Spanje

Het koninkrijk Spanje kent een lange en bewogen geschiedenis. Sinds de dood van dictator Franco in 1975 maakte het land echter een democratische en economisch gunstige ontwikkeling door. Spanje werd in 1986 lid van de Europese Unie.

De Spaanse natie werd in belangrijke mate gevormd door de strijd tegen de Moren, die na een aanwezigheid van zeven eeuwen op het Iberisch schiereiland werden verdreven in 1492. In dat jaar had Columbus, in dienst van het Spaanse koningshuis, ook Amerika ontdekt. Tochten van avonturiers als Cortes en Pizarro spekten vervolgens de schatkist van de vorsten Karel V en Philips II met het goud van de Azteken en de Inca's, waarmee oorlogen tegen het Ottomaanse rijk, Frankrijk, Engeland en de Lage Landen werden gefinancierd. In de zestiende eeuw was Spanje één van de machtigste mogendheden ter wereld. In Europa verloor Spanje geleidelijk zijn prominente politieke betekenis, maar een grote en voortdurende migratiestroom naar Zuid- en Midden-Amerika schraagde de Spaanse culturele invloed. IJkpunten uit de recente Spaanse geschiedenis zijn de bloedige burgeroorlog van 1936 tot 1939, gevolgd door de dictatuur van Franco.

Grote namen uit de Spaanse schilderkunst zijn El Greco, Diego Velazques, Francesco de Goya, Salvador Dali, Pablo Picasso en Joan Miró. Cervantes schonk de wereldliteratuur Don Quichot. De architect Antoni Gaudi drukte een belangrijk stempel op Barcelona. Prominenten uit de recente Spaanse sportgeschiedenis zijn de wielrenners Federico Bahamontes, Luis Ocaña, Miguel Indurain, Alberto Contador en Oscar Freire, de tennissers Rafael Nadal, Carlos Moya en Juan-Carlos Ferrero, de autocoureur Alonso, en de golfers Severiano Ballesteros en José Maria Olazabal. Real Madrid en Barcelona zijn toonaangevende Europese voetbalclubs. Bij hen speelden (Spaanse) spelers als Gento, Di Stefano, Zubizareta en Butragueño. Het nationale elftal werd in 2010 wereldkampioen. Bij de Spelen in Tokio waren er gouden medailles bij schieten, karate en klimsport.

Inhoudsopgave van deze pagina:

1. Politieke situatie
2. Staatsvorm, partijen en kiesstelsel
3. Zetelverdeling Congreso vanaf 1977
4. Kabinetten vanaf 1977

Sinds januari 2020 heeft Spanje een linkse coalitieregering van sociaaldemocraten en radicaal-links onder leiding van Pedro Sanchez. De politieke situatie wordt de laatste jaren gekenmerkt door een versnipperd politiek landschap. Sinds de parlementaire verkiezingen van december 2015 werden vier keer vervroegde verkiezingen uitgeschreven: in juni 2016 en november 2019 omdat de verschillende partijen er niet in slaagden een coalitie te vormen op basis van de verkiezingsuitslag, en in april 2019 omdat de begrotingsplannen van de regering werden afgekeurd door het parlement. In mei 2023 kondigde premier Sánchez vervroegde verkiezingen aan omwille van de tegenvallende verkiezingsresultaten bij de lokale en regionale verkiezingen. Op 23 juli vonden de vervroegde landelijke verkiezingen plaats, waarna in oktober het kabinet-Sánchez III aantrad.

Tussen 1936 en 12 december 1975 was Spanje een dictatuur met als leider (caudillo) generaal Francisco Franco. Na diens dood werd de monarchie hersteld en kwam Juan Carlos op de Spaanse troon. Hij herstelde in 1976-1977 de democratie, wat werd vastgelegd in de Grondwet van december 1978. In februari 1982 mislukte een militaire staatsgreep, vooral door het optreden van koning Juan Carlos. Na het herstel van de democratie werd Spanje afwisselend geregeerd door centrumrechtse en sociaaldemocratische meerderheidskabinetten. Aanvankelijk regeerden centrumrechtse kabinetten onder leiding van Adolfo Suárez van de centrumpartij UCD (Unión de Centro Democrático). In 1981 werd hij opgevolgd door zijn partijgenoot Leopoldo Calvo-Sotelo. Sinds de verkiezingen van 1982 regeerden veertien jaar kabinetten onder leiding van de sociaaldemocraat Felipe González. Daarna volgde vanaf 1996 een achtjarig centrumrechts bewind van de Volkspartij (Partido Popular) van José Maria Aznar. Enkele keren hadden kabinetten steun nodig van regionale partijen om te kunnen regeren. Bij de verkiezingen in december 2015 wist - voor het eerst - geen van de partijen een meerderheid te halen, en moest geprobeerd worden een coalitieregering te vormen.

Spanje is sinds 1986 lid van de Europese Unie, en sinds 1995 lid van de Schengenzone. Spanje heeft de Europese Unie sinds zijn toetreding vier keer voorgezeten: in 1989, 1995, 2002 en 2010. In het Europees Parlement heeft Spanje sinds de Brexit 59 zetels. In de commissie-Von der Leyen is Josep Borrell de Hoge vertegenwoordiger van de Unie voor een sterker Europa in de wereld.