EP-debat over de omgang van de Portugese autoriteiten met de abortusboot

Mondelinge vragen van Ilda FIGUEIREDO (EVL/NGL, PT) ea namens de GUE/NGL; en van Lissy GRÖNER (PES, DE) ea namens de PSE en Hiltrud BREYER (GROENEN/EVA, DE) ea namens de GROENEN/EVA

Verbod voor het Nederlandse abortusschip van de organisatie "Women on Waves" om de Portugese wateren binnen te varen

Doc.: O-0039/2004 en O-0042/2004

Debat: 16 september 2004

Debat

Ilda FIGUEIREDO (EVL/NGL, PT)

Vrouwen worden in Portugal enorm gestigmatiseerd wanneer ze kiezen voor een abortus. Politie en justitie treden keihard op tegen vrouwen die een abortus willen. De Commissie heeft de lidstaten aanbevolen om programma's op het gebied van seksuele voorlichting te introduceren, inclusief het veilig gebruik van contraceptie. Portugal is partij bij internationale verdragen inzake de toegang van schepen. Toch wordt het schip van de Nederlandse organisatie Women on waves de toegang tot de Portugese wateren ontzegd.

Lissy GRÖNER (PES, DE)

Het schip is op uitnodiging naar Portugal gekomen om informatie te verstrekken over contraceptie, abortus en de morning after pil. De Portugese regering schendt twee grondbeginselen van het EG-recht: het recht op informatie en het recht op vrij verkeer. Dat is onaanvaardbaar. Vrouwen in de Europese Unie worden in hun vrijheid beperkt. Dat is een stap in de verkeerde richting. Portugal beroept zich op de openbare orde en de volksgezondheid. Maar Women on waves is geen gevaar voor de volksgezondheid of de openbare orde. Er is toch geen sprake van een epidemie? Abortus is geen terrorisme. Vrouwen moeten vrij kunnen besluiten wanneer ze een kind krijgen.

Kathalijne BUITENWEG i (GROENEN/EVA, NL)

Een debat over Women on waves wordt al snel een baas-in-eigen-buik-debat. Dat is ook de discussie die de organisatie beoogt. Buitenweg vindt dat vrouwen het recht moeten hebben te beslissen over een veilige, legale abortus. Dit standpunt heeft het EP reeds in het rapport Van Lancker neergelegd. De Portugese regering gebruikt als argument dat het schip Borndiep een gevaar voor de volksgezondheid inhoudt. Vindt de Commissie dit ook? Het was de bedoeling om aan boord van het schip in Portugese wateren informatie te verstrekken. Dat is geen gevaar voor de openbare orde. Straks zegt de Portugese regering dat Greenpeace een gevaar voor de openbare orde is en wordt ook aan Greenpeace de toegang tot de Portugese wateren ontzegd.

Namens de Commissie

Margot WALLSTRÖM i zegt dat Europese burgers onder voorwaarden toegang hebben tot het grondgebied van andere lidstaten. De lidstaten kunnen deze fundamentele vrijheid beperken op grond van de openbare veiligheid en de volksgezondheid. Als een lidstaat op een van deze gronden de toegang weigert, moet het nog wel het fundamentele recht van vrijheid van meningsuiting respecteren. Het verbod moet ook proportioneel zijn. Er is een bijlage van ziekten opgesteld: alleen deze ziekten kunnen een reden zijn om een EU-burger de toegang tot het grondgebied te weigeren. Betrokkene moet dan in de gelegenheid worden gesteld bezwaar in te dienen tegen een dergelijke beslissing. Tot nu toe heeft de Commissie van de organisatie Women on waves geen klacht ontvangen. Wel zal de Commissie contact opnemen met de Portugese autoriteiten.

Namens de fracties

Vasco GRAÇA MOURA (EVP-ED, PT) zegt dat zwangerschapsafbreking onder de bevoegdheid van de nationale lidstaten valt. Vrouwen moeten over zichzelf kunnen beslissen. Maar in Portugal heeft de meerderheid van de bevolking besloten dat abortus niet is toegestaan. Dat is een democratisch besluit. Women on waves wil alleen golven teweeg brengen en propaganda maken. Daar moet het Parlement niet in mee gaan.

Edite ESTRELA (PES, PT)

De Portugese regering heeft wellicht het internationale en het Europese recht geschonden door het schip Borndiep de toegang tot de Portugese wateren te ontzeggen. De bemanning van het schip, die informatie wil verschaffen over reproductieve gezondheidszorg, is vergeleken met drugshandelaars. De Portugese regering heeft een verkeerd besluit genomen door vrouwen te beletten zwangerschapsafbreking toe te passen. Het schip lag afgemeerd buiten de territoriale wateren van Portugal, maar werd in de gaten gehouden door twee Portugese oorlogsbodems. Deze situatie mag geen precedent zijn voor het ondergraven van de rechten van vrouwen.

Lena EK (ALDE/ADLE, SE)

Portugal kent vele illegale abortussen. Veel vrouwen hebben gevangenisstraffen gekregen vanwege illegale abortussen. Vrouwen hebben het recht baas te zijn in eigen buik. Portugal moet de vier vrijheden respecteren.

Miguel PORTAS (EVL/NGL, PT)

Het gaat er niet om, of de Portugese wet achterlijk is. De vraag is ook niet, waarom Portugese vrouwen naar de rechtbank moeten en heel hun privéleven moeten prijsgeven. Waar het om gaat is de vraag, of het in Europa legitiem is, dat een oorlogsbodem mannen en vrouwen op volle zee de toegang tot Portugese havens belet. Het gaat hier nota bene om een boot die geregistreerd staat in een lidstaat en medische diensten verricht. Graça Moura wil het debat stopzetten, maar dat zal hem niet lukken.

Urszula KRUPA (IND/DEM, PL)

Vijftig miljoen kinderen worden omgebracht in de buik van hun moeder. Dat is een grotere genocide dan de holocaust. De mens komt niet het recht toe om te beschikken over het leven in de moederbuik. Hoe kan men nu opkomen voor een organisatie als Women on waves? Wil de Europese Unie dergelijke handelingen echt aan psychisch gestoorde personen overlaten? In laboratoria wordt onder de microscoop terrorisme gebruikt tegen de zwaksten onder ons. De eis om politiek correct te zijn maakt mensen blind voor de werkelijkheid.

Overige sprekers

Maria MARTENS i (EVP-ED, NL)

De abortusboot is geen Nederlandse boot, hoewel het schip onder Nederlandse vlag vaart. De boot is al uitgevaren naar Ierland en Polen. Wat centraal moet staan in dit debat is de actie van de Portugese overheid ten aanzien van de abortusboot en deze actie is ongelukkig. Na Ierland is de boot uitgevaren zonder vergunning. Nu concentreert de discussie zich op de nazorg die Women on waves niet kan leveren. Op internet doet de organisatie uit de doeken hoe met bepaalde medicijnen een abortus kan worden opgewekt. Het debat moet op een andere wijze gevoerd worden.

Emine BOZKURT i (PES, NL)

Vrouwen hebben het recht op informatie. De boot van Women on waves was niet van plan om de Nederlandse verworvenheden naar Portugal te exporteren, maar wilde Portugese vrouwen en mannen informeren. De Portugese regering heeft door het verhinderen van de activiteiten van Women on waves er blijk van gegeven het standpunt van het Europees Parlement, zoals verwoord in het verslag Van Lancker, niet te respecteren. Burgers hebben recht op informatie. Wat wil de Commissie doen om de burgers te informeren?

Volgens Hans BLOKLAND i (IND/DEM, NL) ligt er een rechterlijke uitspraak en valt de kwestie niet onder de competentie van het EP. Daarmee lijkt alles opgelost, ware het niet dat deze kwestie niet alleen juridisch, maar ook moreel van aard is. Sinds wanneer valt de aanval op de wetgeving van een andere lidstaat onder de vrijheid van verkeer? In het NRC Handelsblad van afgelopen zaterdag roept Women on waves mensen op voor steun aan de strijd voor vrije abortus in Portugal. Dat is wat anders dan dienstverrichting. Daarmee laat deze organisatie zien waar het haar echt om te doen is. En dat is iets heel anders dan het geven van voorlichting aan boord van de Borndiep.

De Nederlandse inspectie voor de volksgezondheid stelt een onderzoek in om te beoordelen of de activiteiten van Women on Waves wettelijk toegestaan zijn. Abortus provocatus is ook in Nederland geen vanzelfsprekendheid. Destijds was slechts een nipte meerderheid voor een wettelijke regeling waarbij abortus mogelijk werd. En nog steeds heeft een grote minderheid vanuit de visie op de beschermwaardigheid van het leven grote moeite met de abortuswetgeving.

Sommige europarlementariërs stellen dat op grond van het gemeenschapsrecht de Europese Commissie stappen zou moeten ondernemen. Artikel 28 van het gemeenschapsrecht bepaalt dat er vrij verkeer moet zijn van goederen en diensten. Artikel 30 van datzelfde gemeenschapsrecht bepaalt dat die vrije toegang niet van toepassing hoeft te zijn uit hoofde van de bescherming van de openbare zedelijkheid, de openbare orde en veiligheid en de volksgezondheid. Portugal heeft dus het volste recht om een actieschip de toegang te weigeren. Het valt te prijzen dat de Portugese regering het ongeboren leven beschermingwaardig acht.

Sophie IN 'T VELD i (ALDE/ADLE, NL) doet een gedachtenexperiment: stel eens voor dat felle anti-abortusactivisten naar Nederland komen en aan de grens door de militaire politie worden tegengehouden. Dan zou dit Huis te klein zijn. Het gaat hier om de verstrekking van informatie. De opstelling van de Portugese regering is een schande voor de democratie. In 't Veld doet een oproep aan de Commissie om de fundamentele rechten te doen respecteren.

Nogmaals de Commissie

Margot WALLSTRÖM meldt dat de Commissie informeel contact heeft opgenomen met de Permanente Vertegenwoordiging van Portugal. De PV heeft laten weten, dat Women on waves het besluit van de Portugese autoriteiten aanvecht. De Commissie zal de beweegredenen van Portugal onderzoeken. Het is voor de lidstaten mogelijk het recht op vrij verkeer te beperken, maar de opgelegde beperkingen moeten wel aan de uitzonderingsbepalingen in het gemeenschapsrecht voldoen.