Benelux-verdrag in werking

Het Benelux i -verdrag, dat officieel in werking trad op 1 januari 1948, bekrachtigde de doane-unie tussen België, Nederland en Luxemburg. Voor de drie landen, die al eeuwenlang door een gemeenschappelijk verleden werden verbonden, lag economische samenwerking al vanaf het einde van de negentiende eeuw voor de hand. Het duurde echter tot 1943, toen de regeringen van de landen door de gevolgen van de Duitse bezetting in ballingschap in Londen verbleven, dat er een officiële economische samenwerkingsovereenkomst werd gesloten. Deze overeenkomst gold uiteindelijk als de basis voor het Benelux-verdrag uit 1948.

Deze douane-overeenkomst bepaalde dat de drie landen:

• - 

  het onderling handelsverkeer vrij zouden maken van douanerechten
• - 

  voor de handel met derde landen een uniform tarief toe zouden passen

Dit intergouvernementele samenwerkingsverband tussen de Benelux-landen werd in de decennia na het eerste verdrag steeds verder uitgebreid. Als leidende landen van de Europese Gemeenschappen i namen België, Nederland en Luxemburg in deze periode bovendien gemeenschappelijke initiatieven om de Europese samenwerking te bevorderen.

Op 3 februari 1958, bijna tien jaar na de inwerkingtreding van de douane-unie, ondertekenden België, Nederland en Luxemburg het Verdrag tot de instelling van de Benelux Economische Unie. Dit verdrag, dat op 1 november 1960 officieel in werking trad, creëerde een permanent kader waarbinnen de drie landen hun belangrijkste doelstelling konden waarmaken: meer economische samenwerking. Een middel om dit doel te bereiken was bijvoorbeeld de oprichting van gemeenschappelijke instellingen.

Eén van deze gemeenschappelijke instellingen was, en is nog steeds, het Comité van Ministers. Dit hoogste Benelux-orgaan heeft de beslissingsbevoegdheid over alle kwesties die de gemeenschappelijke economische unie aangaan. Een beslissing van het Comité van Ministers is bindend voor de Benelux-landen. De beslissing moet echter ook door de parlementen van de landen worden aangenomen voordat de wet van kracht wordt.

Op 17 juni 2008 werd in Den Haag een nieuw Benelux-verdrag ondertekend, dit is in 2010 in werking getreden. De landen werken samen op gebieden waar de EU i nog niet actief is. Het verdrag is een raamverdrag waarbij, in tegenstelling tot het oude verdrag, niet alles vooraf in detail is geregeld. Het nieuwe verdrag is voor onbeperkte duur (het oude verdrag was voor 50 jaar) en heeft in eerste instantie betrekking op de interne markt, duurzaamheid en justitie & binnenlandse zaken. Overbodige commissies en ‘slapende’ instellingen zijn opgeheven. Doordat de unie wordt uitgebreid naar niet-economische zaken is de oude officiële naam Benelux Economische Unie vervangen door Benelux Unie.