Europese Commissie toetst begrotingsbeleid Portugal, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Italië aan Stabiliteitspact (en)
In aansluiting op haar beslissing van 7 april (IP/04/466) heeft de Europese Commissie vandaag overeenkomstig het bepaalde in het Verdrag en het stabiliteits- en groeipact een reeks besluiten genomen in het kader van het begrotingstoezicht. Ten eerste beveelt de Commissie de Raad van Ministers aan de buitensporigtekortprocedure voor Portugal te beëindigen. Het Portugese tekort, dat in 2001 de drempel van 3% van het BBP overschreed, is immers zowel in 2002 als in 2003 onder de 3% van het BBP uitgekomen, conform de aanbeveling die de Raad in november 2002 tot Portugal had gericht. Het geval van Portugal toont aan dat de buitensporigtekortprocedure kan worden beëindigd wanneer lidstaten de nodige maatregelen op het gebied van begrotingsconsolidatie nemen. Ten tweede heeft de Commissie haar goedkeuring gehecht aan een verslag over de begrotingssituatie van Nederland, waar het tekort in 2003 hoger lag dan de referentiewaarde van 3%. De Commissie heeft een soortgelijk verslag goedgekeurd over de begrotingssituatie van het Verenigd Koninkrijk, waar het tekort in het begrotingsjaar 2003-2004 vermoedelijk eveneens de referentiewaarde van 3% heeft overschreden. In het geval van het Verenigd Koninkrijk wordt evenwel verwacht dat het tekort dit jaar (zowel in het kalenderjaar als in het begrotingsjaar) alweer zal teruglopen tot minder dan 3% van het BBP. Het Economisch en Financieel Comité zal uiterlijk twee weken na de goedkeuring van beide verslagen advies daarover uitbrengen. Deze beide gevallen demonstreren dat de toezichtprocedures flexibel genoeg zijn om op tijdelijke situaties te reageren zonder dat het noodzakelijk is te verklaren dat een lidstaat een buitensporig tekort heeft, mits de betrokken lidstaat tijdig passende corrigerende maatregelen neemt. Ten slotte beveelt de Commissie de Raad aan Italië een vroegtijdige waarschuwing te geven. In het licht van het thans gevoerde beleid wordt immers aangenomen dat het Italiaanse begrotingstekort in 2004 de referentiewaarde van 3% zal overtreffen. Bovendien is het tempo van de schuldreductie in Italië uiterst zorgwekkend: deze is thans tot stilstand gekomen. Een vroegtijdige waarschuwing is het preventieve instrument van het stabiliteits- en groeipact waarmee wordt beoogd het betrokken land te helpen passende aanvullende begrotingsmaatregelen te nemen om te vermijden dat er een buitensporig tekort ontstaat.
De Commissieverslagen voor Nederland en het Verenigd Koninkrijk en de aanbevelingen van de Commissie voor Portugal en Italië zijn aangenomen op initiatief van Joaquín Almunia, het Commissielid voor economische en monetaire zaken.
In Portugal was het begrotingstekort in 2001 opgelopen tot 4,4% van het BBP, hetgeen leidde tot de vaststelling van een beschikking waarin werd bepaald dat het land een buitensporig tekort had. In 2002 en 2003 heeft de regering het tekort teruggedrongen tot minder dan 3%. Deze tekortreductie, die werd bewerkstelligd in weerwil van een ongunstig economisch klimaat, spoort met de aanbeveling van de Raad van november 2002 om het buitensporige tekort bij te sturen. De Commissie beveelt de Raad bijgevolg aan de beschikking betreffende het bestaan van een buitensporig tekort in te trekken. De Portugese autoriteiten hebben bovendien publiekelijk aangekondigd aanvullende maatregelen te zullen nemen om het tekort in 2004 onder de 3% van het BBP te houden. Verwacht wordt dat de Raad op zijn bijeenkomst van 11 mei 2004 zal beslissen de beschikking betreffende het bestaan van een buitensporig tekort in Portugal in te trekken.
In 2003 is het overheidstekort in Nederland boven de in het Verdrag vastgestelde referentiewaarde van 3% van het BBP uitgekomen. Aangezien dit erop duidt dat er sprake is van een buitensporig tekort, diende de Commissie overeenkomstig artikel 104, lid 3, van het Verdrag een verslag op te stellen. In dat verslag wordt erop gewezen dat de overschrijding van de referentiewaarde van 3% in 2003 niet te wijten was aan een ongewone gebeurtenis die buiten de macht van de Nederlandse autoriteiten viel, en evenmin aan een ernstige economische neergang in de zin van het Verdrag en het stabiliteits- en groeipact. Wel dient te worden erkend dat de overschrijding van de referentiewaarde plaatsvond in een klimaat dat gekenmerkt werd door een sterk negatieve groei en in weerwil van het feit dat ingrijpende bezuinigingsmaatregelen werden getroffen. Volgens de voorjaarsprognoses 2004 van de Commissie zal het Nederlandse overheidstekort wellicht ook in 2004 en 2005 boven de referentiewaarde uitkomen. Deze voorspelling werd gedaan op basis van de gebruikelijke aanname dat het beleid ongewijzigd blijft. Inmiddels, namelijk op 16 april, heeft de Nederlandse regering evenwel nieuwe maatregelen aangekondigd om het tekort in 2004 onder de 3% van het BBP te houden. Binnen de twee weken dient het Economisch en Financieel Comité advies uit te brengen over het Commissieverslag, waarna de Commissie zal nagaan of ten aanzien van Nederland verdere stappen in het kader van de buitensporigtekortprocedure dienen te worden gezet.
In het kalenderjaar 2003 bedroeg het overheidstekort in het Verenigd Koninkrijk meer dan 3% van het BBP en volgens de schattingen zal het tekort ook in het begrotingsjaar 2003-2004 (dat het uitgangspunt vormt voor het begrotingstoezicht voor het VK op grond van het Verdrag) hoger uitvallen dan 3% van het BBP. Bijgevolg heeft de Commissie, zoals in het geval van Nederland, overeenkomstig artikel 104, lid 3, van het Verdrag een verslag over de begrotingssituatie van het Verenigd Koninkrijk opgesteld. De overschrijding van de referentiewaarde van 3% van het BBP in 2003 was niet te wijten aan een ongewone gebeurtenis die buiten de macht van de autoriteiten van het Verenigd Koninkrijk viel, en evenmin aan een ernstige economische neergang in de zin van het Verdrag en het stabiliteits- en groeipact. Anders dan voor Nederland wordt in de voorjaarsprognoses 2004 van de Commissie evenwel voorspeld dat het tekort van het Verenigd Koninkrijk in 2004 en 2005 wederom zal dalen tot onder de referentiewaarde. De overschrijding van de referentiewaarde zal derhalve vermoedelijk slechts van beperkte en tijdelijke aard zijn, wat ruimte biedt om te concluderen dat er geen sprake is van een buitensporig tekort in de zin van het Verdrag. Het Economisch en Financieel Comité dient advies uit te brengen over het verslag van de Commissie.
De ontwikkeling van de openbare financiën in Italië wijkt sterk af van de doelstellingen die in de achtereenvolgende stabiliteitsprogramma's zijn geformuleerd. Voor 2004 voorspelt de Commissie een begrotingstekort van 3,2% van het BBP, terwijl in het geactualiseerde stabiliteitsprogramma van 2003 een streefcijfer van 2,2% van het BBP en in dat van 2002 een streefcijfer van 0,6% van het BBP werden vermeld. De afwijking van de doelstellingen is bijna geheel van structurele aard. Volgens de prognoses van de Commissie zou het conjunctuurgezuiverde begrotingstekort in 2004 met 0,7% van het BBP verslechteren. De Italiaanse begrotingsplannen zijn telkens op al te optimistische groeiramingen gebaseerd, vooral wat de groeivooruitzichten op middellange termijn betreft. De verwachte onderbreking van de afbouw van de overheidsschuld, die met 106% van het BBP de hoogste is van de eurozone, is een verdere bron van bezorgdheid. Zonder buitengewone maatregelen zou de schuldquote van Italië sinds 2001 nauwelijks zijn afgenomen. Op grond van artikel 99, lid 4, van het Verdrag en artikel 6, lid 2, van Verordening nr. 1466/97 van de Raad beveelt de Commissie daarom aan Italië een vroegtijdige waarschuwing te geven ter voorkoming van een buitensporig tekort.
De volledige tekst van de evaluatie van de Commissie met betrekking tot Portugal is beschikbaar op:
http://europa.eu.int/comm/economy_finance/about/activities/sgp/procedures_en.htm
De volledige tekst van het Commissieverslag over Nederland is beschikbaar op:
http://europa.eu.int/comm/economy_finance/about/activities/sgp/procedures_en.htm
De volledige tekst van het Commissieverslag over het Verenigd Koninkrijk is beschikbaar op:
http://europa.eu.int/comm/economy_finance/about/activities/sgp/procedures_en.htm
De volledige tekst van de evaluatie van de Commissie met betrekking tot Italië is beschikbaar op:
http://europa.eu.int/comm/economy_finance/about/activities/sgp/proceduresew_en.htm