Besluit 2015/801 - Referentiedocumenten betreffende de beste milieubeheerpraktijk, sectorale milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties voor de detailhandelsector in het kader van Verordening 1221/2009 inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een gemeenschappelijk milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS)

BESLUIT (EU) 2015/801 VAN DE COMMISSIE

van 20 mei 2015

inzake referentiedocumenten betreffende de beste milieubeheerpraktijk, sectorale milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties voor de detailhandelsector in het kader van Verordening (EG) nr. 1221/2009 van het Europees Parlement en de Raad inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS)

(Kennisgeving geschied onder nummer C(2015) 3234)

(Voor de EER relevante tekst)

DE EUROPESE COMMISSIE,

Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

Gezien Verordening (EG) nr. 1221/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS), tot intrekking van Verordening (EG) nr. 761/2001 en van de Beschikkingen 2001/681/EG en 2006/193/EG van de Commissie (1), en met name artikel 46, lid 1,

Overwegende hetgeen volgt:

HEEFT HET VOLGENDE BESLUIT VASTGESTELD:

Artikel 1

Het sectorale referentiedocument over de beste milieubeheerpraktijken, milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties voor de detailhandel is opgenomen in de bijlage.

Artikel 2

Detailhandelorganisaties met EMAS-registratie moeten in de milieuverklaring aantonen hoe de in het sectorale referentiedocument beschreven beste milieupraktijken en criteria voor topprestaties zijn gebruikt voor de vaststelling van maatregelen en acties, en eventueel voor de vaststelling van prioriteiten voor de verbetering van hun milieuprestaties.

Artikel 3

Organisaties met een EMAS-registratie zijn niet verplicht te voldoen aan de criteria voor topprestaties die in het sectorale referentiedocument worden genoemd omdat het vrijwillige karakter van EMAS de beoordeling van de haalbaarheid van de benchmarks in termen van kosten en baten aan de organisaties zelf overlaat.

Artikel 4

Dit besluit is gericht tot de lidstaten.

Gedaan te Brussel, 20 mei 2015.

Voor de Commissie

Karmenu VELLA

Lid van de Commissie

• (1) 

  PB L 342 van 22.12.2009, blz. 1.

• (2) 

  PB C 358 van 8.12.2011, blz. 2.

BIJLAGE

• 1. 

  INLEIDING

Dit document is het eerste sectorale referentiedocument (hierna „SRD” genoemd) overeenkomstig artikel 46 van Verordening (EG) nr. 1221/2009 inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS). Met het oog op een beter begrip van dit document biedt deze inleiding een overzicht van de juridische achtergrond en het gebruik van het SRD.

Het SRD is gebaseerd op een gedetailleerd wetenschappelijk en beleidsverslag (1) dat is opgesteld door het Instituut voor technologische prognose (Institute for Prospective Technological Studies of IPTS), één van de zeven instituten van het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek (JRC) van de Europese Commissie.

Relevante juridische achtergrond

Het communautaire milieubeheer- en milieuauditsysteem (hierna „EMAS” genoemd) werd in 1993 ingevoerd bij Verordening (EEG) nr. 1836/93 van de Raad (2). Deelname van organisaties is vrijwillig. Daarna heeft EMAS twee grote herzieningen ondergaan:

Een belangrijk nieuw element van de laatste herziening, die op 11 januari 2010 in werking trad, is de ontwikkeling van sectorale referentiedocumenten (SRD's). Deze SRD's, die zijn ingevoerd op grond van artikel 46 van Verordening (EG) nr. 1221/2009, bevatten een weergave van beste milieubeheerpraktijken voor specifieke sectoren. Zij omvatten optimale werkmethoden op het gebied van milieubeheer („best environmental management practices”, BEMP's), indicatoren van milieuprestaties voor specifieke sectoren en zo nodig criteria voor topprestaties en evaluatiesystemen voor milieuprestatieniveaus.

Hoe dit document begrijpen en gebruiken

Het milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS) is een regeling voor vrijwillige deelneming van organisaties die zich ertoe verbinden zich continu te verbeteren op milieugebied. Het onderhavige SRD voorziet in dit kader in sectorspecifieke richtsnoeren voor de detailhandel en wijst op een aantal mogelijkheden voor verbetering en beste praktijken. Het SRD heeft tot doel alle organisaties die voornemens zijn om hun milieuprestaties te verbeteren, te helpen en te ondersteunen door ideeën en inspiratie te bieden, alsook praktische en technische richtsnoeren.

Het SRD is in de eerste plaats gericht op organisaties die al een EMAS-registratie hebben en in de tweede plaats op organisaties die overwegen zich in de toekomst bij EMAS te registeren. Ten derde is het ook bedoeld voor organisaties die een ander milieubeheersysteem ten uitvoer hebben gelegd of die niet over een formeel milieubeheersysteem beschikken en meer willen weten over beste praktijken voor milieubeheer om hun milieuprestaties te verbeteren. Bijgevolg is het doel van dit document alle organisaties en actoren in de detailhandelsector te helpen om enerzijds zich te concentreren op relevante milieuaspecten, zowel directe als indirecte, en anderzijds informatie over beste praktijken te vinden. Ook maken passende sectorspecifieke milieuprestatie-indicatoren om milieuprestaties te meten en criteria voor topprestaties deel uit van dit SRD.

Op grond van Verordening (EG) nr. 1221/2009 moeten organisaties met een EMAS-registratie een milieuverklaring opstellen (artikel 4, lid 1, onder d)). Bij de beoordeling van de milieuprestaties moet rekening worden gehouden met het relevante SRD. Besluit 2013/131/EU van de Commissie (4) tot vaststelling van een leidraad waarin de noodzakelijke stappen voor deelname aan EMAS worden uitgelegd (hierna de „EMAS-leidraad” genoemd), verwijst ook naar het juridische karakter van de sectorale referentiedocumenten van EMAS. Zowel in de EMAS-leidraad als in dit besluit wordt vermeld dat een bij EMAS geregistreerde organisatie verplicht is in de milieuverklaring uit te leggen hoe precies met het SRD, indien beschikbaar, rekening is gehouden, dat wil zeggen hoe het SRD is gebruikt om maatregelen en acties vast te stellen, en eventueel om prioriteiten te stellen, teneinde de milieuprestaties (verder) te verbeteren. Dit besluit stelt voorts ook dat de vastgestelde criteria voor topprestaties niet verplicht zijn, omdat het, gezien het vrijwillige karakter van EMAS, aan de organisaties zelf wordt overgelaten te beoordelen in hoeverre de criteria, in termen van kosten en baten, haalbaar zijn.

De informatie in dit document is gebaseerd op rechtstreekse, door belanghebbenden zelf verstrekte gegevens, die vervolgens nader geanalyseerd zijn door het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek (JRC) van de Europese Commissie. Een technische werkgroep, bestaande uit deskundigen en belanghebbenden in de sector, en het JRC hebben gezamenlijk een deskundige beoordeling gegeven en uiteindelijk de beschreven criteria opgesteld en goedgekeurd. Dit betekent dat de verstrekte informatie over de geschikte sectorspecifieke milieuprestatie-indicatoren en de criteria voor topprestaties in dit document overeenstemmen met het niveau van milieuprestaties dat kan worden bereikt door de best presterende organisaties uit de sector. Wat de milieuverklaring betreft, verwijst artikel 4, lid 1, onder d), van Verordening (EG) nr. 1221/2009 naar bijlage IV bij die verordening, waarin is bepaald dat de milieuverklaring ook informatie over de kernindicatoren en andere relevante bestaande milieuprestatie-indicatoren bevat. Naast de kernindicatoren wordt gerapporteerd over de zogenaamde „andere relevante bestaande milieuprestatie-indicatoren” (bijlage IV, letter C, punt 3) die betrekking hebben op de specifiekere milieuaspecten, zoals aangegeven in de milieuverklaring. Daartoe moet ook rekening worden gehouden met het SRD (bijlage IV, letter C, punt 3). Een organisatie kan, wanneer daarvoor gegronde technische redenen bestaan, tot de conclusie komen dat een of meer van de EMAS-kernindicatoren en een of meer van de sectorspecifieke indicatoren in het SRD niet relevant voor haar zijn en daarover geen verslag uitbrengen. Zo hoeft een detailhandelaar buiten de voedingssector bijvoorbeeld niet te rapporteren over indicatoren voor de energie-efficiëntie van de commerciële koeling van levensmiddelen, omdat dit op hem niet van toepassing is. Bij de keuze van de relevante indicatoren moet in overweging worden genomen dat sommige indicatoren nauw samenhangen met de uitvoering van bepaalde beste praktijken. De toepasbaarheid van deze indicatoren is dus beperkt tot organisaties die deze beste praktijken voor milieubeheer uitvoeren. Als een beste milieubeheerpraktijk geschikt is voor een organisatie, zelfs als ze niet wordt toegepast, is het echter aan te bevelen dat de organisatie ten minste over de bijbehorende indicator rapporteert, om een vergelijkbare uitgangswaarde vast te stellen.

De gegeven indicatoren zijn geselecteerd omdat ze het meest gebruikt worden door voorbeeldige organisaties in de sector. Organisaties kunnen controleren welke van de geselecteerde milieuprestatie-indicatoren (of passende alternatieven) per geval het meest geschikt zijn.

EMAS-milieuverificateurs controleren of en zo ja, hoe het SRD door de organisatie bij de opstelling van haar milieuverklaring in de overwegingen is betrokken (artikel 18, lid 5, onder d), van Verordening (EG) nr. 1221/2009). Dit betekent dat geaccrediteerde milieuverificateurs bij de uitvoering van hun activiteiten bewijzen van de organisatie moeten krijgen waaruit blijkt op welke wijze rekening is gehouden met het SRD. Zij controleren niet of voldaan wordt aan de beschreven criteria voor topprestaties, maar verifiëren bewijsmateriaal over hoe het SRD als leidraad is gebruikt om passende vrijwillige maatregelen vast te stellen die de organisatie kan uitvoeren om haar milieuprestaties te verbeteren.

EMAS-registratie is een continu proces. Dit betekent dat een organisatie, telkens wanneer zij van plan is om haar milieuprestaties te verbeteren (en haar milieuprestaties beoordeelt), het SRD raadpleegt over specifieke onderwerpen om inspiratie op te doen voor een stapsgewijze aanpak van aandachtspunten.

Structuur van het sectorale referentiedocument

Dit document bestaat uit vier hoofdstukken. Hoofdstuk 1 gaat in op de juridische achtergrond van EMAS en beschrijft hoe dit document gebruikt moet worden, terwijl in hoofdstuk 2 het toepassingsgebied van dit SRD wordt afgebakend. Hoofdstuk 3 beschrijft in het kort de verschillende beste milieubeheerpraktijken („best environmental management practices”, BEMP's) en geeft informatie over de toepassing ervan, vooral met betrekking tot nieuwe en bestaande installaties en/of nieuwe en bestaande winkels, alsook tot kleine en middelgrote ondernemingen. Voor elke BEMP worden ook de geschikte milieuprestatie-indicatoren en de bijbehorende criteria voor topprestaties gegeven. Voor elk van de verschillende maatregelen en technieken die worden uiteengezet, wordt meer dan één milieuprestatie-indicator genoemd. Dit weerspiegelt het feit dat in de praktijk verschillende indicatoren worden gebruikt.

Hoofdstuk 4, tot slot, bevat een uitgebreide tabel met de meest relevante milieuprestatie-indicatoren, de bijbehorende toelichtingen en de ermee samenhangende criteria voor topprestaties.

• 2. 

  TOEPASSINGSGEBIED

Dit SRD heeft betrekking op het milieubeheer van organisaties in de detailhandelsector. Deze sector wordt binnen de statistische classificatie van economische activiteiten, die is vastgesteld bij Verordening (EG) nr. 1893/2006 van het Europees Parlement en de Raad (5), gekenmerkt met NACE-code 47 (NACE Rev. 2): „Detailhandel, met uitzondering van de handel in auto's en motorfietsen”. De verkoop van diensten, bijvoorbeeld in het geval van restaurants, kappers en reisbureaus, valt niet hieronder.

Het SRD bestrijkt de gehele waardeketen voor de producten die in de detailhandel worden verkocht, zoals schematisch weergegeven in het volgende input-outputschema.

De belangrijkste milieuaspecten die door de organisaties in de detailhandelsector moeten worden beheerd, zijn opgenomen in tabel 2.1.

Voor elke categorie worden in de tabel de aspecten getoond die in dit SRD aan de orde komen. Deze milieuaspecten zijn geselecteerd als de meest relevante voor detailhandelaren. Welke milieuaspecten door welke specifieke detailhandelaren moeten worden beheerd, moet echter van geval tot geval worden beoordeeld. Milieuaspecten zoals de behandeling van afvalwater, gevaarlijke afvalstoffen, biodiversiteit of materialen op andere gebieden dan die welke worden genoemd, kunnen ook relevant zijn.

Tabel 2.1.

Belangrijkste milieuaspecten die in dit document worden behandeld

De gepresenteerde beste milieubeheerpraktijken (BEMP's) zijn daarom als volgt gegroepeerd:

De BEMP's hebben betrekking op de belangrijkste milieuaspecten van de sector.

• 3. 

  BESTE MILIEUBEHEERPRAKTIJKEN, SECTORALE MILIEUPRESTATIE-INDICATOREN EN CRITERIA VOOR TOPPRESTATIES VOOR DE DETAILHANDEL

3.1.   Energieprestatie, met inbegrip van koelmiddelenbeheer

3.1.1.   Ontwerp en aanpassing achteraf van de bouwschil voor optimale energieprestatie

BEMP is dat de bouwschil van bestaande gebouwen van detailhandelaars wordt verbeterd om energieverlies tot een aanvaardbaar en haalbaar niveau te beperken door toepassing van verscheidene technieken, bijvoorbeeld die welke genoemd worden in tabel 3.1. BEMP is bovendien dat het ontwerp van de bouwschil zodanig wordt geoptimaliseerd dat deze voldoet aan veeleisende normen die verder gaan dan de bestaande verordeningen, met name voor nieuwe gebouwen.

Tabel 3.1.

Elementen van de bouwschil en bijbehorende technieken

Toepasbaarheid

Technisch is het haalbaar voor alle nieuwe en bestaande gebouwen of bouweenheden. Huurders kunnen mechanismen uitvoeren om eigenaren te beïnvloeden en moeten zich ervan bewust zijn dat de bouwschil een belangrijke rol speelt in hun energieprestatie. Het aanpassen van de bouwschil vereist aanzienlijke investeringen. Algemeen levert deze BEMP kostenbesparingen op. De terugverdientijd is echter lang. Het is daarom aan te bevelen deze BEMP toe te passen in combinatie met andere ingrijpende renovaties van de winkel (bv. winkelindeling, verlichting, veiligheid, constructie, uitbreidingen enz.) om de kosten ervan te drukken.

De toepasbaarheid van deze BEMP voor kleine ondernemingen  (8) is meestal vrij beperkt vanwege de hoge investeringen die ervoor nodig zijn en de geringe invloed van kleine ondernemingen op de kenmerken van het gebouw waarin zij gevestigd zijn.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.1.2.   Ruimten ontwerpen voor bestaande en nieuwe systemen voor verwarming, ventilatie en airconditioning

BEMP is dat bestaande HVAC-systemen (verwarming, ventilatie en airconditioning) worden aangepast om het energieverbruik te verminderen en de luchtkwaliteit in gebouwen te verbeteren. BEMP is dat het ontwerp van HVAC-systemen in nieuwe gebouwen met behulp van innovatieve systemen wordt geoptimaliseerd om de primaire-energievraag te verminderen en de efficiëntie te verhogen.

De toepassing van beste ontwerppraktijken moet optimale integratie in de bouwschil mogelijk maken, waarbij een te grote capaciteit van de systemen vermeden wordt en de oriëntatie van het gebouw benut wordt om het algehele energieverbruik tot een minimum te beperken. In het bijzonder kan voor nieuwe winkels het volgende relevant zijn: het gebruik van beglazing, restwarmte van het koelsysteem, hernieuwbare energie, warmtepompen en andere innovatieve systemen. Systemen voor het bewaken van de luchtkwaliteit in gebouwen en voor energiebeheer worden beschouwd als de beste praktijken op het gebied van HVAC-onderhoud.

Toepasbaarheid

Deze BEMP is volledig toepasbaar in nieuwe gebouwen. In elk bestaand gebouw kan het HVAC-systeem worden aangepast om het energieverbruik te verminderen, hoewel het effect daarvan beïnvloed wordt door de kenmerken van het gebouw. De invloed van het klimaat is van groot belang voor de keuze van de toe te passen technieken. Nieuwe HVAC-systemen in een bestaand gebouw, bv. warmtekrachtkoppelingsinstallaties, warmteterugwinningssystemen en geïntegreerd-ontwerpconcepten, zoals de passiefhuisstandaard, kunnen gedeeltelijk worden toegepast met aanvaardbare economische prestaties. De winkelindeling is van grote invloed op de HVAC-prestaties. Met name de ontwerpspecificaties die betrekking hebben op het koelproces waarin een enorme hoeveelheid restwarmte kan worden teruggewonnen, zijn in dit verband van belang.

Het is mogelijk dat kleine ondernemingen slechts een zeer geringe invloed hebben op het HVAC-ontwerp. Toch is het belangrijk dat ze deelnemen aan de uitvoering en aanbeveling van de beschreven BEMP.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.1.3.   Het gebruik van geïntegreerd-ontwerpconcepten voor gebouwen

BEMP is dat geïntegreerd-ontwerpconcepten worden gebruikt voor het hele gebouw of delen daarvan om de energiebehoefte van de winkel te verlagen. Geïntegreerde concepten beperken het energieverbruik en de bijbehorende kosten van een gebouw, terwijl tegelijkertijd gezorgd wordt voor aangename temperaturen voor de gebruikers van het gebouw. In tabel 3.2 worden ter illustratie enkele vereisten gegeven.

Tabel 3.2.

Voorbeelden van vereisten voor geïntegreerd-ontwerpconcepten

Toepasbaarheid

Geïntegreerde concepten worden meestal uitgevoerd tijdens het ontwerp van nieuwe gebouwen. Het concept is deels geschikt voor bestaande gebouwen, aangezien diverse elementen zonder hoge investeringskosten kunnen worden geïntegreerd. De klimatologische omstandigheden kunnen ook van invloed zijn op het besluit om dit concept toe te passen. De passiefhuisstandaard bijvoorbeeld, is voornamelijk ontwikkeld door Duitse en Zweedse onderzoekers, maar kan ook in een warmer klimaat worden toegepast. De investeringskosten van een gebouw dat is ontworpen volgens voorbeeldige geïntegreerde benaderingen zijn maximaal 10-15 % hoger dan die van een conventioneel gebouw. Het bouwontwerp van passiefhuizen is volgens de levenscycluskostenanalyse het voordeligst, aangezien het benodigde verwarmingssysteem relatief eenvoudig en de geïnstalleerde verwarmingscapaciteit beperkt is.

Voor kleine ondernemingen kan het gebruik van geïntegreerd-ontwerpconcepten om de energiebehoefte van nieuwe gebouwen tot een minimum terug te brengen, worden beschouwd als een kostenefficiënte inkoopactiviteit die geen andere specifieke beperking heeft dan de extra initiële investering.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.1.4.   Integratie van koelapparatuur en HVAC-producten

BEMP is dat de restwarmte van de koelcyclus wordt teruggewonnen en optimaal wordt gebruikt. Levensmiddelenbedrijven kunnen onder bepaalde omstandigheden zelfs nadat de warmte voor het verwarmen van ruimten is gebruikt, overtollige warmte produceren die kan worden gebruikt voor andere delen van hetzelfde gebouw of voor andere gebouwen.

Toepasbaarheid

De maatregelen moeten in aanmerking worden genomen voor nieuwe of bestaande gebouwen van levensmiddelenbedrijven en het functioneren van deze systemen zou verschillende resultaten hebben, afhankelijk van verschillende factoren.

—   Omvang en gebruik van het gebouw: grote warenhuizen delen het gebouw waarin zij gevestigd zijn doorgaans met andere bedrijven. De „buren” (bv. kleine winkels in een winkelcentrum) zijn dus potentiële afnemers van de overtollige warmte. Door de bank genomen zou een kruidenier met een typische koellast en een geoptimaliseerde bouwschil genoeg energie terugwinnen om zijn eigen oppervlakte tweemaal te verwarmen.

—   HVAC-ontwerp en –onderhoud: alle elementen van het HVAC-systeem moeten correct ontworpen en onderhouden worden. Warmteterugwinning uit afvoerlucht, vraaggestuurde ventilatie met CO2-sensoren en bewaking van de luchtdichtheid en de kwaliteit van de binnenlucht zijn technieken die ten zeerste worden aanbevolen.

—   De koellast: kleinere winkels bieden meer gekoelde goederen aan per vierkante meter van de verkoopoppervlakte en de koelingsefficiëntie is lager. Daarnaast is de tendens van belang dat er steeds meer gekoelde goederen verkrijgbaar zijn. De omvang van de winkel is niet van invloed op de technische toepasbaarheid van geïntegreerde benaderingen. Wel is het hele systeem minder kostenefficiënt voor kleine winkels.

—   Klimatologische omstandigheden: in een koud klimaat is de koellast lager dan in warme regio's. Tegelijkertijd is de warmtevraag van Noord-Europese gebouwen hoog, zodat de integratie afhankelijk is van de kwaliteit van de bouwschil. Voor de warmste klimaten, bv. de mediterrane landen van Europa, kan de koelingbehoefte zeer aanzienlijk zijn en de luchtdichtheid van het gebouw kan leiden tot hogere interne winsten. Een optimaal ventilatieontwerp is daarom noodzakelijk. Andere aanbevolen technieken zijn mechanische koeling 's nachts en een variabele binnentemperatuur (bv. 21-26 °C).

—   Omgevingstemperatuur: er is, afhankelijk van het ontwerp van het systeem, een grens aan de mate waarin de omgevingstemperatuur in de koelcyclus kan worden geïntegreerd, wanneer niet voldoende afvalwarmte wordt gegenereerd om in de gebouwen een aangename temperatuur te houden. Het kan nodig zijn een extra verwarmingsbron te installeren, maar ook hier geldt dat dit afhankelijk is van de kwaliteit van de bouwschil.

—   Eigendom van het gebouw: veel winkels zijn geïntegreerd in een appartementencomplex of commercieel gebouw dat eigendom is van een derde partij. Bij de verbetering van warmteterugwinning moeten dus de feitelijke eigenaren van het gebouw betrokken worden.

Deze BEMP is toepasbaar op alle nieuwe en bestaande koelsystemen die in nieuwe of gerenoveerde winkels worden geïnstalleerd, en is (gelet op de bovenstaande voorwaarden) volledig toepasbaar op kleine ondernemingen. Niettemin zullen kleine bedrijven wellicht technische ondersteuning moeten inhuren.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.1.5.   Toezicht op de energieprestatie van winkels

BEMP is dat het energieverbruik van de processen binnen een winkel wordt gecontroleerd (in ieder geval dat van de meest energieverbruikende processen zoals verwarming, koeling, verlichting enz.), alsmede op het niveau van de hele winkel en/of organisatie. Ook is het BEMP om het energieverbruik (per proces) af te zetten tegen dat van andere, vergelijkbare winkels en preventieve en corrigerende maatregelen uit te voeren.

Toepasbaarheid

Een controlesysteem kan op elke willekeurige verkoopformule worden toegepast. Er zullen extra middelen moeten worden uitgetrokken als de bedrijfsvoering niet adequaat gestructureerd is. Deze praktijk kan extra inspanningen vergen van bestaande winkels.

Het is mogelijk dat kleine ondernemingen die één of enkele winkels beheren, een goede bedrijfsvoeringsstructuur nodig zullen hebben, alsook een aanpak waarin de verantwoordelijkheid gedeeld wordt voor het instellen en onderhouden van een passend controlesysteem. Bestaande winkels kunnen bij de toepassing van deze BEMP stuiten op problemen in verband met de betaalbaarheid ervan.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties

3.1.6.   Efficiënte koeling, met inbegrip van het gebruik van koelmiddelen

BEMP is dat in het koelsysteem van een kruidenierszaak energiebesparende maatregelen worden uitgevoerd, in het bijzonder het afdekken van koelvitrines met glazen deksels, waarbij het potentieel voor energiebesparing relevante milieuvoordelen oplevert.

BEMP is dat in kruidenierszaken natuurlijke koelmiddelen worden gebruikt, aangezien dit het milieueffect aanmerkelijk zou beperken, en dat lekkage wordt vermeden door ervoor te zorgen dat koelinstallaties hermetisch gesloten zijn en goed worden onderhouden.

Toepasbaarheid

Deze praktijk is toepasbaar voor detailhandelaren in de voedingssector met een aanmerkelijke koellast. De kosten van het afdekken van koelkisten kan in korte tijd worden terugverdiend (minder dan drie jaar), terwijl de verwachte besparingen 20 % of hoger zijn. Het afdekken van vitrines kan ook van invloed zijn op het thermisch gedrag van de winkel, evenals op de vochtigheidsgraad van het binnenmilieu. Daarnaast kan de toepassing van natuurlijke koelmiddelen, afgezien van het milieuvoordeel ervan, onder bepaalde omstandigheden het energieverbruik van de levensmiddelenwinkel verlagen.

De toepasbaarheid voor kleine ondernemingen is mogelijk beperkt tot organisaties die gebruikmaken van commerciële koelsystemen, zowel verplaatsbare systemen die overal kunnen worden aangesloten, als externe systemen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.1.7.   Efficiënte verlichting

BEMP is dat strategieën worden ontwikkeld voor slimme verlichting met een hogere efficiëntie en een lager verbruik, dat daglicht wordt gebruikt zonder de verkoopformule aan te tasten en dat gebruikgemaakt wordt van intelligente controles, een passend systeemontwerp en de efficiëntste verlichtingsinstallaties om optimale verlichtingsniveaus te waarborgen.

Toepasbaarheid

Deze techniek is toepasbaar op elke verkoopformule. Ook voor specifieke verlichting voor marketingdoeleinden is de techniek relevant. Er moet echter zorgvuldig rekening worden gehouden met de invloed van meer beglazing — waardoor meer kan worden gebruikgemaakt van daglicht — op het thermische evenwicht van de winkel. Het vaststellen van een optimale verlichtingsstrategie en het gebruiken van de efficiëntste apparatuur kan leiden tot besparingen van meer dan 50 % in vergelijking met de huidige prestaties.

Het gebruiken van slimme verlichtingssystemen en efficiënte apparaten is haalbaar voor kleine ondernemingen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.1.8.   Secundaire maatregelen ter verbetering van de energieprestatie

BEMP is dat energiebesparende maatregelen worden uitgevoerd in distributiecentra, dat het energieverbruik periodiek wordt gecontroleerd in het kader van het milieubeheersysteem, dat personeel regelmatig trainingen in energiebesparing krijgt en dat de inspanningen van de organisatie op het gebied van energiebesparing intern en extern worden bekendgemaakt.

Toepasbaarheid

Ongeacht de omvang, soort of geografische locatie van de detailhandel kan een alomvattend energiebeheersysteem worden ingesteld dat rekening houdt met apparaten, distributiecentra, specifiek energieverbruik of communicatie en training.

Voor kleine ondernemingen zijn de aanschaf van efficiënte apparatuur, opleiding van personeel en communicatie haalbare en betaalbare maatregelen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.1.9.   Gebruik van alternatieve energiebronnen

BEMP is dat, na het minimaliseren van de energiebehoefte, hernieuwbare energiebronnen in winkels worden geïntegreerd. Voldoen aan de energiebehoefte met hernieuwbare energie heeft aanzienlijke milieuvoordelen. Het is echter cruciaal om eerst de energiebehoefte te verlagen en de energie-efficiëntie te verhogen, zoals uiteengezet in 3.1.1-3.1.8 en vervolgens hernieuwbare energiebronnen te integreren om te voldoen aan de resterende energiebehoefte. Ook moet de installatie van warmtepompen en warmtekrachtkoppelingssystemen worden overwogen.

Toepasbaarheid

Deze techniek is in beginsel toepasbaar op elke winkelindeling. Belangrijke beperkingen zijn de beschikbaarheid van hernieuwbare energiebronnen, de toegankelijkheid van land- en dakinstallaties en de stabiliteit van de vraag ten aanzien van warmtekrachtkoppelingssystemen.

Groene inkoop kan een goede oplossing zijn voor micro-ondernemingen. Voor kleine ondernemingen is het gebruik van hernieuwbare energie of alternatieve energiebronnen haalbaar.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.2.   Toeleveringsketen detailhandel

3.2.1.   Integreren van de milieuduurzaamheid van de toeleveringsketen in de bedrijfsstrategie en -activiteiten

BEMP is dat het hoogste managementniveau de ecologische duurzaamheid van de toeleveringsketen in de bedrijfsstrategie integreert, en dat speciaal daarvoor aangewezen leidinggevend personeel (idealiter binnen een speciale eenheid) de uitvoering van de noodzakelijke maatregelen in alle kleinhandelsactiviteiten coördineert. Maatregelen moeten ten minste worden afgestemd tussen personen of afdelingen die verantwoordelijk zijn voor inkoop, productie, kwaliteitsborging, vervoer en logistiek, en marketing. Het is met name van belang dat er kwantitatieve milieuduurzaamheidsdoelstellingen worden vastgesteld die op grote schaal worden gecommuniceerd en zwaar meewegen in de besluitvorming op ondernemingsniveau. Deze fungeren enerzijds als indicator en anderzijds als stimulans voor maatregelen ter verbetering van de ecologische duurzaamheid van de toeleveringsketen. In figuur 3.1 wordt een reeks maatregelen voorgesteld als beste praktijk voor stelselmatige verbetering van de toeleveringsketen. De maatregelen zijn vastgesteld aan de hand van chronologische volgorde en milieueffectiviteit. BEMP is dat deze reeks maatregelen wordt uitgevoerd (waarin ook hierna beschreven BEMP's worden weerspiegeld).

Toepasbaarheid

Iedere detailhandelaar kan een strategie voor ecologische duurzaamheid van de toeleveringsketen integreren in zijn beheerstructuur en -activiteiten. Voor grote detailhandelaren is deze BEMP complexer en vereist ze uitgebreide opleiding en reorganisatie om ecologisch duurzame inkoopprioriteiten te stellen. Het integreren van de ecologische duurzaamheid van de toeleveringsketen in detailhandelorganisaties kan leiden tot een verbetering van de economische prestaties op de lange termijn doordat een sterke merkidentiteit met meerwaarde gecreëerd wordt en gezorgd wordt voor een efficiënte en duurzame levering van producten in de toekomst.

Voor kleine ondernemingen zijn dergelijke maatregelen waarschijnlijk relatief eenvoudig uitvoerbaar en kunnen ze gepaard gaan met een verandering in de marktpositionering waarmee nadruk wordt gelegd op een duurzamer productassortiment met toegevoegde waarde.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.2.2.   Beoordeling van de toeleveringsketen van de kernproducten om prioritaire producten, leveranciers en verbetermogelijkheden te identificeren en effectieve verbetermechanismen voor de producttoeleveringsketen vast te stellen

Conform de reeks BEMP's voor het verbeteren van de ecologische duurzaamheid van de toeleveringsketens in de detailhandel (figuur 3.1) moeten detailhandelaren via een milieueffectbeoordeling van de producttoeleveringsketens vaststellen welke prioritaire producten, processen en leveranciers in aanmerking komen voor verbetering. Daartoe moeten zij gebruikmaken van wetenschappelijke informatie en instrumenten voor de beoordeling van de levenscyclus en overleggen met deskundigen (bv. ngo's). Vervolgens moeten de detailhandelaren bepalen welke relevante verbetermogelijkheden beschikbaar zijn voor prioritaire productgroepen. Een belangrijk aspect hiervan is de vaststelling van relevante, algemeen erkende milieunormen van derde partijen die kunnen worden gehanteerd om hogere prestatieniveaus van leveranciers en/of producten op milieugebied aan te geven. De toepasbaarheid en het niveau van milieubescherming van dergelijke normen lopen sterk uiteen.

Sommige normen zijn algemeen toepasbaar (tabel 3.4 tot en met tabel 3.7) en de beste praktijk is in dat geval ervoor te zorgen dat alle leveranciers/producten volgens deze normen gecertificeerd zijn. Met Richtlijn 2010/30/EU (de richtlijn energie-etikettering) is een rechtskader geschapen dat consumenten maar ook detailhandelaren in staat stelt te kiezen voor producten uit de hoogste energie-efficiëntieklasse. Andere normen zijn niet gebaseerd op criteria die op grote schaal kunnen worden toegepast om de ecologische duurzaamheid van alle producten en leveranciers te verbeteren, maar zijn in plaats daarvan bedoeld om toonaangevende producten aan te wijzen (tabel 3.3). De EU-milieukeur wordt bijvoorbeeld toegekend aan producten waarvan de milieuprestatie gedurende de levenscyclus gelijk is aan die van de beste 10-20 % van de producten binnen de desbetreffende categorie. De beste praktijk voor veeleisende normen, zoals milieukeuren van ISO-type I (14) en biologische normen, is te bevorderen dat consumenten daarvoor kiezen.

Tabel 3.3.

Indicatieve en niet-uitputtende voorbeelden van toonaangevende certificeringsnormen voor „milieuvriendelijke producten” en de productgroepen waarop zij van toepassing zijn

Voor algemeen toepasbare normen wordt een eenvoudig classificatiesysteem voorgesteld, waarin een aantal algemeen toegepaste normen als voorbeeld worden gebruikt. In tabel 3.4 worden voorgestelde criteria beschreven waaraan producten en de productie ervan zouden moeten voldoen volgens verschillende normen. Afhankelijk van de criteria kan een norm worden beschouwd als „basisnorm”, „betere norm” of „voorbeeldige norm”.

Tabel 3.4.

Voorgestelde classificatiecriteria voor „basisnormen”, „betere normen” en „voorbeeldige normen” voor producten die door de detailhandelaren wordt verkocht

Voorbeelden van basis-, betere en voorbeeldige milieunormen en de productgroepen waarop zij van toepassing zijn, staan in respectievelijk tabel 3.5, tabel 3.6 en tabel 3.7.

De tabellen 3.5, 3.6, 3.7 en 3.8 bevatten indicatieve en niet-uitputtende voorbeelden die geen officiële goedkeuring vormen van de basis-, betere en voorbeeldige normen voor de productgroepen.

Tabel 3.5.

Indicatieve en niet-uitputtende voorbeelden van basismilieunormen en de productgroepen waarop zij van toepassing zijn

Tabel 3.6.

Indicatieve en niet-uitputtende voorbeelden van betere milieunormen en de initiatieven en productgroepen waarop zij van toepassing zijn

Tabel 3.7.

Indicatieve en niet-uitputtende voorbeelden van voorbeeldige milieunormen en de initiatieven en productgroepen waarop zij van toepassing zijn

Wanneer er geen algemeen toepasselijke milieunormen beschikbaar zijn, is de beste praktijk dat de detailhandelaar ofwel in contractuele overeenkomsten milieucriteria opneemt die betrekking hebben op kritieke milieuaspecten binnen de toeleveringsketen, ofwel de prestaties van de toeleveringsketen verbetert middels het verspreiden van beste praktijken en benchmarking van de milieuprestaties.

Toepasbaarheid

Iedere detailhandelaar kan vaststellen welke verbetermechanismen voor de toeleveringsketen het effectiefst zijn. Voor grote detailhandelaren met huismerkproducten zijn alle aspecten van dit BEMP uitvoerbaar.

Voor kleine ondernemingen is deze techniek beperkt tot het aanwijzen van prioritaire producten voor het sturen van de keuze van de consument of groene inkoop op basis van de certificering van derden. Het uitvoeren van een systematische en doelgerichte aanpak in de loop der tijd brengt geen aanmerkelijke uitgaven met zich mee.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.2.3.   De keuze van de consument sturen en groene inkoop van prioritaire productgroepen op basis van de certificering door derde partijen

BEMP is dat de minst duurzame producten (bv. bedreigde soorten) worden uitgesloten en dat ernaar wordt gestreefd dat 100 % van de afzet van producten die zijn aangemerkt als prioritair voor de verbetering van het milieu, overeenkomstig milieunormen van derden wordt gecertificeerd. Milieunormen zijn van toepassing op producten en/of leveranciers en worden in grote lijnen ingedeeld als basisnorm, betere norm of voorbeeldige norm aan de hand van de striktheid en omvattendheid van de milieueisen waaraan voldaan moet worden (zie tabel 3.8 voor indicatieve en niet-uitputtende voorbeelden). BEMP is dat de hoogste algemeen aanvaarde milieunorm die beschikbaar is, wordt toegepast.

Tabel 3.8.

Indicatieve en niet-uitputtende voorbeelden van beste praktijken die het fundament vormen van criteria voor topprestaties voor deze BEMP in alle productgroepen

Toepasbaarheid

Deze BEMP is van toepassing op alle detailhandelaren. Het criterium voor topprestatie wordt uitgedrukt in relatie tot huismerkproducten die door grotere detailhandelaren worden verkocht.

Kleine ondernemingen zonder huismerk moeten de producten die het schadelijkst zijn voor het milieu vermijden (bv. bedreigde vissoorten) en merkproducten in voorraad nemen die zijn gecertificeerd volgens relevante milieunormen (bv. tabel 3.3).

Milieunormen van derden bestrijken mogelijk niet alle relevante milieuaspecten en processen in de toeleveringsketen, en niet voor alle productgroepen zijn er rigoureuze, algemeen toepasbare milieunormen beschikbaar. In het geval van productgroepen die niet in tabel 3.8 worden genoemd, kan de toeleveringsketen worden verbeterd door handhaving van vereisten voor producten/leveranciers, interventie door de detailhandelaar (bv. benchmarking van leveranciers) en promotie van toonaangevende „eco-producten”, zoals wordt beschreven in volgende BEMP's.

Als milieucertificering wordt aangemerkt als criterium waaraan moet worden voldaan om voor levering in aanmerking te komen, zijn de kosten van naleving en certificering voor rekening van de leveranciers en worden ze niet doorberekend aan detailhandelaren. Het is echter beste praktijk dat detailhandelaren hun bestaande leveranciers helpen zich te laten certificeren. In dat geval worden de kosten gedeeld. Voor leveranciers kunnen nalevingskosten worden beschouwd als een investering om een grotere toegang tot de markt te creëren en eventueel prijstoeslagen door te voeren. Voor detailhandelaren kunnen de extra kosten in verband met deze techniek worden afgewogen tegen de beperking van risico's in de toeleveringsketen en mogelijke voordelen op het gebied van prijsstelling en marketing.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.2.4.   Handhaving van de milieueisen voor de leveranciers van prioritaire productgroepen

BEMP is dat milieucriteria voor prioritaire producten en de leveranciers daarvan worden vastgesteld, die specifiek gericht zijn op geconstateerde kritieke milieuaspecten, en dat op de naleving van deze criteria wordt toegezien middels controles van producten en leveranciers.

Toepasbaarheid

Deze BEMP is toepasbaar voor grote detailhandelaren en voor prioritaire huismerkproducten. De controle van de milieuprestaties van de leverancier kan worden geïntegreerd in de systemen voor sociale audits en controle van de productkwaliteit om op die manier de extra kosten tot een minimum te beperken. Voor leveranciers kunnen de nalevingskosten worden afgewogen tegen een betere vraagzekerheid en meer afzetmogelijkheden voor hun producten en tegen eventuele prijstoeslagen die ze als gevolg daarvan kunnen verwezenlijken. Voor detailhandelaren kunnen de kosten worden afgewogen tegen een verlaagd reputatierisico en minder, met niet-duurzame praktijken samenhangende, bedrijfsrisico's in de toeleveringsketen op de middellange termijn, evenals tegen prijstoeslagen en afzetpremies die ze als gevolg daarvan kunnen verwezenlijken.

Deze BEMP is niet van toepassing op kleine ondernemingen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.2.5.   Prestatieverbetering van leveranciers stimuleren door middel van benchmarking en verspreiding van beste praktijken

BEMP is dat wordt gestreefd naar verbetering bij de leverancier door informatie-uitwisselingssystemen op te zetten die kunnen worden gebruikt voor het benchmarken van leveranciers en door verspreiding van betere beheerpraktijken. Dit laatste aspect kan de leverancier helpen te voldoen aan normen van derden en door detailhandelaren gedefinieerde criteria.

Toepasbaarheid

Deze BEMP is toepasbaar voor grote detailhandelaren en voor prioritaire huismerkproducten. Detailhandelaren kunnen leveranciers een kleine prijstoeslag bieden om hen aan te moedigen deel te nemen aan verbeterprogramma's. Ook kunnen ze betalen voor gegevensverzameling en verspreiding van technieken voor betere beheerpraktijken. Deze kosten moeten worden afgewogen tegen een verlaagd reputatierisico en minder, met niet-duurzame praktijken samenhangende, bedrijfsrisico's in de toeleveringsketen op de middellange termijn, evenals tegen prijstoeslagen die detailhandelaren als gevolg daarvan kunnen doorvoeren. Het dividend van geconstateerde efficiëntieverbeteringen kan door middel van een contractuele overeenkomst worden gedeeld met detailhandelaren.

Deze BEMP is niet van toepassing op kleine ondernemingen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.2.6.   Gezamenlijk onderzoek en ontwikkeling om wijdverbreide verbetering en innovatie van de toeleveringsketen te stimuleren

BEMP is dat strategisch wordt samengewerkt met andere belanghebbenden om innovatieve verbetermogelijkheden voor de toeleveringsketen te identificeren en te ontwikkelen en milieunormen te ontwikkelen die algemeen aanvaard worden.

Toepasbaarheid

Elke grote detailhandelaar met toeleveringsketens voor eigen merken kan samenwerken met onderzoeksinstellingen of adviesbureaus om de duurzaamheid van de toeleveringsketens te verbeteren. Het valt aan te raden dat detailhandelaren dergelijke onderzoeks-en-ontwikkelingsactiviteiten richten op productgroepen waarvoor geen verbetermogelijkheden bestaan die commercieel levensvatbaar en algemeen toepasbaar zijn. Deze praktijk kan worden beschouwd als een investering in het waarborgen van duurzame en economisch concurrerende toeleveringsketens.

Deze BEMP is niet van toepassing op kleine ondernemingen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties

3.2.7.   Bevordering van toonaangevende milieuvriendelijke producten

BEMP is dat de verkoop van toonaangevende, gecertificeerde, milieuvriendelijke producten wordt bevorderd. Voorlichtingscampagnes, inkoop, prijsstelling, plaatsing van producten in de winkel en reclame zijn belangrijke onderdelen van deze techniek die doeltreffend kan worden toegepast door milieuvriendelijke productlijnen van eigen merken te ontwikkelen.

Toepasbaarheid

Elke detailhandelaar kan toonaangevende, milieuvriendelijke producten in voorraad nemen en de consumptie daarvan stimuleren. Grote detailhandelaren kunnen deze techniek op grotere schaal toepassen door milieuvriendelijke productlijnen van eigen merken te ontwikkelen. De kosten die leveranciers maken in verband met certificering van toonaangevende producten, kunnen worden doorberekend aan detailhandelaren. Gecertificeerde, toonaangevende, milieuvriendelijke producten kunnen gepaard gaan met aanzienlijke prijstoeslagen en hogere winstmarges. Milieuvriendelijke huismerken hebben ook een positieve uitstraling waardoor waarschijnlijk de totale verkoop van huismerkproducten van de detailhandelaar zal stijgen (halo-effect).

Deze BEMP is van toepassing op kleine ondernemingen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties

3.3.   Transport en logistiek

3.3.1.   Groene inkoop en milieu-eisen voor vervoersondernemingen

BEMP is dat milieuprestaties en rapportagecriteria worden geïntegreerd in de aankoop van transport- en logistieke diensten van derden, met inbegrip van vereisten voor de uitvoering van de in dit document beschreven BEMP's.

Toepasbaarheid

Alle detailhandelaren betrekken ten minste een deel van activiteiten op het vlak van transport en logistiek bij derde leveranciers en kunnen aankoopbeslissingen baseren op doelmatigheids- of milieucriteria. Het verbeteren van de doelmatigheid van het transport en de logistiek leidt echter tot lagere bedrijfskosten en vergt doeltreffende controle en rapportage. Efficiënte derde leveranciers van transportdiensten zijn mogelijk in staat detailhandelaren goedkopere diensten aan te bieden.

Kleine detailhandelaren zijn gewoonlijk afhankelijk van derde dienstverleners.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties

3.3.2.   Controle en rapportage van de efficiëntie voor alle logistieke en vervoersactiviteiten

BEMP is dat verslag wordt uitgebracht over de efficiëntie en de milieuprestaties van alle transport- en logistieke activiteiten tussen rechtstreekse leveranciers, distributiecentra, detailhandelaren en afvalbeheerdiensten, op basis van de controle van de eigen activiteiten en door derde partijen verstrekte gegevens.

Toepasbaarheid

Deze praktijk is toepasbaar voor alle detailhandelaren. Rapportage over interne transport- en logistieke diensten zullen alleen van toepassing zijn op grotere detailhandelaren. Doeltreffende controle en rapportage vereist dat kleine investeringen worden gedaan in de nodige IT-systemen en het beheer ervan, maar kan mogelijkheden aan het licht brengen om de doelmatigheid van de transport- en logistieke activiteiten te verbeteren.

Voor kleine ondernemingen zijn basisgegevens over gemiddelde emissiefactoren voor verschillende vervoerswijzen beschikbaar om een schatting van de emissies te kunnen maken.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties

3.3.3.   Integratie van de vervoersefficiëntie in de inkoopbeslissingen en het ontwerp van verpakkingen

BEMP is dat de efficiëntie van het vervoer wordt geïntegreerd in de inkoopbeslissingen en het ontwerp van verpakkingen, op basis van de beoordeling van de levenscyclus van producten die afkomstig zijn uit verschillende regio's, en door productverpakkingen zodanig te ontwerpen dat er zo veel mogelijk eenheden tegelijk vervoerd kunnen worden.

Toepasbaarheid

Deze praktijk is van toepassing op grote detailhandelaren met huismerken. Ze is sterk afhankelijk van de locatie van het product en de bron en hangt samen met een veelheid aan inkoopfactoren. Voor verpakkingen geldt dat het verhogen van de verpakkingsdichtheid de efficiëntie van het transport aanzienlijk kan verbeteren en op die manier de transportkosten omlaag kan brengen.

Deze BEMP is niet van toepassing op kleine ondernemingen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.3.4.   Omschakelen naar efficiëntere vervoerswijzen

BEMP is dat wordt overgeschakeld op efficiëntere vervoerswijzen, met name het spoor, vervoer over water en grotere vrachtwagens, en dat luchtvracht tot een minimum wordt beperkt, voor een zo groot mogelijk gedeelte van de vervoersafstand. De mogelijkheid om naar andere vervoerswijzen over te schakelen kan beperkt zijn tot de primaire distributie, van distributiecentra (DC's) van leveranciers naar DC's van detailhandelaren, aangezien voor de eerste en laatste kilometers vervoer over de weg vaak noodzakelijk is. Voor verschuivingen tussen vervoerswijzen is het daarom noodzakelijk distributienetwerken te optimaliseren om het overstappen van de ene naar de andere vervoerswijze te vergemakkelijken (bv. zorgen dat distributiecentra toegang hebben tot spoor- en waterwegen). In deze techniek is de omschakeling van de kleinere naar grotere vrachtwagens, met inbegrip van vrachtwagens met dubbeldekstrailer, inbegrepen vanwege de aanzienlijk grotere efficiëntie van grote vrachtwagens vergeleken met kleine. Verschuiving tussen vervoerswijzen kan ook een belangrijk overwegingspunt zijn bij besluiten over de inkoop van producten wanneer transport verantwoordelijk is voor een aanzienlijk deel van de milieueffecten van het product gedurende de levenscyclus (alle relevante implicaties voor de levenscyclus in aanmerking genomen).

Tabel 3.9.

Rangorde van vervoerswijzen in volgorde van milieuvriendelijkheid (milieuvriendelijkste eerst)

Toepasbaarheid

Alle detailhandelaren kunnen maatregelen nemen om voor het transport van hun producten over te schakelen op minder vervuilende vervoerswijzen, minimaal op basis van de omvang van het voertuig, en de meeste grote detailhandelaren kunnen voor ten minste wat een deel van de primaire distributie betreft, overschakelen van wegvervoer naar vervoer over het spoor of over water. Om grootschalige verschuivingen van weg naar spoor en binnenwateren te bereiken in het goederenvervoer binnen de detailhandelsector zullen nationale infrastructuren voor spoor- en waterwegen echter moeten worden verbeterd. Ook zal er meer grensoverschrijdende coördinatie nodig zijn tussen exploitanten. Vervoersinfrastructuur en -beleid op nationaal niveau (bv. tolheffing) kan dan ook een aanzienlijke invloed hebben op de ruimte die detailhandelaren hebben voor verbetering en besluitvorming met betrekking tot vervoerswijzen.

Deze maatregel is niet van toepassing op kleine ondernemingen, behalve wanneer de beschikbare inkoopopties de mogelijkheid bieden om voor bepaalde producten efficiëntere vervoerswijzen te kiezen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties

3.3.5.   Optimaliseren van het distributienetwerk

BEMP is dat het distributienetwerk wordt geoptimaliseerd door stelselmatige toepassing van de efficiëntste van de volgende opties: i) strategische gecentraliseerde knooppunten met het oog op vervoer over spoor of water, ii) consolidatieplatforms, en iii) directe routering.

Toepasbaarheid

Dit is van toepassing op grote detailhandelaren met interne transport- en logistieke diensten en voor derde transportdienstverleners, met name wanneer producten uit verder gelegen regio's worden betrokken. Deze praktijk vereist geen aanmerkelijke investeringen. Het aanleggen van nieuwe centrale knooppunten waarin netwerken voor vervoer over spoor en water geïntegreerd zijn, vereist echter wel aanzienlijke investeringen. In beide gevallen kunnen de bedrijfskosten aanzienlijk gedrukt worden door efficiënter te beladen en efficiëntere vervoerswijzen te kiezen voor routes over langere afstanden.

Deze BEMP is niet van toepassing op kleine ondernemingen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.3.6.   Optimaliseren van de routeplanning, het gebruik van telematica en de opleiding van bestuurders

BEMP is dat de operationele efficiëntie wordt geoptimaliseerd door efficiënte routeplanning, het gebruik van telematica en opleiding van chauffeurs. Efficiënte routeplanning houdt onder andere in dat voertuigen die aan winkels leveren, op de terugweg afval en voor distributiecentra bestemde zendingen van de leverancier meenemen, en dat verkeersopstoppingen worden vermeden door 's nachts zendingen af te leveren.

Toepasbaarheid

Dit is toepasbaar voor alle producten die moeten worden geleverd aan grote detailhandelaren met interne transport- en logistieke diensten, en voor derde transportdienstverleners. Opleiding van chauffeurs levert doorgaans brandstofbesparingen van 5 % op. Optimalisering van de route vereist weliswaar mogelijk aanzienlijke investeringen in informatietechnologie, maar kan de kosten van kapitaalinvesteringen verlagen (minder vrachtwagens nodig) en een significante verlaging van de bedrijfskosten (brandstof) opleveren.

Deze BEMP is van toepassing op kleine ondernemingen als deze beschikken over eigen vervoermiddelen (bv. bestelwagens).

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties

3.3.7.   Minimaliseren van het milieueffect van wegvoertuigen door aankoopbeslissingen en aanpassingen achteraf

BEMP is dat het milieueffect van wegvoertuigen geminimaliseerd wordt door aankoopbeslissingen en aanpassingen. Dit omvat de aankoop van voertuigen die op alternatieve brandstoffen rijden, efficiënte en schone voertuigen en geluidsarme voertuigen, aerodynamische aanpassingen en het gebruik van banden met lage rolweerstand.

Toepasbaarheid

Dit is toepasbaar voor alle producten die moeten worden geleverd aan grote detailhandelaren met interne transport- en logistieke diensten, en voor derde transportdienstverleners. Bij voertuigen die met hoge snelheden (> 80 km/u) over langere afstanden rijden, worden geringe investeringen in aerodynamische aanpassingen en grotere investeringen in aerodynamischere trucks met opleggers terugverdiend in maximaal twee jaar. Dezelfde terugverdienperioden gelden voor het monteren van banden met lage rolweerstand. Voertuigen die op alternatieve brandstoffen rijden, vereisen aanzienlijk hogere investeringskosten.

Deze BEMP is van toepassing op kleine ondernemingen als deze beschikken over eigen vervoermiddelen (bv. bestelwagens).

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties

3.4.   Afvalbeheer

3.4.1.   Minimalisatie van voedselafval

BEMP is dat milieuvriendelijke praktijken worden geïntegreerd om voedselafval te voorkomen, zoals toezicht, controle, het stellen van prioriteiten, logistieke maatregelen, betere conserveringsmethoden, controle van de temperatuur en vochtigheid in de winkel, distributiecentra en vrachtwagens, opleiding van personeel, voedseldonatie, advies aan consumenten enz., en dat het storten of verbranden van afval wordt voorkomen door middel van vergistingsprocessen.

Toepasbaarheid

Dit is een kosteneffectieve maatregel die toepasbaar is voor levensmiddelenbedrijven van elke grootte en in elke lidstaat. Er kan echter beleid van kracht zijn om voedseldonatie te voorkomen/ontmoedigen.

Alle kleine ondernemingen kunnen preventieve maatregelen toepassen om voedselafval te voorkomen. De beheerkosten zouden worden gecompenseerd door besparingen doordat minder producten verloren gaan en minder afval wordt geproduceerd.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criterium voor topprestatie

3.4.2.   Integratie van afvalbeheer in de activiteiten van detailhandelaren

BEMP is dat afvalbeheerpraktijken worden geïntegreerd waarbij preventie prioriteit krijgt. Beste praktijken omvatten:

Toepasbaarheid

De beschreven technieken zijn van toepassing op alle detailhandelaren. Beste praktijken moeten geschikt zijn voor detailhandelaren die een groot aantal winkels en distributiecentra beheren. De toewijzing van middelen om afval doeltreffend te verminderen is economisch gerechtvaardigd. Bulktransport terug naar distributiecentra zou een verlaging van de behandelingskosten mogelijk maken in vergelijking met de kosten die op lokaal of winkelniveau zijn afgesproken.

Kleine ondernemingen die een zeer grote hoeveelheid afval produceren, moeten middelen beschikbaar stellen en personeel opleiden in goede afvalbeheerpraktijken.

Bijbehorende milieuprestatie-indicator en criterium voor topprestatie

3.4.3.   Retoursystemen voor PET- en PE-flessen en voor gebruikte producten

BEMP is dat terugnamesystemen worden ingevoerd en dat deze worden geïntegreerd in de bedrijfslogistiek, bijvoorbeeld voor PET- of PE-flessen.

Toepasbaarheid

Levensmiddelenbedrijven, met name grote ketens, kunnen deze BEMP uitvoeren. Daartoe moeten middelen, onderhoudsactiviteiten en uitrusting beschikbaar worden gesteld. In sommige landen is deze praktijk al verplicht (bv. Nederland, Zweden en Duitsland).

Kleine ondernemingen zullen voor het dagelijks functioneren van het terugnamesysteem extra middelen moeten uittrekken.

Bijbehorende milieuprestatie-indicator en criterium voor topprestatie

3.5.   Gebruik van minder en gecertificeerd/gerecycleerd papier voor publicaties

BEMP is dat het effect wordt beperkt door het gebruik van materialen te verminderen, bv. door papier te optimaliseren voor commerciële publicaties of door milieuvriendelijker papier te gebruiken.

Toepasbaarheid

Alle detailhandelaren, met name grote ketens die zeer grote hoeveelheden commercieel drukwerk produceren, kunnen profiteren van de uitvoering van deze BEMP. Een goed uitgevoerde praktijk om het papierverbruik te verminderen kan leiden tot kostenbesparingen.

Deze BEMP is van toepassing op kleine ondernemingen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicatoren en criteria voor topprestaties

3.6.   Opvang en hergebruik van hemelwater

BEMP is dat hemelwater van daken en parkeerterreinen ter plaatse wordt opgevangen en hergebruikt en/of geïnfiltreerd.

Toepasbaarheid

Detailhandelaren die hun gebouwen en/of parkeerterreinen in eigendom hebben en gevestigd zijn op locaties met de juiste omstandigheden, kunnen deze praktijk uitvoeren. Klimatologische omstandigheden en gemeentelijke standaardsystemen voor de opvang van hemelwater kunnen van invloed zijn op de toepassing van deze techniek. Dit is een kostenintensieve maatregel.

Deze BEMP is van toepassing op kleine ondernemingen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicator en criterium voor topprestatie

3.7.   Preventie van eenmalig gebruik van plastic zakken of andere maatregelen om het gedrag van de consument te beïnvloeden

BEMP is dat de consument wordt gestimuleerd zijn milieueffect te verlagen door middel van campagnes, bv. het niet meer verstrekken van plastic zakken, verantwoorde reclame en het geven van goede richtsnoeren aan de consument.

Toepasbaarheid

Alle detailhandelaren kunnen deze praktijk uitvoeren. Gewoonlijk wordt de uitvoering ervan voornamelijk gestimuleerd door wettelijke voorschriften.

Deze BEMP is van toepassing op kleine ondernemingen.

Bijbehorende milieuprestatie-indicator en criterium voor topprestatie

• 4. 

  AANBEVOLEN CRUCIALE SECTORSPECIFIEKE MILIEU-INDICATOREN

• (1) 

  Het wetenschappelijk en beleidsverslag is algemeen beschikbaar via de website van het JRC/IPTS op het volgende adres: http://susproc.jrc.ec.europa.eu/activities/emas/documents/RetailTradeSector.pdf. De conclusies over beste milieubeheerpraktijken en de toepasselijkheid daarvan, alsmede de vastgestelde specifieke milieuprestatie-indicatoren en de criteria voor topprestaties in dit sectorale referentiedocument zijn gebaseerd op de bevindingen die zijn beschreven in het wetenschappelijk en beleidsverslag. Alle achtergrondinformatie en technische details zijn daarin te vinden.

• (2) 

  Verordening (EEG) nr. 1836/93 van de Raad van 29 juni 1993 inzake de vrijwillige deelneming van ondernemingen in de industriële sector aan een communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (PB L 168 van 10.7.1993, blz. 1).

• (3) 

  Verordening (EG) nr. 761/2001 van het Europees Parlement en de Raad van 19 maart 2001 inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS) (PB L 114 van 24.4.2001, blz. 1).

• (4) 

  Besluit 2013/131/EU van de Commissie van 4 maart 2013 tot vaststelling van een leidraad waarin de noodzakelijke stappen voor deelname aan EMAS worden uitgelegd, overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1221/2009 van het Europees Parlement en de Raad inzake de vrijwillige deelneming van organisaties aan een communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS) (PB L 76 van 19.3.2013, blz. 1).

• (5) 

  Verordening (EG) nr. 1893/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 tot vaststelling van de statistische classificatie van economische activiteiten NACE Rev. 2 en tot wijziging van Verordening (EEG) nr. 3037/90 en enkele EG-verordeningen op specifieke statistische gebieden (PB L 393 van 30.12.2006, blz. 1).

• (6) 

  Dit is een globale indeling van de aard van de milieuaspecten volgens de definities in Verordening (EG) nr. 1221/2009. De directe of indirecte aard van elk milieuaspect moet voor elk specifiek geval worden beoordeeld.

• (7) 

  Producten die door een onderneming worden vervaardigd en worden verkocht onder een merknaam van een andere onderneming (bv. een merk van een detailhandelaar). Huismerken worden ook „eigen merken” genoemd.

• (8) 

  Een „kleine onderneming” is gedefinieerd als een onderneming waar minder dan 50 personen werkzaam zijn en waarvan de jaaromzet of het jaarlijkse balanstotaal 10 miljoen EUR niet overschrijdt (Aanbeveling 2003/361/EG van de Commissie van 6 mei 2003 betreffende de definitie van kleine, middelgrote en micro-ondernemingen (PB L 124 van 20.5.2003, blz. 36)).

• (9) 

  Dit criterium kan ook worden gezien in het licht van Richtlijn 2010/31/EU van het Europees Parlement en de Raad van 19 mei 2010 betreffende de energieprestatie van gebouwen (PB L 153 van 18.6.2010, blz. 13) en de nationale definities van bijna energieneutrale gebouwen („Nearly Zero Energy Buildings”, NZEB). Een illustratie/voorbeeld hiervan is een drempel van 20 kWh/m2/jaar (http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A52013DC0483).

(*)  

Opmerking: Krachtens de richtlijn energie-efficiëntie moeten grote ondernemingen om de vier jaar een energieaudit ondergaan die door gekwalificeerde deskundigen wordt uitgevoerd, waarvan de eerste uiterlijk op 5 december 2015 plaatsvindt.

• (10) 

  Dit criterium moet ook worden gezien in het licht van de EU-criteria voor groene overheidsopdrachten voor binnenverlichting in detailhandels, te weten 3,5 W/m2/100 lux (kerncriteria) of 3,2 W/m2/100 lux (uitgebreide criteria). Zie: http://ec.europa.eu/environment/gpp/pdf/criteria/indoor_lighting.pdf.

• (11) 

  Het energiebeheersysteem kan deel uitmaken van EMAS.

• (12) 

  Of: verhouding ter plaatse of in de buurt geproduceerde hernieuwbare energie overeenkomstig prEN15603.

• (13) 

  Kernproducten hebben betrekking op producten met een grote omzet (in waarde).

Prioritaire producten, daarentegen, zijn producten die zowel een grote omzet (in waarde) als een groot milieueffect sorteren; wanneer een detailhandelaar eenmaal zijn kernproducten heeft vastgesteld, worden zij beoordeeld op hun ecologische voetafdruk en alleen de meest relevante van deze producten worden in aanmerking genomen.

• (14) 

  Milieukeuren van type I: door derden gecertificeerde milieukeuren (ISO 14024).

• (15) 

  Verordening (EG) nr. 889/2008 van de Commissie van 5 september 2008 tot vaststelling van bepalingen ter uitvoering van Verordening (EG) nr. 834/2007 van de Raad inzake de biologische productie en de etikettering van biologische producten, wat de biologische productie, de etikettering en de controle betreft (PB L 250 van 18.9.2008, blz. 1).

• (16) 

  Verordening (EG) nr. 834/2007 van de Raad van 28 juni 2007 inzake de biologische productie en de etikettering van biologische producten en tot intrekking van Verordening (EEG) nr. 2092/91 (PB L 189 van 20.7.2007, blz. 1).

• (17) 

  De Euro VI-norm voor emissies van voertuigen trad eind 2012 in werking en kan derhalve worden beschouwd als een criterium voor topprestaties in de komende jaren.

Deze samenvatting is overgenomen van EUR-Lex.