EP in discussie met Raad over Grondwet-onderhandelingen tijdens Europese Raad 16-17 oktober

Verklaringen van Raad en Commissie - Voorbereiding van de Europese Raad (Brussel, 16-17 oktober 2003)

Debat : 8 oktober 2003

Debat

De Voorzitter

Pat COX (ELD, IRL) begrijpt dat de Raadsvoorzitter zijn best doet om op tijd te komen, maar wijst er toch op dat de Raad prioriteit moet leggen bij de interinstitutionele verhoudingen.

De Raad

Roberto ANTONIONE biedt zijn excuses aan voor zijn late verschijning in het Parlement en verzekert dat de interinstitutionele verhoudingen een prioriteit van het Italiaanse voorzitterschap zijn. Antonione staat stil bij de opening van de Intergouvernementele Conferentie (IGC) op 4 oktober jl. De eerste zitting van de IGC heeft zich in een bijzonder goede sfeer afgespeeld. De staats- en regeringsleiders hebben de Verklaring van Rome goedgekeurd. Het tijdschema en de organisatie van de werkzaamheden van de IGC zijn aangenomen. De IGC moet tot een einde worden gebracht op de Europese Raad van 12-13 december a.s. De Europese Raad van 16 oktober zal ingaan op de onderwerpen immigratie, energie en telecommunicatie. Ook de situatie in het Midden-Oosten en de donorconferentie voor Irak zullen ter sprake komen. Daarnaast staan de proliferatie van kernwapens en het economisch herstel op het programma. De Top moet ingaan op economisch herstel en groei. De concurrentiepositie van Europa moet worden hersteld. Het voorzitterschap wil de voorjaars-top over de doelstellingen van Lissabon niet overdoen, maar een solide macro-economisch beleid moet zorgen voor de creatie van werkgelegenheid en de integratie van de nieuwe lidstaten in de interne markt.

Er moeten investeringen worden gedaan in de Trans-Europese Netwerken (TEN's). De Europese Raad kan hier hopelijk een definitieve stimulans aan geven. De Commissie stelt nieuwe prioriteiten in de TEN's voor, daar moet de Raad rekening mee houden. Wat de energiemarkt betreft, deze moet op Europees niveau worden geïntegreerd, dat heeft de stroomuitval in Italië wel bewezen. Er moet een nieuwe samenwerking op energiegebied met de de EU omringende landen komen. Van de Europese Raad wordt gevraagd, dat hij de lidstaten een impuls geeft om 3% van het BBP te gebruiken voor innovatie en onderzoek. Ook op het gebied van de sociale zekerheid worden van de Raad initiatieven verwacht. De arbeidsmarkt moet worden hervormd zodat de vergrijzing het hoofd kan worden geboden en een hoog niveau van sociale zekerheid kan worden gehandhaafd.

De Europese Raad kan een Europees asiel- en immigratiebeleid stimuleren. Er moet niet alleen een Europese controle op immigrantenstromen komen, maar een bilaterale aanpak om migrantenstromen te beheersen moet voorop staan. Daarom moeten er zo snel mogelijk bilaterale akkoorden worden afgesloten, vooral met die landen die belangrijk zijn voor de wederopname van migranten. De buitengrenzen moeten goed worden beheerd. Vandaar dat de Raad een voorstel zal indienen voor de oprichting van een agentschap voor de buitengrenzen. Tenslotte pleit Antonione voor quotering van het aantal immigranten.

De Commissie

Volgens Romano PRODI zullen enerzijds justitie en binnenlandse zaken, anderzijds economisch herstel centraal staan op de Europese Top. Het is belangrijk de steeds omvangrijker migrantenstromen het hoofd te bieden. De kandidaat-lidstaten zijn daartoe nog niet in staat. Onder vaak onmenselijke omstandigheden vindt mensenhandel plaats. Het programma van Tampere moet worden versneld, vooral waar het gaat om een gemeenschappelijk asielbeleid. De Commissie zal een aantal maatregelen presenteren om een dergelijk beleid handen en voeten te geven. Paspoorten moeten minder gevoelig worden voor vervalsing. Dit in het kader van het SIS II systeem.

Immigranten moeten op een zo goed mogelijke manier worden geïntegreerd in Europa. Clandestiene immigratie moet worden bestreden. De onderhandelingen met derde landen zijn echter zeer moeilijk. Er moet niet alleen gekeken worden naar herkomstlanden, maar ook naar transitlanden. Met partnerlanden worden quota afgesproken. Het is absoluut van belang dat de lidstaten de onderhandelingspositie van de Commissie vergroten. In de herfst zal de Commissie financiële instrumenten op het gebied van immigratie voorstellen voor de periode 2004-2006. Er is behoefte aan een Europees fonds voor repatriëring. Op het asielbeleid wordt veel kritiek geleverd. De Commissie zal met de tweede voorlegging van de richtlijnen inzake de asielprocedure en de status van vluchteling de eerste fase in het proces van Tampere afronden.

De Europese economie heeft nog geen goede signalen gegeven. Groei en investeringen blijven zwak. Hopelijk vindt er binnenkort een omslag plaats. Internationaal gezien zijn er overal spanningen, die beïnvloeden de economische situatie negatief. De herstructureringen van Lissabon moeten worden uitgevoerd en de economie moet worden gestimuleerd. Daarom heeft de Commissie een voorstel met betrekking tot de TEN's ingediend. De TEN's moeten zorgen voor een betere integratie van de economieën. Vorige week is in de Commissie een pakket goedgekeurd van grote projecten in het kader van de TEN's. Voor dit pakket is tot 2020 € 220 mrd beschikbaar. De Commissie zal binnen de lijst van projecten nog haar prioriteiten kenbaar maken, zodat de lidstaten de belangrijkste werken het eerst kunnen aanvatten. De projecten gaan uit van cofinanciering van de overheid en het bedrijfsleven. De bijdrage van de communautaire begroting aan grensoverschrijdende TEN's wordt verhoogd van 10 tot 30%.

In het kader van het zesde kaderonderzoeksprogramma moet de efficiëntie van het onderzoek worden verhoogd. Europees onderzoek moet tussen de lidstaten worden gecoördineerd. Europa moet uitmuntend worden op kennisgebied. De internationale positie en de welvaart staan op het spel.

Fractiewoordvoerders

Hans-Gert POETTERING (EVP/ED, D) zegt dat de voorjaars-top een zeer ambitieus doel heeft gesteld: de EU moet de best concurrerende economie ter wereld worden. Poettering moet bij zulke grote woorden aan Chroetsjov denken, die ooit zei Amerika voorbij te willen streven. De arbeidsmarkten moeten flexibeler worden en de sociale zekerheid moet worden aangepast. Binnen het sociaal bestel moet meer ruimte zijn voor de eigen verantwoordelijkheid. De EVP wil de regeringen moed inspreken: de hervormingen moeten doorgaan. Het beleid moet meer arbeidsplaatsen genereren. Hoe minder belasting er moet worden betaald, hoe meer er geïnvesteerd kan worden. Daar ligt de oplossing. Hoge belastingen verdrijven ondernemingen naar landen buiten de Unie.

"Europa heeft zichzelf in de ketens geslagen," aldus Poettering die met spanning het voorstel verwacht over het testen van stoffen in de chemische industrie. Wetgeving mag niet leiden tot een uittocht van bedrijven. Sommigen menen dat Europa meer dan 3% schulden moet maken. Daar waarschuwt Poettering voor, want extra schulden moeten worden terugbetaald, hetgeen leidt tot minder investeringen. Het is juist noodzakelijk dat de stabiliteitscriteria worden nageleefd. Steeds meer jonge wetenschappers vertrekken naar de VS. Dat is een verlies voor de toekomst van Europa.

De grensbewaking in Europa is belangrijk, maar er moet geen nieuw agentschap voor worden opgericht. In de middellandsezeedialoog moeten de partnerlanden worden geholpen zichzelf te helpen zodat de immigrantenstroom naar Europa opdroogt. Wat de IGC betreft, roept Poettering de Raad op zich te beperken tot discussies over enkele nog openstaande punten. De Grondwet heeft de hoogste prioriteit.

Enrique BARON CRESPO (PES, E) herinnert eraan dat een goede vertegenwoordiging van het Parlement in de IGC voorzien was. Echter, bij de eerste gelegenheid is de Wetgevende Raad de deur uitgegooid. Dat is heel ernstig. De besluitvorming in de IGC moet in het volle daglicht plaatsvinden. De Raad spreekt zijn minachting uit voor de parlementen. Hoe kan de Wetgevende Raad uit de Conventietekst al tijdens de eerste zitting van de IGC worden afgeschaft?

Er is geen stabiliteit zonder groei. Het grootste gevaar voor Europa is niet inflatie, maar deflatie. Na drie jaar van een zachte recessie komen de lidstaten in een infernale cirkel terecht: allerlei maatregelen zijn nodig, maar men moet zich houden aan het Stabiliteitspact. De Europese landen hebben geprofiteerd van de conjunctureel goede jaren. Nu zit Europa in de problemen. De PES pleit voor een intelligente hervorming van het Pact. Ja meneer Prodi, een intelligente hervorming. Dat houdt in, dat alle groei die de drie procent overstijgt, aangewend dient te worden om de schuldenlast te verminderen. Eén enkel maatpak voor iedereen heeft geen zin. Elke lidstaat heeft zijn eigenaardigheden. Duitsland en Frankrijk zouden flexibeler mogen zijn in de toepassing van het Pact dan België omdat hun staatsschuld relatief gezien veel lager is. Tenslotte: tien jaar geleden, op de Europese Top van Essen, werd al gesproken over onderzoek en ontwikkeling. Er gebeurt echter niets. De EU moet niet zover gaan in deficit spending als de VS, maar moet wel meer geld uitgeven.

Volgens Graham WATSON (ELDR, VK) zou het glas weleens half leeg kunnen zijn. Als Nice zo bevredigend was, was er geen Conventie in het leven geroepen. De stemmenweging die de Conventie voorstelt is billijker en transparanter dan het resultaat van Nice. De IGC zal uitlopen op een klucht. Rome zal inderdaad de 'eeuwige stad' kunnen worden genoemd. Wil Frankrijk echt de rol spelen van een land dat overal lak aan heeft? Als het Stabiliteitspact niet wordt nageleefd, is het een papieren tijger. De concurrentiepositie moet inderdaad worden versterkt, maar dan moet men wel verder gaan dan mooie verklaringen. Er moet vóór de Europese verkiezingen nog veel gebeuren. Op het gebied van binnenlandse zaken en justitie moet een evenwicht worden bereikt tussen de aanpak van illegale immigratie en de integratie van legale migranten. De ELDR steunt de oprichting van een agentschap voor de buitengrenzen. De oostgrens van de Unie wordt namelijk een van de langste grenzen ter wereld. Tenslotte veroordeelt Watson de aanslag in Haifa en roept hij Israël op proportioneel te antwoorden.

Francis WURTZ (EVL/NGL, F) merkt op dat Duitsland, Italië en Portugal zich in een recessie bevinden. Frankrijk bijna. De kloof is gigantisch tussen wat de binnenmarkt had moeten opleveren met de invoering van de Euro en de realiteit. Wat Wurtz zegt is geen anti-Europese demagogie. Brussel wordt in Frankrijk van alle ellende beschuldigd terwijl het Franse staatshoofd toch het Stabiliteitspact ondertekend heeft. Aan de basis van het Pact wordt niet getwijfeld, terwijl het toch duidelijk is dat de ECB de meest liberale, onaantastbare bank in de wereld is. Europa is in een obsessieve strijd met de VS gewikkeld. Wurtz vraagt zich af wat de cultus van de stabiele prijzen heeft opgeleverd. In Frankrijk speelt het volgende: er wordt een soort diploma toegekend aan diegenen die bereid zijn de overheidsuitgaven te bevriezen en niets meer uit te geven aan onderwijs en gezondheidszorg. Dat pikken de mensen niet meer. Er is een shock, maar geen remedie.

Nelly MAES (GROENEN/EVA, B) zegt dat België de afgelopen week getroffen werd door het bericht dat 3000 arbeiders van Ford Genk worden ontslagen. Dit bericht kwam heel hard aan. Zware en toegezegde investeringen worden geschrapt. Dit voorbeeld kan voor de rest van Europa grote gevolgen hebben. "Zal in heel Europa Ford verdwijnen?" kopte een grote krant. Het is tijd voor realistische oplossingen. Mensen hebben de indruk dat er met ze wordt gesold. Met betrekking tot het Midden-Oosten worden de zorgen dagelijks groter. In Irak is de vrede nog niet gewonnen. Het geloof groeit dat op militaire wijze oplossingen kunnen worden bereikt. De bouw van een Muur in de Palestijnse gebieden is een aanfluiting van het stappenplan. De road map voor het Midden-Oosten is een road to nowhere geworden. De situatie mag niet verder escaleren. Maes veroordeelt de aanslag in Haifa, maar ook de Israëlische aanval op Syrië. Geweld leidt tot meer geweld. Turkije gaat, tegen de zin van zijn bevolking, maar vanwege Amerikaanse druk, soldaten naar Irak sturen. Een gewelddadige spiraal wordt in beweging gezet. Ook in Iran wordt gedreigd met een militaire oplossing. Maes vraagt het voorzitterschap en de Commissie om antwoorden. Kan de Unie blind blijven voor de aanwezigheid van atoomwapens in Israël? Moet het Atoomagentschap in Israël zijn werk niet doen?

Volgens Jens-Peter BONDE (EDD, DK) weet slechts de helft van de Denen wat de Europese Grondwet is. 88% Van de Denen wil een eigen Commissaris houden. Bonde heeft 123 handtekeningen verzameld om het principe één Commissaris per lidstaat te behouden. Dan Bondes volgende eis: de kiezers of de nationale parlementen moeten een Commissaris kunnen kiezen die verantwoording aflegt aan het nationale parlement. Elke vrijdag moet een Commissaris in zijn parlement verantwoording afleggen. De Commissarissen moeten dus vertegenwoordigers zijn van de nationale parlementen. Een Commissaris kan dan altijd nog verantwoordelijkheid afleggen aan het Europees Parlement, al naar gelang zijn portefeuille. De verantwoordelijkheid moet duidelijk worden vastgelegd, zodat de Unie niet opnieuw meemaakt wat het meemaakt met de heer Solbes en Eurostat.

Overige spreker

Arie OOSTLANDER (EVP/ED, NL) zegt dat de Europese Raad weer een stap zal zetten op weg naar een Constitutioneel Verdrag. In de media worden steeds de meningsverschillen tussen de regeringen opgespeeld. Het zou beter zijn duidelijk te maken dat het Handvest van de Grondrechten in de Grondwet wordt opgenomen. Naar buiten toe is de totstandkoming van de Constitutie belangrijk, omdat ieder derde land moet weten dat de Unie een bond van democratische staten is. Dit moet duidelijk worden gemaakt aan sommige Balkanlanden en aan Turkije. Er wordt vaak gezegd: ieder land een eigen Commissaris. Het is echter heel belangrijk dat het Parlement uitspreekt dat als het ontdekt dat een Commissaris nationaal handelt, hij van zijn functie wordt ontheven. Karel van Miert heeft eens gezegd: "Wie Commissaris wordt, verliest zijn nationaliteit." Wat buitenlandse zaken betreft: sommige acties lopen goed, maar er zijn ook problemen, zoals in West-Afrika. Een civiele grootmacht als de EU kan percelen helpen die nog niet branden. Oostlander denkt daarbij aan Guinee-Bissau. Oostlander roept de Raad en de Commissie op te bestuderen hoe de vrede in dat land gehandhaafd kan worden.

Nogmaals de Raad

Roberto ANTONIONE ziet volstrekte overeenstemming tussen wat de heer Prodi heeft gezegd en de positie van de fungerend Raadsvoorzitter. De Raad zal altijd stipt verslag uitbrengen aan het Parlement over de IGC.