - verschillende interpretaties

Meer dan een kwart van de olie en het gas in de EU komt uit Rusland. Rusland is zowel een grote leverancier van energieproducten als een afzetmarkt voor producten en diensten uit de EU. "Rusland is net zo afhankelijk van de EU als de EU afhankelijk is van Rusland", zei het Deense liberale EP-lid Anne Jensen.

Rusland heeft het Verdrag betreffende het Energiehandvest nog niet geratificeerd. EP-leden vinden het jammer dat er tijdens de laatste EU-Rusland-top geen overeenkomst kon worden bereikt over energie aangezien de afwezigheid van handelsregels over energie de EU kwetsbaar maken. Het Tsjechische communistische EP-lid Vladimír Remek denkt dat er te veel mensen afhankelijk zijn van deze kwestie en dat daarom stabiele en pragmatische betrekkingen met Rusland noodzakelijk zijn.

De G8-top - weinig belangrijke beslissingen worden verwacht

"Helaas geloof ik niet dat de komende G8-top tot concrete beslissingen zal leiden. Mijnheer Poetin gaat beslist het Russische voorzitterschap gebruiken als een PR-stunt", zegt mevrouw Jensen. Ze denkt dat de G8 "veel van haar ideologische samenhang heeft verloren toen Rusland erbij kwam", en dat maakt beslissingen moeilijker. Maar ze gaat er toch vanuit dat het perspectief op lidmaatschap van de WHO ertoe zal bijdragen dat Rusland het Energiehandvest zal tekenen. Mijnheer Remek verwacht ook geen grote doorbraak in dit forum waar nationale belangen spelen maar hij hoopt dat er een raamwerk voor de toekomstige energiebetrekkingen zal worden gedefinieerd.

Het conservatieve EP-lid uit Litouwen Vytautas Landsbergis is bezorgd dat de G8-top het beeld van Rusland zal verbeteren zonder dat echte stappen zullen worden genomen om haar geloofwaardigheid te verhogen. "Rusland's keuze voor prioriteiten biedt geen kans om de zaken van groot belang op te lossen", zei hij. Mijnheer Landsbergis vindt de G8 te gepolariseerd waardoor het "geen probleemoplossend maar een probleemaankondigend orgaan is".

De EP-leden zien interne EU-problemen als een factor die de betrekkingen met Rusland nog kan bemoeilijken. Zij zijn voorstander van een grotere eenheid als de manier om dit te verbeteren. "Als we met één stem spreken zal onze kritiek zwaarder wegen en Rusland zal dan niet langer in staat zijn om druk uit te oefenen op één enkele staat zonder de reactie van de hele Unie te voelen", benadrukt mevrouw Jensen en ze concludeert: "We hebben een gemeenschappelijk beleid met betrekking tot Rusland nodig".

---