Rechtspraak
Rechtspraak is het, door middel van een geautoriseerde instantie, beslechten van geschillen. Het is hierbij belangrijk dat de instantie (de rechter) volledig onafhankelijk is. Daarnaast mag een rechter geen recht weigeren. Elke burger of instelling die een oordeel wil hebben, moet dit kunnen ontvangen. Het is de taak van de overheid om zorg te dragen voor de rechtspraak.
Inhoudsopgave van deze pagina:
In een maatschappij kunnen conflicten ontstaan. Om te zorgen dat niet het recht van de sterkste geld, moet de overheid er voor zorgen dat deze conflicten op een eerlijke manier kunnen worden opgelost. Wanneer twee mensen ruzie hebben over geld, moet diegene die recht op het geld heeft, dit ook krijgen. Als iemand een andere geweld heeft aangedaan, moet hij hiervoor gestraft worden.
Het is belangrijk dat deze rechtspraak door de overheid gebeurd. Burgers kunnen bevooroordeeld zijn. Ook kunnen emoties, zeker in een geval van lichamelijk geweld, een te grote rol spelen. Bij rechtspraak door de overheid kunnen deze elementen zo goed mogelijk worden uitgebannen.
Rechtspraak is het, door middel van een geautoriseerde instantie, beslechten van geschillen. Het is hierbij belangrijk dat de rechter volledig onafhankelijk is. Deze onafhankelijkheid moet door een aantal factoren worden gewaarborgd.
Een rechter wordt aangesteld door de overheid en kan hij in principe niet ontslagen worden. Daarnaast moet een rechter, wanneer hij een zaak krijgt voorgelegd waar hij persoonlijk mee te maken heeft of op een andere manier niet onbevooroordeeld over kan oordelen, zich verschonen. Dit wil zeggen dat hij zich terugtrekt en de rechtspraak aan een andere rechter overlaat.
Een rechter mag geen recht weigeren. Iedereen in Nederland, die vindt dat hij niet eerlijk is behandeld of niet heeft gekregen waar hij recht op heeft, heeft recht op een oordeel van een rechter.
Een burger kan zich laten bijstaan door een advocaat. Afgezien van de kantonrechter en (soms) de bestuursrechter, is het zelfs verplicht om zich te laten vertegenwoordigen door een advocaat.
Nu is het zo dat een advocaat erg duur kan zijn. Wanneer de ene burger wel een advocaat kan betalen en de andere niet, zou dit oneerlijk zijn. Daarom kan iemand beroep doen op rechtsbijstand, wanneer hij zelf niet voldoende middelen heeft om een advocaat te bekostigen. Hij krijgt dan een advocaat toegewezen, die hij niet zelf of slechts voor een deel hoeft te betalen.
Recht is een heel ruim begrip. Het is onmogelijk om van alle rechtsregels op de hoogte te zijn. Daarnaast moet een rechter ook rekening houden met eerdere uitspraken met betrekking tot het voorliggende onderwerp. Daarom zijn rechters in Nederland gespecialiseerd in een bepaald soort recht.
Deze specialisaties zijn grof gezegd strafrecht, civielrecht en bestuursrecht. Deze rechters zijn allemaal in hetzelfde gebouw te vinden, maar doen slechts zaken van hun specialisatie.
De overheid wil burgers een zo groot mogelijke mate van bescherming geven. Nu is het mogelijk dat een rechter een fout maakt of niet genoeg informatie heeft gekregen om tot een goed oordeel te komen. Daarom is het belangrijk dat een uitspraak van een rechter heroverwogen kan worden. Is er sprake van procedurele fout, dan is het zelfs mogelijk bij een derde rechter in beroep te gaan.
Omdat bij een heroverweging een rechter in feite de uitspraak van een andere rechter kan vernietigen, moet de rechter in heroverweging een hogere positie innemen. Daarom zijn er vier niveaus van rechtspraak in Nederland. Het eerste niveau is het kantongerecht. Boven een aantal kantongerechten staat een arrondissementsrechtbank. Boven een aantal van deze rechtbanken komt een gerechtshof. Boven de vijf gerechtshoven staat de Hoge Raad. De Hoge Raad is de hoogste rechter in Nederland.
De meeste geschillen komen in eerste instantie voor een kantongerecht of een arrondissementsrechtbank. Sommige zaken, die over ernstige misdrijven gaan of over heel grote geldbedragen, komen direct voor een gerechtshof. Geschillen tussen overheidsinstanties komen vaak rechtstreeks bij de Hoge Raad.