Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) verzamelt en publiceert allerlei statistische gegevens van maatschappelijke en economische aard. In internationaal verband, zoals binnen de Europese Unie, levert het CBS cijfers over Nederland aan. Soms verricht het CBS ook statistische prognoses. De CBS-cijfers worden in zeer brede kring gebruikt.
Het onderzoek van het CBS is onafhankelijk, maar de minister van Economische Zaken i kan het CBS wel opdragen bepaald onderzoek te verrichten. Ook het onderzoeksprogramma van het CBS behoeft goedkeuring van de CCS. Het CBS is opgericht in 1899 en is sinds 2004 een zelfstandig bestuursorgaan i.
Taken en bevoegdheden
Volgens de Wet op het CBS heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek de taak statistisch onderzoek te verrichten ten behoeve van praktijk, beleid en wetenschap. Het CBS heeft tevens de wettelijke taak om deze statistieken openbaar te maken.
Het CBS mag in incidentele gevallen werkzaamheden voor derden verrichten, maar de minister van Economische Zaken moet er op toezien dat dat niet leidt tot concurrentievervalsing voor private aanbieders van vergelijkbare statistische diensten.
Voor de verzameling van gegevens mag het CBS gebruikmaken van registraties bij instellingen en diensten van het Rijk. Het CBS mag ook gegevens vragen aan personen, bedrijven en instellingen. Bij de gegevensverwerving is het CBS verplicht tot geheimhouding van individuele gegevens. Een aantal jaren geleden zijn maatregelen genomen om de administratieve lastendruk, veroorzaakt door verplichte gegevensverstrekking aan het CBS, te verminderen.
Officiële gegevens over Nederland worden binnen de Europese Unie geleverd door het CBS.
Inhoudsopgave van deze pagina:
Het CBS is sinds 3 januari 2004 een zelfstandig bestuursorgaan en valt dus niet meer hiërarchisch onder de minister van Economische Zaken (EZ). De minister van EZ is wel systeemverantwoordelijk voor de statistische informatievoorziening van de rijksoverheid gebleven en is dus politiek verantwoordelijk voor wetgeving, budget en de randvoorwaarden op dit gebied.
Aan het hoofd van het CBS staat de Directeur-Generaal van de Statistiek, die door de minister van Economische Zaken wordt benoemd. De directeur-generaal van het CBS is onafhankelijk in de keuze van onderzoeksmethoden en de beslissing om uitkomsten te publiceren.
Het CBS werkt ook mee aan de ontwikkeling van statistische methoden binnen Eurostat, het statistisch bureau van de Europese Unie in Luxemburg. Verder is het CBS gebonden aan allerlei internationale standaarden over het omgaan met statistieken.
De directeur-generaal van het CBS is tevens adviserend lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid i (WRR).
Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (NIBUD)
Een vertegenwoordiger van het CBS heeft zitting in de Adviesraad van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (NIBUD).
Invloed en prestaties
Het CBS houdt tal van statistieken bij, bijvoorbeeld over de omvang en samenstelling van de bevolking en over de verwachte bevolkingsgroei. Ook de CBS-cijfers over maatschappelijke en economische ontwikkelingen (zoals over economische groei, werkgelegenheid en inflatie) worden zeer veel gebruikt. Bekend zijn de economische cijfers in de Nationale Rekeningen.
Naar aanleiding van de conclusies van het parlementair onderzoek naar een breed welvaartsbegrip in 2015-2016 publiceert het CBS jaarlijks een Monitor Brede Welvaart. Onder brede welvaart valt niet alleen inkomen, maar ook zaken als onderwijs, gezondheid en milieu. Voor het meten van brede welvaart zijn dus aanvullende indicatoren nodig, naast BBP.
Cijfers van het CBS worden veel gebruikt door bijvoorbeeld overheidsorganisaties (met name door de planbureaus), door het bedrijfsleven, door werkgevers- en werknemersorganisaties (bij loononderhandelingen), door onderwijs en wetenschap en door de pers. De inhoud van de Monitor Brede Welvaart moet jaarlijks onderdeel worden van Verantwoordingsdag op de derde woensdag van mei.
Binnen de EU worden CBS-gegevens gebruikt om vast te stellen hoeveel Nederland aan de EU moet betalen en op welke ontvangsten (zoals subsidies) Nederland recht heeft. De criteria voor de Nederlandse toetreding tot de Europese Unie zijn getoetst aan de hand van CBS-cijfers over inflatie, begrotingssaldo en staatsschuld.
Het CBS levert ook cijfers over Nederland aan andere internationale organisaties aan, zoals de Verenigde Naties.
Het CBS is in 1899 opgericht om in de behoefte aan onafhankelijk en deskundig samengestelde informatie te voorzien.
Een beroemde oud-werknemer van het CBS was Jan Tinbergen (1903-1994), die van 1945-1955 de eerste directeur van het CPB was en in 1969 samen met Ragnar Frisch de eerste Nobelprijs voor economie zou winnen. Tinbergen werkte van 1929-1945 voor het CBS, waar hij statistieken over conjunctuurcycli onderzocht.
Meer over