M.H.M.F. (Til) Gardeniers-Berendsen

Vooraanstaande in Rotterdam geboren KVP- en CDA-politica, dochter van hoofdonderwijzer. Kwam in 1971 in de Tweede Kamer en was daar woordvoerster onderwijs, cultuur en maatschappelijk werk. Verdedigde in 1976 samen met Hannie van Leeuwen i een initiatiefwetsvoorstel over abortus, dat uitging van het principe 'nee, tenzij'. Dit voorstel kreeg echter geen meerderheid. In de kabinetten-Van Agt achtereenvolgens minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk i en van Volksgezondheid. Loyaal aan haar partij bezuinigde zij waar dat werd geëist. Zeer vitale vrouw met een, naar eigen zeggen, fotografisch geheugen en een wiskundeknobbel, die vele functies vervulde in maatschappelijke organisaties. Eindigde haar loopbaan als staatsraad.

KVP, CDA
functie(s) in de periode 1971-1983: lid Tweede Kamer, minister, lid Raad van State

• - 

  KVP (Katholieke Volkspartij), tot 11 oktober 1980
• - 

  CDA (Christen-Democratisch Appèl), vanaf 11 oktober 1980

• - 

  secretaresse Raad van Bestuur, telxtielfabriek "Natex" (Nationale Textiel Industrie) te Deurne, van 1945 tot 1946
• - 

  hoofd afdeling export, textielfabriek "Natex" (Nationale Textiel Industrie) te Deurne, van 1946 tot 1950
• - 

  ambteloos, van 1950 tot mei 1971
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 11 mei 1971 tot 19 december 1977
• - 

  minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk, van 19 december 1977 tot 11 september 1981
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 10 juni 1981 tot 9 september 1981
• - 

  minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne, van 11 september 1981 tot 4 november 1982
• - 

  minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk ad interim, van 11 oktober 1982 tot 4 november 1982 (vanwege ziekte van minister De Boer)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 21 september 1982 tot 23 februari 1983
• - 

  lid Raad van State, van 1 maart 1983 tot 1 maart 1995 (benoemd bij K.B. van 7 februari 1983)

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  lid Raad van Advies "Fonds Slachtofferhulp", vanaf 2005
• - 

  voorzitter Jury Paul Tensenprijs, van 2005 tot 2011
• - 

  voorzitter Raad van Advies "project Kreekhuizen", InHolland, vanaf 2007
• - 

  lid Raad van Advies Muzeprijs, vanaf 2008

• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het wetsvoorstel Kaderwet Specifiek Welzijn (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 23 juni 1977 tot 19 december 1977
• - 

  lid Gemengde Commissie voor de Stenografische Dienst (namens de Tweede Kamer), van juni 1977 tot 19 december 1977
• - 

  lid afdeling Onderwijs en Wetenschappen (Raad van State)
• - 

  lid afdeling Landbouw en Visserij (Raad van State)

• - 

  erelid hockeyvereniging "LMHC" (Leidse Mixed Hockey Club)
• - 

  beschermvrouwe NeVeBe (Nederlandse Vereniging van Bejaardenoorden)
• - 

  beschermvrouwe Vrouwen van Dachau
• - 

  ambassadeur Sint Laurenskerk Rotterdam, vanaf 2005

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Hield zich in de Tweede Kamer vooral bezig met cultuur, omroepbeleid en volksgezondheid en daarnaast met onderwijs en maatschappelijk werk
• - 

  Verdedigde in 1976 in de Tweede Kamer samen met Hannie van Leeuwen (ARP) het in 1975 door haar partijgenoot Theo van Schaik en mevrouw Van Leeuwen ingediende initiatiefvoorstel over afbreking van zwangerschap ('Nee, tenzij'). Het voorstel werd ingetrokken, nadat een tegelijkertijd behandeld concurrerend voorstel van PvdA en VVD door de Tweede Kamer was aangenomen.

• - 

  Behoorde in 1974 tot de minderheid van haar fractie die vóór het (verworpen) wetsvoorstel over opschorting van de overgang van rechtswege van gemeenten van rijks- naar gemeentepolitie ('politiestopwetje') stemde
• - 

  Stemde in oktober 1982 als enige van haar fractie tegen een motie-Müller-van Ast over aanpassing van de eigenbijdrageregeling AWBZ. Zij was daar als demissionair minister zelf verantwoordelijk voor.

• - 

  Verdedigde in 1981 in de Tweede Kamer met succes het door minister Van Doorn in 1977 ingediende wetsvoorstel Kaderwet specifiek welzijn, waarmee decentralisatie van het welzijnswerk moest worden bevorderd. Haar opvolger, minister De Boer, bracht de wet in het Staatsblad. De wet trad niet in werking, maar werd door minister Brinkman ingetrokken en vervangen door de Welzijnswet. (14.493)
• - 

  Verdedigde als minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne diverse bezuinigingen op het budget van Volksgezondheid. Verhoogde de eigen bijdrage voor bewoners van verpleeghuizen en voerde een beddenreductie in ziekenhuizen door. Haar voorstellen tot invoering van een eigen bijdrage voor geneesmiddelen en tot sluiting van enkele ziekenhuizen kregen in oktober 1982 onvoldoende steun.
• - 

  Bracht in 1982 de Notitie Psychiatriebeleid uit over de voortgang van de huisvesting psychiatrie (renovatie en vervanging). De notitie gaat onder meer in op knelpunten en op inpassing van de huisvestingsproblematiek in het algehele proces van herstructurering van de psychiatrie, waarbij meer aandacht komt voor ambulante zorg, dagbehandelingen en beschermde woonvormen. (17.394)
• - 

  Kwam in juli 1982 met een plan voor reductie van het aantal ziekenhuisbedden met 8000 (tevens sluiting van 26 ziekenhuizen). In oktober schortte zij de plannen echter op.
• - 

  Stelde in oktober 1982 de Staatscommissie-Jeukens in, die moest adviseren over het beleid inzake euthanasie en hulp bij zelfdoding, in het bijzonder waar het gaat om wetgeving en wetstoepassing. Voorzitter prof.mr. H.J.M. Jeukens is raadsheer in de Hoge Raad. Eerder had de Gezondheidsraad in maart 1982 al een voorlopig advies uitgebracht.

• - 

  Bracht in 1978 samen met staatssecretaris Kraaijveld-Wouters een wijziging (Stb. 490) van de Algemene Bijstandswet tot stand. Deze moest zorgen voor kanalisatie van de indirecte financiering via de Algemene Bijstandswet van door de minister toegelaten dienstverlenende instellingen. Daarbij ging het onder meer om de bekostiging van verblijf in bejaardenoorden, gezinsvervangende tehuizen en internaten, niet-justitiële jeugdinstellingen, verslaafdenopvang, psychiatrische instellingen en sociaal gehandicapten-huisvesting. De indirecte financiering zou in beginsel nog slechts van tijdelijke aard (vijf jaar) zijn en moest worden gevolgd door overheveling en directe financiering via de AWBZ. Het rijk zou dan beter grip kunnen houden op de toename van de financiering van instellingen. Het wetsvoorstel was in 1976 ingediend door de staatssecretarissen Meijer en Mertens. (14.199)
• - 

  Bracht in 1978 een wet tot wijziging van de wetgeving met betrekking tot de omroep in het Staatsblad (Stb. 665). Het betrof onder meer het vervallen van 'tuchtmaatregelen' ten aanzien van uitzendingen, aanpassing van de wetgeving aan de komst van kabeltelevisie en van regionale zenders, en de taak en positie van de NOS. De minister kreeg grotere invloed op het toelaten van nieuwe omroeporganisaties. Het wetsvoorstel was in 1977 ingediend en in de Tweede Kamer verdedigd door minister Van Doorn en staatssecretaris Van Hulten. (14.351)
• - 

  Bracht in 1979 een wijziging (Stb. 557) van de Omroepwet tot stand, waardoor ook volwassenen die geen omroepbijdragen betaalden, gingen meewegen bij de bepaling van het ledental van een omroepvereniging; de criteria voor het bereiken van een bepaalde omroepstatus (aspirant, C, B of A) werden verhoogd. Het wetsvoorstel was in 1977 ingediend door minister Van Doorn. (14.486)
• - 

  Bracht in 1981 de Fondsenwet scheppende kunsten (Stb. 355) tot stand. Deze geeft een wettelijke basis aan het fonds voor de scheppende kunst (een privaatrechtelijke rechtspersoon met een bestuur), dat op ontwikkeling en vernieuwing van de kunst gerichte producties kan subsidiëren. (15.997)
• - 

  Bracht in 1982 als minister van Volksgezondheid de Wet Voorzieningen Gezondheidszorg in het Staatsblad (Stb. 563). Daarmee werd een wettelijke basis gelegd voor het te voeren beleid voor het geheel van de volksgezondheid. Het ging daarbij onder meer om zaken als kwaliteit, planvorming, financiering, experimenten en vestigingsbeleid. Het beleid moest gericht zijn op een begrijpelijk, beheersbaar en overzichtelijk stelsel van gezondheidsvoorzieningen. Met de wet werd bovendien een kader geschapen voor overleg op verschillende bestuurlijke niveaus. Er waren in de wet tevens bepalingen opgenomen over basisgezondheidsdiensten. Het wetsvoorstel was in 1976 ingediend door staatssecretaris Hendriks en in 1981 met succes in de Tweede Kamer verdedigd door staatssecretaris Veder. De wet is in 1996 ingetrokken. (14.181)

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Kreeg bij de gemeenteraadsverkiezingen 1970 in Leiden 301 voorkeurstemmen, net te weinig om een zetel te behalen

• - 

  Was in de Tweede Wereldoorlog betrokken bij de verspreiding van illegale blaadjes
• - 

  Haar echtgenoot was directeur van een B.V. en later directeur van de Nederlandse Vereniging Bescherming van Voetgangers (NVBV). Hij was piloot-oorlogsvrijwilliger.

• - 

  Ton Crijnen en Jet Kunkeler, "'Misschien moet je dat wel ijdelheid noemen'", De Tijd, 22 december 1978
• - 

  G. Puchinger, "Gesprek met minister Gardeniers", AR-Staatkunde, april 1980
• - 

  F. van Geldrop (samenst.), "Til Gardeniers, minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk van 19 december 1977 tot en met 10 september 1981" (Rijswijk, 1981)
• - 

  Michel Berkel, "Afscheid van Til Gardeniers. 'Het is een opluchting dat ik er nu een punt achter ga zetten'", in: Haagse Post, 6 november 1982
• - 

  W. Slagter, "'Er zijn altijd mensen die je nodig hebben'. Til Gardeniers-Berendsen (1925-2019)", in: Jaarboek parlementaire geschiedenis 2020, 151-154
• - 

  NRC Handelsblad, 18 juni 1987

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.