Kabinet
Met het begrip kabinet worden alle ministers i en staatssecretarissen i bedoeld. Een kabinet wordt genoemd naar de minister-president i, bijvoorbeeld het kabinet-Drees i of het kabinet-Kok i. In het spraakgebruik worden de begrippen regering i en kabinet vaak door elkaar gebruikt. Strikt genomen, is er echter een verschil tussen beide. Met de term 'regering' duiden we het staatshoofd (koning of koningin) samen met de ministers aan.
De leden van het kabinet vergaderen in de ministerraad i, maar alleen de ministers hebben daarin stemrecht. Staatssecretarissen zijn aanwezig voorzover zaken worden besproken die over hun beleidsterrein gaan.
Het begrip 'kabinet' wordt ook gebruikt voor secretariaat of ambtelijke dienst. Zo kennen we het Kabinet van de minister-president en het Kabinet van de Koning i.
Inhoudsopgave van deze pagina:
Dit kabinet van PVV i, VVD i, NSC i en BBB i trad op 2 juli 2024 aan. Het kwam zeven maanden na de verkiezingen van 22 november 2023 en bijna een jaar na de ontslagneming van het kabinet-Rutte IV i tot stand. Formateur was staatsraad Richard van Zwol i (CDA) en minister-president de partijloze oud-topambtenaar Dick Schoof i.
Nederland heeft sinds 1945 tientallen verschillende kabinetten gehad. Drees en Balkenende leidden vier kabinetten, terwijl Lubbers twaalf jaar minister-president was. Mark Rutte was dat van 2010 tot en met 2024 en ook hij leidde vier kabinetten.
Er zijn verschillende manieren om een kabinet te typeren. Kan een kabinet rekenen op de steun van een meerderheid van de Tweede Kamer i dan spreken we van een meerderheidskabinet. Is dat niet het geval dan wordt het kabinet aangeduid als een minderheidskabinet.
Na elke Tweede Kamerverkiezing i of na de val van een kabinet, begint het proces van de formatie van een nieuw kabinet. Doel van de kabinetsformatie is een kabinet te vormen dat enerzijds kan rekenen op steun van de meerderheid van de Tweede Kamer i en anderzijds tot een gezamenlijk beleid kan komen. De Grondwet i is vrij bescheiden wat betreft de kabinetsformatie. Slechts de artikelen 43 i en 48 i van de Grondwet spreken over de vorming van een kabinet: ministers en staatssecretarissen worden bij koninklijk besluit i benoemd.
Een kabinet kan vanwege een intern conflict of door een conflict met Tweede Kamer i of Eerste Kamer i ten val komen. Bij interne conflicten kan worden gedacht aan een meningsverschil tussen ministers i over een te nemen maatregel of over een wetsvoorstel dat in behandeling is.
In de negentiende eeuw verschoof de macht van de Koning naar de ministers i, die verantwoording moesten afleggen aan het parlement. Tevens werd collectieve besluitvorming in de ministerraad i geïntroduceerd.
Wat is er te zeggen over de naoorlogse kabinetten, bijvoorbeeld over het aantal vrouwen, de gemiddelde leeftijd, of het aantal hoogleraren? Welk kabinet bleef het langste zitten en welke viel binnen enkele weken? Een aantal interessante wetenswaardigheden op een rijtje.
Meer over