EP bespreekt voorbereidingen IGC / Europese Raad 12-13 december

Verklaringen van Raad en Commissie - Voorbereiding van de Europese Raad (Brussel, 12-13 december 2003), alsmede het Europees Sociaal Forum

Verklaringen van Raad en Commissie - Voortgangsverslag over de werkzaamheden van de Intergouvernementele Conferentie

Debat : 3 december 2003

Stemming : 4 december 2003

Debat

De Raad

Roberto ANTONIONE meldt dat het Italiaanse voorzitterschap bij de Intergouvernementele Conferentie (IGC) een voorstel heeft ingediend dat sterk lijkt op het Conventievoorstel. In de onderhandelingen blijven vooralsnog de tegenstellingen bestaan op het gebied van de institutionele vorm van de Unie. De stemverdeling in de Raad en de samenstelling van de Commissie zijn de grootste struikelblokken. Wat wel overeengekomen is, is dat de Europese Raad een orgaan van de Europese Unie zal worden. Er zijn nog altijd lidstaten die niet willen afstappen van besluitvorming bij unanimiteit op het gebied van fiscaliteit, buitenlands beleid en sociale zekerheid. Het voorzitterschap wil dat het institutionele evenwicht blijft gehandhaafd. De herziening van deel drie van het Verdrag stuit nog steeds op verzet. Er is toenadering op het gebied van de zogenaamde passarelle-clausule.

Ook op deze delicate gebieden komen de lidstaten steeds nader tot elkaar. Op het Conclaaf van Napels zijn sommige meningsverschillen overbrugd. Bepaalde lidstaten vragen om een hogere minimumdrempel voor het aantal van hun europarlementsleden. Dit verzoek is goed ontvangen, onder voorwaarde dat het totale aantal parlementariërs niet wordt verhoogd. De reacties op het voorstel van het voorzitterschap ten aanzien van de minister van Buitenlandse Zaken heeft getoond dat de Italiaanse aanpak de enig mogelijke is. Sommigen zijn bang dat deze nieuwe functie een soort paard van Troje van de Raad binnen de Commissie zal zijn. Het voorzitterschap heeft een middenweg voorgesteld. Er zijn ook lidstaten die willen dat er geen minister, maar een 'vertegenwoordiger' voor het buitenlands beleid komt. Dat zou een stap terug zijn ten opzichte van de Conventietekst.

Wat de samenstelling van de Commissie betreft, heeft het voorzitterschap voorgesteld verder vooruit te kijken. De Unie moet ook over tien, vijftien jaar, als ze nog groter is, kunnen functioneren. Met betrekking tot de meerderheidsdrempels voor Raadsbesluiten lopen de meningen uiteen. Er moet wat langer vooruit gekeken worden, er is een "serene blik" nodig. De lidstaten moeten afstappen van het principe "voor wat hoort wat". Dit principe ondermijnt het fundament van de Unie. Het huidige integratieproces mag niet worden afgeremd. Het is niet zo dat het nationale belang haaks staat op het Europese belang. Europese belangen zijn nationale belangen.

Wat de aankomende Europese Raad betreft, deze zal het Groei-initiatief moeten goedkeuren. Het mededingingsvermogen en het groeipotentieel van de Unie moeten worden versterkt. De Raad zal hopelijk ook zijn goedkeuring hechten aan een besluit van de Transportraad over de TENs. De Europese Raad zal ook gevolg moeten geven aan de besluiten van de JBZ-Raad van 28-29 november met betrekking tot de oprichting van een agentschap voor het beheer van de buitengrenzen en de invoering van biometrische kenmerken in visa. Op asielgebied zijn helaas weinig vorderingen geboekt. De impasse over de status van vluchtelingen en van hen die in aanmerking komen voor internationale bescherming, is blijven bestaan. De opname en integratie van immigranten in de EU staat ook op de agenda voor de Top.

De staatshoofden en regeringsleiders zullen richting moeten geven aan de laatste stappen van het uitbreidingsproces. Zij zullen Roemenië en Bulgarije duidelijke etappes moeten voorspiegelen in het tijdschema voor hun toetreding. Het voorzitterschap erkent de vorderingen die Turkije maakt in het aanpassen van zijn wetgeving en in de implementatie ervan. De Europese Raad zal zich over Turkije moeten uitspreken en zal moeten aangeven, wat het land nog moet ondernemen. Het voorzitterschap dringt ook aan op een oplossing voor het conflict op Cyprus, nog vóór de toetreding van het eiland. Ook Irak en Iran moeten worden besproken.

De Commissie

Romano PRODI i herinnert eraan dat de Europese Raad vooraf zal worden gegaan door een Sociale Top. Daarbij zal de trojka overleggen met de sociale partners. De Commissie zal aan de Voorjaars-top van volgend jaar een werkgelegenheidsstrategie voorleggen. Er staat veel op het spel op de Europese Raad van 12-13 december. De Conventie heeft geen perfecte grondwet opgeleverd, maar het resultaat beantwoordt aan de verwachtingen. De IGC was tot nu toe druk doende met de interne meningsverschillen tussen de lidstaten. Het is teleurstellend dat er geen overeenstemming is bereikt over de procedures. De grondwet mag de Unie niet lamslaan. Tot op heden is de definitie van de structurele samenwerking op defensiegebied het enige succes dat de IGC heeft voortgebracht. Enkele landen stellen zelfs voor het vetorecht weer op te nemen, waar de Conventie het wilde afschaffen, bijvoorbeeld op handelsgebied. Europa kan een speler zijn in de wereld, of kan aan de zijlijn blijven staan. Daar gaat het om. Een sterke Commissie is onontbeerlijk om Europa op onafhankelijke wijze te belichamen. De Conventie heeft de positie van het EP versterkt. De Commissie zal tot op het laatste moment verzet blijven aantekenen tegen de praktijken om de bevoegdheden van het Parlement aan te tasten, vooral wanneer het gaat om het begrotingsrecht. Prodi pleit voor een Commissie van één Commissaris per lidstaat.

De regel voor meerderheidsbesluitvorming van 50% van de lidstaten die 60% van de burgers vertegenwoordigen, is billijk. De Commissie zal niet instemmen met een slechtere oplossing dan Nice. Dat is onverkoopbaar en niet te rechtvaardigen. De Commissie pleit voor een dubbele meerderheid van 50% van de lidstaten die ten minste 50% van de burgers vertegenwoordigen.

Wat de Ecofin-Raad van vorige week betreft, merkt Prodi op dat ten aanzien van het Stabiliteitspact de Raad een intergouvernementele weg heeft gevolgd. Dat is onjuist, de regels van het Pact moeten worden gevolgd. De zaak is zeer ernstig. De Commissie verwacht van de lidstaten dat zij het belang van het volgen van de procedures inzien. Prodi heeft het Pact nooit veroordeeld, hij heeft alleen gezegd dat het intelligenter moest worden toegepast. Het economische bestuur op Europees vlak lijdt onder inherente zwakheden. Niet alleen over het Pact, ook over het fiscaal beleid moet beter worden nagedacht.

Fractiewoordvoerders

Elmar BROK (EVP/ED, D) bedankt het voorzitterschap dat het zo min mogelijk van de Conventietekst afwijkt. De positie van de Europese Centrale Bank mag niet worden aangetast. De minister van Buitenlandse Zaken moet een volwaardig lid zijn van de Commissie en moet tegelijkertijd voorzitter van de Raad Algemene Zaken zijn. De Voorzitter van de Raad mag niet te veel macht krijgen. Het is onjuist om belangrijke institutionele beslissingen, zoals over de stemverhoudingen in de Raad, uit te stellen tot 2009. Uitstel heeft nog nooit tot oplossingen geleid. Geen enkel Parlement kan een constitutie aanvaarden waarbij het gulden recht, het begrotingsrecht, wordt uitgehold.

Enrique BARON CRESPO (PES, E) verwacht heel veel van de voorstellen van Wim Kok voor de Sociale Top. In de IGC mag geen koehandel plaatsvinden. De Wetgevende Raad is wat de PES betreft nog niet van tafel. Hij moet opnieuw in overweging worden genomen. Dan de samenstelling van de Commissie: de PES is het oneens met het concept van één Commissaris per lidstaat. Wat gezegd is over het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid steunt Barón Crespo wel. De PES betreurt wat ter tafel ligt op het gebied van de derde pijler, de justitiële samenwerking. Wat nu wordt voorgesteld over een Europees openbaar aanklager, is een stap terug. Als de Raad het begrotingsrecht van het EP afbreekt, zal het Parlement tegengas geven.

Graham WATSON (ELD, VK) merkt op dat degenen die zojuist het Stabiliteitspact hebben overtreden, degenen zijn die nu de nieuwe regels voor de Unie maken. Dat zal de burgers niet ontgaan. De uitbreiding van het codecisierecht van het EP tot de begroting zou de Unie transparanter hebben gemaakt. Net zoals voor het Stabiliteitspact moeten ook ten aanzien van Guantanamo Bay de wetten gelden. Wetten houden bij de grens op, maar principes niet. De aard van een beschaving kan men alleen kennen door de gevangenissen te bezoeken. Iedere gevangene in Guantanamo Bay zou onmiddellijk voor een rechter gebracht moeten worden of moeten worden vrijgelaten. Laat de Unie de niet-westerse gevangenen in Guantanamo Bay niet vergeten.

Pernille FRAHM (EVL/NGL, DK) zegt dat de Conventie een heel verdrag heeft geschreven. Dat was haar keuze. Er zitten tekortkomingen in de Conventietekst. De Grondwet wordt niet eens in stemming gebracht. Europese burgers kunnen geen ja of nee tegen hun eigen grondwet zeggen. Is dat nu democratie? Frahm hoopt dat het resultaat van de IGC acceptabel zal zijn voor de burgers. De laatste tijd blijkt dat de kleine landen zich aan de regels moeten houden en de grote landen niet. Daar moet een oplossing voor worden gevonden.

Volgens Daniel COHN-BENDIT (GROENEN/EVA, F) gaat het ronduit slecht met de IGC. Het resultaat wordt afgrijselijk. Als het spektakel van de laatste nacht van de IGC van Nice in Brussel wordt overgedaan, dan hoeft het niet. Dan is het resultaat als sterven in Dantzig. Cohn-Bendit wil niet sterven in Brussel. Gelukkig kan een parlementslid ook tegenstemmen. De ontwerpgrondwet moet geratificeerd worden, door middel van een referendum bijvoorbeeld. Het EP kan de zaak verstoren. Als er een slecht resultaat komt, zullen de Europese burgers daar tegen opstaan. Een handtekening onder een slechte tekst zetten, is een misdrijf jegens Europa. Misschien moet de IGC maar doorgaan onder het Ierse of Luxemburgse voorzitterschap. Haastige spoed is zelden goed. De Conventie is toch begonnen uit schaamte om Nice?

Jens-Peter BONDE (EDD, DK) waarschuwt voor de aanstaande grondwet. De opdracht van Laken was de besluitvorming dichter bij de burger te brengen. Nu worden in achterkamertjes bij de Raad de besluiten genomen. Het democratisch tekort neemt toe. De federalisten in de zaal juichen omwille van de extra macht die ze krijgen, maar ze zouden protest moeten aantekenen omdat de nationale parlementen meer verliezen dan het Europees Parlement er aan bevoegdheden bij krijgt. De ambtenaren krijgen de macht. Een praktische voorwaarde voor politici voor het verkrijgen van macht in Brussel lijkt wel dat men in eigen land macht heeft verspeeld.

Overige sprekers

Bob VAN DEN BOS i (ELD, NL) constateert dat opportunisme nog altijd belangrijker is dan de regels. De démarche met het Stabiliteitspact heeft het vertrouwen van de Nederlandse bevolking in de EU ernstig aangetast. Waarom een grondwet steunen als landen zich toch niet aan de regels houden? Daarover spreken de mensen op straat. De ELD hecht aan de budgetrechten van het EP. Pas als in Europa afspraken belangrijker zijn dan politiek opportunisme zal de bevolking vertrouwen in de EU krijgen.

Max VAN DEN BERG i (PES, NL) is bezorgd over de onheilige praktijken van de regeringen die lekker hun eigen zin doen, business as usual, en weer precies de praktijken herhalen die Amsterdam en Nice tot een mislukking maakten. Een stemmetje meer of minder, een eigen Commissaris voor iedere lidstaat - of zelfs twee voor de grote jongens - of een poppetje aan het hoofd van de Europese Raad. Dat is niet waar het om gaat. Geef iedereen zijn eurocommissaris maar. Waar het om gaat is dat Europa in staat is boeven te vangen die zich niets aantrekken van nationale grenzen, dat ze met één stem spreekt in het buitenlands beleid en dat er voldoende banen zijn.

Laten de regeringsleiders nu ophouden met zeuren en accepteren dat het resultaat van de Conventie de beste oplossing is voor Europa. De burger wil resultaat. Resultaat is te behalen met de nieuwe grondwet. Meer rechten voor het Parlement, meer medebeslissing op justitie en binnenlandse zaken, op landbouw en op begrotingsgebied. Er is tijdig goede informatie nodig, anders kunnen burgers zich niet uitspreken in de vele referenda die zullen worden gehouden over de grondwet. Wanneer op 1 mei tien nieuwe landen toetreden moeten de spelregels helder zijn. Zo'n historische hereniging mag niet mislukken omdat regeringsleiders niet in staat zijn een volwassen resultaat te accepteren.

Nogmaals de Raad

Antwoordend op een vraag van de heer Watson zegt Roberto ANTONIONE dat het voorzitterschap bij iedere gelegenheid zijn bezorgdheid heeft overgebracht aan de Amerikaanse regering ten aanzien van de situatie in Guantanamo Bay. Antonione is nog steeds optimistisch over de voortgang in de IGC en ziet de Europese Raad met vertrouwen tegemoet. Het voorzitterschap streeft ernaar dat er geen compromissen naar beneden worden gesloten.

Nogmaals de Commissie

Romano PRODI wenst Antonione alle succes en vraagt hem de opgeworpen problemen niet lukraak op te lossen. Het probleem dat één land de besluitvorming in de Unie kan verlammen speelt nu niet, maar vereist met het oog op de toekomst wel een oplossing.