EP-evaluatie van 12 jaar Loesjenko (en)
Internationale kritiek is niets nieuws voor het regime van Alexander Loekasjenko, de onbuigzame president van de voormalige Sovjetrepubliek Wit-Rusland, maar in de aanloop naar de presidentiële verkiezingen op 19 maart zal zijn regime worden onderworpen aan een ongekende internationale kritiek.
Tijdens zijn 12-jarige ambtsperiode lag de regering van Loekasjenko al regelmatig onder vuur van andere regeringen, internationale- en mensenrechtenorganisaties vanwege schending van de mensenrechten en politieke vrijheden.
Alleen de aanhoudende politieke steun van Rusland en de goedkope gasimport konden het land tot nu toe voor een volledig isolement behoeden.
De belangrijkste oppositiekandidaat van Wit-Rusland, Alexander Milinkevich, bracht onlangs een bezoek aan het Europees Parlement. Tijdens een toespraak voor de commissie buitenlandse zaken gaf hij aan dat "de samenleving van Wit-Rusland behoefte heeft aan waarheid" en dat hoewel externe hulp welkom is, het toch "de mensen van Wit-Rusland zullen zijn die de klus moeten klaren". Tijdens zijn bezoek aan Brussel ontmoette hij ook de voorzitter van het Europees Parlement, Josep Borrell, die Milinkevich verzekerde dat het Parlement "zijn volledige steun zou verlenen aan vrije, democratische [...] verkiezingen."
Het Poolse EP-lid Bogdan Klich, hoofd van de EP-delegatie naar Wit-Rusland, beschuldigde Loekasjenko ervan "een ouderwetse, antidemocratische en autoritaire regering te leiden". Hij hoopt dat een groep EP-leden op de verkiezingsdag aanwezig kan zijn in Minsk om toezicht te kunnen houden tijdens de verkiezingen onder auspiciën van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).
Recht in verdrukking
Klich gaf aan dat Wit-Rusland de twijfelachtige eer ten deel valt het onderwerp te zijn van de meeste EP-resoluties inzake de afkeuring van de houding van een land. In de laatste resolutie van september 2005 werd melding gemaakt van de afschaffing van "diverse politieke parijen, 22 kranten en meer dan 50 pro-democratische, niet-gouvernementele organisaties [...] op grond van kritiek op de president en zijn beleid" in de afgelopen jaren. Tegen deze achtergrond werd in 2004 de Sacharov-prijs voor vrijheid van denken van het Europees Parlement toegekend aan de Wit-Russische Journalistenvereniging als erkenning voor hun moeilijke situatie. Naar aanleiding van deze media-aandacht nam de Europese Commissie een Duitse mediagroep in de arm om in Wit-Rusland via internet en radio onafhankelijk nieuws uit te zenden. En in september werd nog eens twee miljoen euro gereserveerd voor een uitbreiding van dergelijke activiteiten.
In afwachting van de verkiezingen van dit jaar heeft de regering van Wit-Rusland zich goed voorbereid. In 2004 werd er een referendum gehouden om te bepalen of president Loekasjenko voor een derde termijn aan de macht kon blijven - het resultaat, door de EU veroordeeld als zijnde "frauduleus", was een duidelijk "Ja". In december nam het Wit-Russische parlement een wet aan die "negatieve uitlatingen" over de Wit-Russische staat strafbaar stelt, met een gevangenisstraf van drie jaar voor overtreders. Het is in Wit-Rusland al illegaal om kritiek te uiten op president Loekasjenko of andere hooggeplaatste regeringsambtenaren. In september 2005 werd het enige onafhankelijke dagblad "Narodnaya Volya" door de regering opgeheven. Achter deze maatregelen gaat de angst van de regering schuil voor een oranjerevolutie zoals die na de verkiezingen plaatsvond in Oekraïne en waardoor de president tot aftreden werd gedwongen.
Dergelijke maatregelen hebben tot een zo goed als volledige politieke isolatie ten opzichte van het Westen geleid. In 2004 werd deze geïsoleerde positie voor bepaalde hooggeplaatste regeringsfunctionarissen werkelijkheid toen hun visumaanvragen voor toegang tot de EU voor onbepaalde tijd werden afgewezen op grond van hun directe betrokkenheid bij frauduleuze verkiezingen en een referendum in 2004.
Ook anderen werden niet tot de EU toegelaten, omdat zij zich schuldig hadden gemaakt aan "duidelijke belemmering vd rechtsgang " tijdens een onderzoek naar de verdwijning van drie leden van de oppositie en een journalist in 1999/2000. Desondanks kan president Loekasjenko rekenen op de steun van ten minste enige vrienden - die voornamelijk in het Kremlin te vinden zijn. Tijdens het "gasconflict" afgelopen maand tussen Rusland en Oekraïne drong Moskou aan op prijsverhogingen voor Oekraïne, maar liet de gesubsidieerde tarieven voor Wit-Rusland ongewijzigd. Dit heeft voor een groot deel de economische ineenstorting van Wit-Rusland voorkomen, terwijl het grote aantal mensen dat in dienst is bij de Wit-Russische overheid helpt elk protest in de kiem te smoren.
REF.: 20060208STO05063
Meer weten :
Nieuwste EP-resolutie over Wit-Rusland
Delegatie van het EP naar Wit-Rusland
Delegatie van het EP naar Wit-Rusland
EP-commissie buitenlandse zaken
Verklaring van Josep Borrell na zijn bijeenkomst met Alaksandar Milinkevich
Betrekkingen EU-Wit-Rusland
De betrekkingen tussen de EU en Wit-Rusland
Het nabuurschapsbeleid van de EU inzake Wit-Rusland
Presidentieel kantoor
Presidentieel kantoor van Wit-Rusland
Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa