Besluit 2004/915 - Wijziging van Beschikking 2001/497/EG betreffende de invoering van alternatieve modelcontractbepalingen voor de doorgifte van persoonsgegevens naar derde landen

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 385/74

Teneinde het gegevensverkeer vanuit de Gemeenschap te vergemakkelijken, is het wenselijk dat de voor de verwerking verantwoordelijken voor de wereldwijde doorgifte van gegevens over één stel regels inzake gegevensbescherming kunnen beschikken. Bij gebrek aan mondiale normen voor gegevensbescherming zijn modelcontractbepalingen een belangrijk instrument waarmee persoonsgegevens vanuit alle lidstaten volgens een gemeenschappelijk stel regels kunnen worden doorgegeven. In Beschikking 2001/497/EG van de Commissie van 15 juni 2001 betreffende modelcontractbepalingen voor de doorgifte van persoonsgegevens naar derde landen krachtens Richtlijn 95/46/EG (2) is daarom een stel modelcontractbepalingen vastgelegd waarmee passende garanties worden geboden voor de doorgifte van gegevens naar derde landen.

Sinds de goedkeuring van deze beschikking is veel ervaring opgedaan. Daarnaast heeft een coalitie van organisaties uit het bedrijfsleven (3) een stel alternatieve modelcontractbepalingen voorgesteld om te komen tot een zelfde niveau van persoonsgegevensbescherming als dat geboden door de modelcontractbepalingen van Beschikking 2001/497/EG, maar met gebruikmaking van andere mechanismen.

Aangezien het gebruik van modelcontractbepalingen voor de internationale doorgifte van gegevens vrijwillig is (er zijn volgens Richtlijn 95/46/EG immers nog diverse andere mogelijkheden voor de rechtmatige doorgifte van persoonsgegevens naar een derde land), moeten de gegevensexporteurs in de Gemeenschap en de gegevensimporteurs in een derde land de vrijheid hebben om te kiezen voor om het even welke reeks modelcontractbepalingen, of te opteren voor een andere wettelijke grondslag voor de doorgifte van gegevens. Aangezien echter elke reeks als geheel een model vormt, mogen de gegevensexporteurs deze reeks niet aanpassen en ook niet helemaal of gedeeltelijk met een andere op enigerlei wijze samenvoegen.

De modelcontractbepalingen die door het bedrijfsleven zijn voorgesteld beogen het gebruik van contractbepalingen door bedrijven aan te moedigen door mechanismen als meer flexibele auditvereisten en gedetailleerdere regels voor het recht van toegang.

Als alternatief voor het systeem van de hoofdelijke aansprakelijkheid waarin is voorzien bij Beschikking 2001/497/EG, biedt de hier voorgestelde reeks een aansprakelijkheidssysteem op basis van het beginsel van de „nodige zorgvuldigheid” („due diligence”-verplichtingen), waarbij de gegevensexporteur en de gegevensimporteur in geval van een inbreuk op hun contractuele verplichtingen aansprakelijk zijn jegens de betrokkenen; de gegevensexporteur is ook aansprakelijk indien hij geen redelijke inspanning doet om zich ervan te vergewissen dat de gegevensimporteur in staat is om aan zijn wettelijke verplichtingen volgens de contractbepalingen te voldoen („culpa in eligendo”); eventueel kan in dit geval de betrokkene een zaak aanspannen tegen de gegevensexporteur. De handhaving van bepaling I, punt b), van de nieuwe reeks modelcontractbepalingen is in dit verband van bijzonder belang, met name in verband met de mogelijkheid voor de gegevensexporteur om in de kantoren van de gegevensimporteur controles te verrichten of van de gegevensimporteur bewijzen te verlangen dat hij over voldoende financiële middelen beschikt om zijn verplichtingen na te komen.

Wat de uitoefening betreft van rechten in verband met het derdenbeding door de betrokkenen, is voorzien in een grotere betrokkenheid van de gegevensexporteur bij de behandeling van hun klachten, waarbij de gegevensexporteur verplicht is met de gegevensimporteur contact op te nemen en indien nodig hem te dwingen zich binnen de normale termijn van één maand aan het contract te houden. Indien de gegevensexporteur weigert de gegevensimporteur aan het contract te houden en de schending door de gegevensimporteur voortduurt, kan de betrokkene van de gegevensimporteur eisen dat hij de bepalingen naleeft en hem uiteindelijk in een lidstaat voor de rechtbank dagen. Het aanvaarden van deze jurisdictie en de bereidheid om een besluit van een bevoegde rechtbank of gegevensbeschermingsautoriteit na te leven, doen geen afbreuk aan andere procedurerechten van gegevensimporteurs uit derde landen, zoals het recht om in beroep te gaan.

Om echter te vermijden dat van deze extra flexibiliteit misbruik wordt gemaakt, moeten de gegevensbeschermingsautoriteiten de doorgifte van gegevens volgens de nieuwe reeks modelcontractbepalingen gemakkelijker kunnen opschorten of verbieden, wanneer de gegevensexporteur geen passende stappen wil ondernemen om de gegevensimporteur aan het contract te houden of deze laatste weigert te goeder trouw samen te werken met de bevoegde toezichthoudende gegevensbeschermingsautoriteiten.

Het gebruik van modelcontractbepalingen geschiedt onverminderd de toepassing van nationale voorschriften die zijn goedgekeurd krachtens Richtlijn 95/46/EG of Richtlijn 2002/58/EG (4) betreffende de verwerking van persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de sector elektronische communicatie (richtlijn betreffende privacy en elektronische communicatie), met name wat betreft de verzending van commerciële boodschappen aan EU-burgers.

Op deze basis kunnen de waarborgen van de voorgestelde modelcontractbepalingen als voldoende worden beschouwd overeenkomstig de bepaling van artikel 26, lid 2, van Richtlijn 95/46/EG.

Er is rekening gehouden met het advies (5) over het niveau van bescherming dat door de voorgestelde modelcontractbepalingen wordt geboden, dat is uitgebracht door de Groep voor de bescherming van personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens, opgericht krachtens artikel 29 van Richtlijn 95/46/EG.

Het is aangewezen dat de Commissie drie jaar na de kennisgeving aan de lidstaten de toepassing van de wijzigingen op Beschikking 2001/497/EG evalueert.

Beschikking 2001/497/EG wordt dienovereenkomstig gewijzigd.

De in deze beschikking vervatte maatregelen zijn in overeenstemming met het advies van het bij artikel 31 van Richtlijn 95/46/EG ingestelde Comité,

De volgende alinea wordt toegevoegd aan artikel 1:

„De voor de verwerking verantwoordelijken kunnen kiezen uit reeks I of II uit de bijlage. Zij mogen de bepalingen echter niet wijzigen en ook geen afzonderlijke bepalingen of reeksen bepalingen combineren.”

In artikel 4 worden de leden 2 en 3 vervangen door de volgende tekst:

„2.   Indien de voor de verwerking verantwoordelijke passende garanties biedt op basis van de modelcontractbepalingen van reeks II in de bijlage, hebben de bevoegde gegevensbeschermingsautoriteiten, voor de toepassing van lid 1, op grond van hun bestaande bevoegdheid het recht de doorgifte van gegevens te verbieden of op te schorten in een van beide volgende gevallen:

Voor de toepassing van de eerste alinea houden weigering te kwader trouw of weigering door de gegevensimporteur om het contract na te leven niet die gevallen in waar de samenwerking of naleving in strijd zou zijn met op de gegevensimporteur toepasselijke vereisten van het nationale recht die niet verder gaan dan wat in een democratische samenleving op basis van een van de in artikel 13, lid 1, van Richtlijn 95/46/EG genoemde belangen noodzakelijk is, met name sancties waarin bij internationale en/of nationale instrumenten is voorzien, en vereisten inzake de aangifte van belastingen en de bestrijding van het witwassen van zwart geld.

Voor de toepassing van punt (a) van de eerste alinea kan samenwerking onder meer inhouden dat de gegevensimporteur zijn gegevensverwerkingssysteem openstelt voor controle of dat hij verplicht gehoor geeft aan het advies van de toezichthoudende gegevensbeschermingsautoriteit in de Gemeenschap.

• 3. 

  Het verbod of de opschorting overeenkomstig de leden 1 en 2 wordt opgeheven, zodra de redenen voor het verbod of de opschorting niet meer bestaan.

• 4. 

  Wanneer een lidstaat op grond van de leden 1, 2 en 3 maatregelen treft, stelt hij de Commissie onverwijld daarvan in kennis, waarna de Commissie de andere lidstaten hiervan op de hoogte brengt.”.

In artikel 5 wordt de eerste zin vervangen door de volgende tekst:

„De Commissie evalueert de werking van deze beschikking op basis van de beschikbare informatie drie jaar na de kennisgeving ervan en van enige wijziging erop aan de lidstaten.”.

De bijlage wordt als volgt gewijzigd:

hebben de begrippen „persoonsgegevens”, „bijzondere categorieën gegevens/gevoelige gegevens”, „verwerken/verwerking”, „voor de verwerking verantwoordelijke”, „verwerker”, „betrokkene” en „toezichthoudende autoriteit/autoriteit” hier dezelfde betekenis als in Richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995 (waarbij „de autoriteit” betekent: de bevoegde gegevensbeschermingsautoriteit op het grondgebied waar de gegevensexporteur is gevestigd);

wordt onder „gegevensexporteur” verstaan: de voor de verwerking verantwoordelijke die de persoonsgegevens doorgeeft;

wordt onder „gegevensimporteur” verstaan: de voor de verwerking verantwoordelijke die ermee instemt om overeenkomstig de voorwaarden van deze bepalingen persoonsgegevens voor verdere verwerking van de gegevensexporteur te ontvangen en die niet onderworpen is aan een systeem voor passende bescherming van een derde land;

worden onder „bepalingen” deze contractbepalingen verstaan, die een afzonderlijk document zijn dat geen commerciële voorwaarden bevat die door de partijen in afzonderlijke commerciële overeenkomsten zijn vastgelegd.

De persoonsgegevens worden verzameld, verwerkt en doorgegeven overeenkomstig de wetgeving die van toepassing is op de gegevensexporteur.

Er is een redelijke inspanning gedaan om vast te stellen dat de gegevensimporteur in staat is zijn wettelijke verplichtingen volgens deze bepalingen na te leven.

De gegevensimporteur krijgt op verzoek kopieën van de relevante wetgeving inzake gegevensbescherming of verwijzingen daarnaar (indien relevant, en zonder juridisch advies) van het land waar de gegevensexporteur is gevestigd.

Er wordt geantwoord op informatieverzoeken van de betrokkenen en van de autoriteit in verband met de verwerking van de persoonsgegevens door de gegevensimporteur, tenzij de partijen zijn overeengekomen dat de gegevensimporteur antwoordt; indien de gegevensimporteur hiertoe niet bereid of in staat is, antwoordt de gegevensexporteur binnen de mate van wat redelijkerwijs mogelijk is en verstrekt de informatie die redelijkerwijs beschikbaar is. Een antwoord wordt binnen een redelijke termijn gegeven.

Op verzoek wordt een kopie van de bepalingen aan de betrokkenen ter beschikking gesteld in het kader van rechten in verband met het derdenbeding volgens bepaling III, tenzij de bepalingen vertrouwelijke informatie bevatten, die dan mag worden verwijderd. Indien gegevens worden verwijderd, stelt de gegevensexporteur de betrokkenen daarvan schriftelijk in kennis en wijst hij hen op het recht om deze verwijdering bij de autoriteit te melden. De gegevensexporteur verbindt zich er evenwel toe zich te richten naar een besluit van de autoriteit inzake de toegang tot de volledige tekst van de bepalingen voor de betrokkenen, mits de betrokkenen zich ertoe verbinden de vertrouwelijkheid van de verwijderde gegevens te respecteren. Indien nodig verstrekt de gegevensexporteur tevens een kopie van de bepalingen aan de autoriteit.

Er wordt voorzien in de nodige technische en organisatorische maatregelen om de persoonsgegevens te beschermen tegen vernietiging, hetzij per ongeluk, hetzij onrechtmatig, verlies, vervalsing, ongeoorloofde verspreiding of toegang, en die een passend beveiligingsniveau garanderen gelet op de risico's die de verwerking en de aard van de te beschermen gegevens met zich brengen.

Er wordt in procedures voorzien om te garanderen dat elke derde partij die toegang krijgt tot de persoonsgegevens, met inbegrip van verwerkers, de vertrouwelijkheid en veiligheid ervan respecteert. Elke persoon die onder de verantwoordelijkheid van de gegevensimporteur handelt, met inbegrip van een verwerker, is verplicht de persoonsgegevens alleen volgens de instructies van de gegevensimporteur te verwerken. Deze bepaling is niet van toepassing op personen die bij wet of regelgeving geautoriseerd of verplicht zijn om toegang te hebben tot de persoonsgegevens.

Er is geen reden om aan te nemen dat op het ogenblik dat deze bepalingen worden toegepast, enige lokale wetgeving van kracht is die een belangrijk negatief effect zou hebben op de garanties van deze bepalingen; indien het bestaan van dergelijke wetgeving bekend wordt, wordt de gegevensexporteur daarvan in kennis gesteld, die op zijn beurt indien nodig de autoriteit inlicht.

De persoonsgegevens worden verwerkt voor de toepassingen als beschreven in bijlage B, en de gegevensimporteur de wettelijke bevoegdheid bezit om de in deze bepalingen genoemde garanties te verstrekken en verbintenissen na te komen.

Aan de gegevensexporteur wordt mededeling gedaan over een contactpunt bij de gegevensimporteur dat bevoegd is om op zijn informatieverzoeken inzake de verwerking van persoonsgegevens te antwoorden; in verband met deze informatieverzoeken wordt te goeder trouw en binnen een redelijke termijn gezorgd voor een goede samenwerking met de gegevensexporteur, de betrokkene en de autoriteit. Wanneer de gegevensexporteur wettelijk wordt opgeheven, of indien de partijen zodanig overeenkomen , neemt de gegevensimporteur de verantwoordelijkheid over voor de naleving van bepaling I, onder e).

Op verzoek van de gegevensexporteur wordt aan deze documentatie overgelegd waaruit blijkt dat er voldoende financiële middelen beschikbaar zijn voor de naleving van de in bepaling III opgesomde verantwoordelijkheden (eventueel inclusief verzekeringskosten).

Op redelijk verzoek van de gegevensexporteur worden met het oog op controle, audit en/of certificering door de gegevensexporteur (of een door de gegevensexporteur gekozen en door de gegevensimporteur geaccepteerde groep onafhankelijke en onpartijdige inspecteurs of auditeurs) het gegevensverwerkingssysteem, de gegevensbestanden en de voor de verwerking noodzakelijke documentatie opengesteld om na te gaan of alle garanties en verbintenissen van deze bepalingen worden nageleefd; zulks met een redelijke aankondiging vooraf en tijdens gewone kantooruren. Dit verzoek moet eventueel door een regelgevende of toezichthoudende autoriteit in het land van de gegevensimporteur worden toegestaan of goedgekeurd; deze toestemming of goedkeuring wordt door de gegevensimporteur tijdig aangevraagd.

De persoonsgegevens worden naar keuze van de gegevensimporteur overeenkomstig de volgende bepalingen verwerkt:

De persoonsgegevens worden niet bekendgemaakt of doorgegeven aan een derde voor de verwerking verantwoordelijke buiten de Europese Economische Ruimte (EER), tenzij de gegevensexporteur over de doorgifte wordt ingelicht en

Elke partij is aansprakelijk tegenover de andere partij voor schade die door niet-naleving van deze bepalingen wordt toegebracht. De aansprakelijkheid tussen de partijen blijft beperkt tot werkelijk opgelopen schade. Schadevergoedingen met een bestraffend karakter (d.w.z. schadevergoedingen bedoeld om een partij voor onacceptabele handelswijzen te bestraffen) zijn uitdrukkelijk uitgesloten. Elke partij is aansprakelijk tegenover de betrokkenen voor schade toegebracht door inbreuken op de rechten van derde partijen krachtens deze bepalingen. Dit heeft geen gevolgen voor de aansprakelijkheid van de gegevensexporteur krachtens diens eigen wetgeving inzake gegevensbescherming.

De partijen stemmen ermee in dat een betrokkene in het kader van het derdenbeding het recht heeft om de toepassing van deze bepaling, alsook van de bepalingen I.b), I.d), I.e), II.a), II.c), II.d), II.e), II.h), II.i), III.a), V., VI.d), en VII tegenover de gegevensimporteur of -exporteur bij niet naleving van hun respectieve contractuele verplichtingen inzake zijn persoonsgegevens af te dwingen, en zij aanvaarden in dit verband de rechtsbevoegdheid van het land van vestiging van de gegevensexporteur. Bij klachten over niet-naleving door de gegevensimporteur moet de betrokkene eerst de gegevensexporteur verzoeken de nodige actie te ondernemen om zijn rechten tegenover de gegevensimporteur te doen gelden; indien dit niet binnen een redelijke termijn gebeurt (onder normale omstandigheden één maand), kan de betrokkene zijn rechten tegenover de gegevensimporteur direct doen gelden. De betrokkene heeft het recht rechtstreeks een zaak aan te spannen tegen een gegevensexporteur die niet voldoende inspanningen heeft gedaan om te bepalen of de gegevensimporteur aan zijn verplichtingen volgens deze bepalingen kan voldoen (waarbij de bewijslast bij de gegevensexporteur ligt).

Indien een geschil ontstaat of door een betrokkene of de autoriteit tegen één of beide partijen een eis wordt ingesteld inzake de verwerking van persoonsgegevens, lichten de partijen elkaar wederzijds in over dit geschil of deze eis en werken zij samen met het oog op een spoedige minnelijke schikking ervan.

De partijen stemmen ermee in mee te werken met elke algemeen-beschikbare niet-bindende bemiddelingsprocedure die door een betrokkene of de autoriteit wordt ingeleid. Daarbij kunnen de partijen kiezen voor medewerking op afstand (bv. via telefoon of andere elektronische middelen). De partijen zeggen ook toe hun deelname aan andere vormen van arbitrage, bemiddeling of geschillenbeslechting die voor geschillen inzake gegevensbescherming zijn ontwikkeld, in overweging te nemen.

Elke partij voegt zich naar een besluit van een bevoegde rechtbank in het land van vestiging van de gegevensexporteur of van de autoriteit, wanneer dit definitief is en ertegen geen beroep meer mogelijk is.

Indien de gegevensimporteur zijn verplichtingen krachtens deze bepalingen niet naleeft, kan de gegevensexporteur de doorgifte van persoonsgegevens aan de gegevensimporteur tijdelijk opschorten tot de inbreuk ongedaan is gemaakt of de overeenkomst beëindigd.

Ingeval

dan heeft de gegevensexporteur het recht een einde te stellen aan deze bepalingen, ongeacht enige andere rechten die hij tegenover de gegevensimporteur kan doen gelden, en wordt indien nodig de autoriteit hiervan op de hoogte gesteld. Ook in de gevallen bestreken door de bepalingen i), ii), of iv) hierboven, kan de gegevensimporteur aan deze bepalingen een einde stellen.

Elke partij kan aan deze bepalingen een einde stellen indien i) door de Commissie een positieve vaststelling van gepastheid wordt uitgevaardigd krachtens artikel 25, lid 6, van Richtlijn 95/46/EG (of enige tekst die deze richtlijn vervangt) voor het land (of een deel daarvan) waarnaar de gegevens worden doorgegeven en waar zij door de gegevensimporteur worden verwerkt, of indien ii) Richtlijn 95/46/EG (of enige tekst die deze richtlijn vervangt) rechtstreeks van toepassing wordt in een land.

De partijen stemmen ermee in dat de beëindiging van deze bepalingen, om het even wanneer, om het even in welke omstandigheden, en om het even om welke reden (behalve om de reden van bepaling VI.c), geen afbreuk doet aan de verplichtingen en/of voorwaarden waaraan de partijen krachtens deze bepalingen onderworpen zijn inzake de verwerking van doorgegeven persoonsgegevens.

Beperking van het doel: Persoonsgegevens mogen alleen worden verwerkt en daarna gebruikt of verder doorgegeven voor de in bijlage B beschreven doeleinden, of indien de betrokkene daar achteraf toestemming toe geeft.

Kwaliteit en evenredigheid van de gegevens: De persoonsgegevens moeten correct en zo nodig bijgewerkt zijn. De persoonsgegevens moeten toereikend, ter zake dienend en niet bovenmatig zijn, uitgaande van de doeleinden waarvoor zij worden doorgegeven of verder verwerkt.

Transparantie: De betrokkenen moeten worden geïnformeerd om een correcte verwerking te waarborgen (zoals informatie over de doeleinden van de verwerking en doorgifte), tenzij deze informatie reeds door de gegevensexporteur is verstrekt.

Veiligheid en vertrouwelijkheid: Er moeten door de voor de verwerking verantwoordelijke overeenkomstig de bij verwerking bestaande risico’s technische en organisatorische beveiligingsmaatregelen worden getroffen, zoals tegen vernietiging, hetzij per ongeluk, hetzij onrechtmatig, verlies, vervalsing, ongeoorloofde bekendmaking of toegang. Eenieder die onder het gezag van de voor de verwerking verantwoordelijke staat, met inbegrip van een verwerker, mag alleen volgens zijn instructies gegevens verwerken.

Recht van toegang, rectificatie, uitwissing en verzet: Zoals bepaald in artikel 12 van Richtlijn 95/46/EG moet aan de betrokkenen, hetzij rechtstreeks of via een derde partij, de persoonlijke informatie worden verstrekt die door een organisatie over hen wordt bijgehouden; dit geldt niet voor duidelijk abusieve verzoeken (onredelijke termijnen, steeds herhaald, systematisch), of waaraan krachtens de wetgeving in het land van de gegevensexporteur niet tegemoetgekomen kan worden. Indien de autoriteit hier vooraf mee heeft ingestemd, hoeft de toegang ook niet te worden verleend indien daardoor de belangen van de gegevensimporteur of van andere met de gegevensimporteur samenwerkende organisaties ernstig zouden kunnen worden geschaad en indien deze belangen niet moeten wijken voor de fundamentele rechten en vrijheden van de betrokkene. De bronnen van de persoonsgegevens hoeven niet te worden geïdentificeerd indien dit niet redelijkerwijs mogelijk is, of wanneer de rechten van andere personen erdoor zouden worden geschonden. De betrokkenen moeten hun persoongegevens kunnen rectificeren, aanvullen of wissen wanneer deze niet correct zijn of tegen deze beginselen in zijn verwerkt. Indien er dwingende redenen zijn om aan de gegrondheid van een verzoek te twijfelen, kan de organisatie verder bewijsmateriaal eisen alvorens over te gaan tot rectificatie, aanvulling of uitwissing. De rectificatie, wijziging of uitwissing hoeft niet te worden medegedeeld aan de derde partijen aan wie de gegevens zijn doorgegeven, indien dit een onevenredig grote inspanning vergt. De betrokkenen moeten ook in staat worden gesteld zich te verzetten tegen de verwerking van de eigen persoonsgegevens indien daar dwingende rechtmatige persoonlijke gronden toe bestaan. De bewijslast in geval van weigering ligt bij de gegevensimporteur, en de betrokkene kan de weigering steeds bij de autoriteit aanvechten.

Gevoelige gegevens: De gegevensimporteur neemt de nodige aanvullende maatregelen (bv. i.v.m. beveiliging) om gevoelige gegevens overeenkomstig de verplichtingen van bepaling II te beschermen.

Gegevens gebruikt voor marketingdoeleinden: Indien gegevens worden verwerkt met directe marketingdoeleinden, moeten er doeltreffende procedures bestaan om de betrokkene in staat te stellen op elk moment voor een „opt-out” te kiezen.

Geautomatiseerde besluiten – Met„geautomatiseerde besluiten” wordt hier bedoeld: een besluit door de gegevensexporteur of –importeur dat wettelijke of andere significante gevolgen heeft voor de betrokkene en dat uitsluitend gebaseerd is op een automatische verwerking van de persoonsgegevens ter evaluatie van persoonlijke aspecten, zoals prestaties op het werk, kredietwaardigheid, betrouwbaarheid, gedrag, enz. De gegevensimporteur neemt geen geautomatiseerde besluiten in verband met de betrokkenen, behalve indien:

of