Nieuwe Europese strategie voor een beter internet voor kinderen - Vragen en antwoorden
-
1.Waarom deze nieuwe Europese strategie voor een beter internet voor kinderen (BIK+)?
Sinds de goedkeuring van de eerste Europese strategie voor een beter internet voor kinderen (BIK) in 2012 zijn de digitale technologie en de manier waarop kinderen die gebruiken, ingrijpend veranderd. Moderne apparaten stellen kinderen in staat gemakkelijk contact te hebben of te leggen, en informatie te delen met anderen, vaak zonder ouderlijk toezicht. De meeste kinderen gebruiken hun smartphone dagelijks, bijna twee keer zo veel als in 2012, ook al op een veel jongere leeftijd (EU Kids online 2020).
Digitale technologie biedt kinderen ongekende mogelijkheden voor online onderwijs, entertainment, sociaal contact en actieve deelname aan de samenleving, maar houdt ook het risico in dat kinderen worden blootgesteld aan desinformatie of schadelijke en illegale online-inhoud. Tijdens de pandemie is nog nadrukkelijker gebleken dat niet alle kinderen gelijke en veilige toegang hebben tot digitale technologie.
Bovendien zijn leeftijdsverificatiemechanismen en instrumenten voor ouderlijke toestemming in veel gevallen nog steeds ondoeltreffend, zodat schadelijke en illegale inhoud voor kinderen binnen handbereik blijft. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van hoe de digitale wereld is veranderd en waarom een geactualiseerde strategie voor een beter internet voor kinderen nodig is.
-
2.Waarin verschilt de nieuwe strategie van de strategie uit 2012?
De nieuwe Europese strategie voor een beter internet voor kinderen (BIK+) is een vlaggenschipinitiatief in het kader van het Europees Jaar van de jeugd. Het is onder meer de bedoeling kinderen te beschermen tegen illegale of niet op hun leeftijd afgestemde inhoud, hen mondiger te maken via digitale vaardigheden, en hen inspraak te geven in de digitale wereld.
Sinds 2012 zijn de wetgeving en het beleid inzake onlineveiligheid van kinderen ook sterk geëvolueerd. De nieuwe strategie zal de uitvoering ondersteunen van de EU-wetgeving over veiligheid van kinderen, zoals de richtlijn audiovisuele mediadiensten, de algemene verordening gegevensbescherming (AVG/GDPR), de versterkte bepalingen inzake onlineveiligheid van kinderen in de wet inzake digitale diensten, en het onlangs goedgekeurde voorstel voor nieuwe wetgeving om kinderen te beschermen tegen seksueel misbruik.
De BIK+ zal met name helpen deze EU-wetgeving uit te voeren via een algemene EU-gedragscode voor leeftijdsgeschikt ontwerp. De gedragscode zal onder meer betrekking hebben op doeltreffende leeftijdsverificatie, het verzamelen van persoonsgegevens, de commerciële manipulatie van kinderen, en de noodzaak van voor kinderen geschikte communicatie.
Activiteiten op het gebied van media- en digitale geletterdheid, ook voor leerkrachten en ouders, zullen worden bevorderd. Bijzondere aandacht zal worden besteed aan kwetsbare kinderen, aangezien kinderen zich in uiteenlopende en uitdagende situaties kunnen bevinden en velen van hen nog onvoldoende toegang hebben tot digitale technologie.
Ook peer-to-peeractiviteiten worden aangemoedigd, waarbij gebruik wordt gemaakt van het goede werk van de BIK-jongerenambassadeurs, die activiteiten voor jongerenparticipatie ontwikkelen.
-
3.Wat wil de Commissie bereiken met de nieuwe Europese strategie voor een beter internet voor kinderen?
Elk kind in Europa moet zich kunnen ontwikkelen in een veilige digitale omgeving en zijn digitale rechten ten volle kunnen gebruiken, ongeacht zijn geografische, economische of persoonlijke achtergrond. Online-inhoud en -diensten moeten toegankelijk, aangepast aan de leeftijd van het kind en, informatief zijn, en moeten worden gecreëerd met respect voor het belang van kinderen. Het gaat erom dat alle Europese kinderen online veilig en mondig zijn en gerespecteerd worden, en dat niemand uit de boot valt.
-
4.Hoe werkt de nieuwe Europese strategie voor een beter internet voor kinderen in de praktijk?
De Commissie neemt zich bepaalde maatregelen voor en vraagt de lidstaten en het bedrijfsleven zich hierbij aan te sluiten.
De nieuwe strategie voor een beter internet voor kinderen bouwt voort op de resultaten van de vorige strategie (uit 2012). De Commissie blijft dus het netwerk van centra voor een veiliger internet in de lidstaten cofinancieren, want samen met het door de EU gefinancierde portaal betterinternetforkids.eu vormt dit de ruggengraat voor de uitvoering van de strategie.
De centra organiseren op nationaal en lokaal niveau acties rond mediageletterdheid, werken aan bewustwording van risico's die kinderen lopen als consumenten van digitale producten en diensten, laten kinderen en jongeren via jongerenpanels en jongerenambassadeurs hun standpunten over de digitale wereld delen, bevorderen peer-to-peeropleidingen en zorgen voor hulplijnen en hotlines zodat schadelijke of illegale inhoud snel kan worden gemeld.
De centra voor een veiliger internet in de lidstaten helpen ook kinderen in kwetsbare situaties om de digitale kloof te dichten.
Daarnaast blijft de Commissie de deskundigengroep van de lidstaten coördineren om goede praktijken uit te wisselen, en bevordert zij de dialoog tussen het bedrijfsleven, het maatschappelijk middenveld en kinderen via de alliantie om kinderen online beter te beschermen, waarvan ongeveer 40 grote ICT- en mediabedrijven deel uitmaken.
-
5.Wat is de samenhang met het voorstel voor nieuwe EU-wetgeving om kinderen te beschermen tegen seksueel misbruik?
De nieuwe Europese strategie voor een beter internet voor kinderen en het voorstel voor nieuwe EU-wetgeving om kinderen te beschermen tegen seksueel misbruik maken deel uit van een ruimer pakket om kinderen online te beschermen en mondiger te maken.
De Commissie blijft het EU-netwerk van hotlines financieren, waar mensen vermoedens van seksueel misbruik van kinderen online anoniem kunnen melden. Het melden van illegale en schadelijke inhoud, waaronder materiaal betreffende seksueel misbruik van kinderen, wordt ook ondersteund door hulplijnen en hotlines van centra voor veiliger internet.
Het voorstel voor nieuwe EU-wetgeving om kinderen te beschermen tegen seksueel misbruik bepaalt welke verantwoordelijkheden de aanbieders van diensten hebben, verplicht hen het risico op misbruik van hun diensten te evalueren en te beperken, en, waar nodig, online kindermisbruik op te sporen en te melden en het materiaal te verwijderen. Een nieuw EU-centrum zal de inspanningen van de aanbieders van diensten faciliteren en fungeren als expertisecentrum inzake preventie en slachtofferhulp.
-
6.Welke voordelen biedt de strategie voor kinderen en hun digitale rechten?
Kinderrechten zijn mensenrechten en maken deel uit van de grondbeginselen van de Europese Unie. Zij moeten zowel online als offline worden geëerbiedigd, zoals erkend in algemene opmerking nr. 25 bij het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind met betrekking tot de digitale omgeving, dat in 2021 door het VN-Comité voor de rechten van het kind is aangenomen. De EU en alle lidstaten hebben dit VN-Verdrag ondertekend.
De Europese verklaring over digitale rechten en beginselen voor het digitale decennium dient als leidraad voor de digitale transformatie in de EU. Digitale rechten omvatten niet alleen het recht om online te worden beschermd, maar ook het recht op nieuwe vaardigheden en mogelijkheden om mondiger te worden en actief deel te nemen aan de samenleving. Het recht om te worden geëerbiedigd, vrijheid van meningsuiting, recht op privacy, recht op onderwijs, vrije tijd en spel, recht op informatie: ook al deze rechten gelden zowel online als offline.
-
7.Wat is de samenhang met de strategie voor de rechten van het kind?
In maart 2021 heeft de Commissie haar eerste algemene strategie over de rechten van het kind vastgesteld. In deze strategie wordt gepleit voor een EU waarin kinderen zich veilig in de digitale omgeving kunnen bewegen en de kansen ervan kunnen benutten. De meeste respondenten (63 %) van de openbare raadpleging over de strategie voor de rechten van het kind erkenden dat een nieuwe strategie voor een beter internet voor kinderen nodig is. De nieuwe Europese strategie voor een beter internet voor kinderen biedt, als digitale arm van de strategie voor de rechten van het kind, een antwoord op die vraag.
-
8.Hoe worden kinderen bij de nieuwe strategie betrokken?
Kinderen en jongeren maken van meet af aan deel uit van de nieuwe strategie. In heel Europa werden in het voorjaar en de zomer van 2021 ongeveer 70 raadplegingen georganiseerd met meer dan 750 kinderen en jongeren.
De strategie stelt verschillende acties voor waarin kinderen een actieve rol zullen spelen. De EU wenst kinderen te betrekken bij de opstelling van de EU-gedragscode voor leeftijdsgeschikt ontwerp tegen 2024; zij wenst ook een door kinderen gestuurd initiatief ter bevordering van digitaal burgerschap op te zetten via het EU-platform voor kinderparticipatie en zij wenst peer-to-peeropleidingen te ondersteunen om onlinemogelijkheden te bevorderen en risico's aan te pakken via de centra voor een veiliger internet.
In de nieuwe strategie blijven de BIK-jongerenambassadeurs - jongeren die met de Commissie samenwerken om de strategie uit te voeren - de Commissie, bedrijven en andere partners informeren en adviseren over evenementen en activiteiten. Daarnaast wordt om de twee jaar een door kinderen gestuurde evaluatie van de nieuwe strategie georganiseerd.
-
9.Wat met de digitale kloof?
Om de digitale kansen te kunnen gebruiken, moeten kinderen beschikken over een betrouwbare internetverbinding, betaalbare data, geschikte apparaten en digitale vaardigheden. De connectiviteitsdoelstellingen van de mededeling over het digitale kompas - een visie voor een succesvolle digitale transformatie van Europa tegen 2030, de verklaring over digitale rechten en beginselen en aanzienlijke investeringen en financiering van de EU hebben allemaal betrekking op connectiviteit voor woningen en scholen.
De Europese kindergarantie houdt in dat de lidstaten moeten zorgen …voor adequate apparatuur voor afstandsonderwijs en de nodige investeringen moeten doen om de digitale kloof in al zijn vormen aan te pakken.
Kinderen met bijzondere of specifieke behoeften of uit kansarme en kwetsbare milieus hebben bijzondere aandacht nodig. Een gebrek aan digitale mogelijkheden in de kinderjaren kan de digitale kloof in het volwassen leven versterken.
De nieuwe strategie zal bijdragen tot een betere ondersteuning van kinderen in kwetsbare situaties door de centra voor een veiliger internet in de lidstaten, met name door het onderwijzen van veiligheidsvaardigheden. Er zullen op kinderen, leerkrachten en ouders gerichte campagnes voor mediageletterdheid worden georganiseerd.
-
10.Zijn de maatregelen juridisch bindend voor de lidstaten?
De strategie is niet juridisch bindend maar nodigt de lidstaten uit actief betrokken te zijn en bepaalde maatregelen te nemen. Zij ondersteunt de uitvoering van EU-wetgeving en kan daarom een nuttig instrument zijn voor de lidstaten. Zij vergemakkelijkt en ondersteunt ook de uitwisseling van goede praktijken tussen de lidstaten, bijvoorbeeld op het gebied van digitale geletterdheid en kinderparticipatie, door hen inspraak te geven in de digitale omgeving.
-
11.Wat is de rol van de bedrijfswereld?
De bedrijfswereld heeft een belangrijke verantwoordelijkheid bij het waarborgen van veilige en op hun leeftijd afgestemde digitale ervaringen en diensten voor kinderen en jongeren.
De Commissie zal de sector uitnodigen om mee te werken aan een algemene EU-gedragscode inzake leeftijdsgeschikt ontwerp tegen 2024, een initiatief in het kader van de wet inzake digitale diensten, waarbij beleidsmakers, het maatschappelijk middenveld en kinderen worden betrokken. De code zal op een flexibele manier een breed scala risico's voor kinderen aanpakken en de sector goede praktijken en richtsnoeren bieden om aan de verplichtingen van het EU-recht te voldoen. Zij zal bijvoorbeeld een oplossing trachten te bieden voor het gebrek aan doeltreffende leeftijdsverificatie, het verzamelen van persoonsgegevens en de commerciële manipulatie van kinderen, de noodzaak van op kinderen afgestemde communicatie en van een standaard in het ontwerp ingebakken veiligheid (“safety by design” en “by default”).
Aangezien deze code de verwachtingen van de industrie verduidelijkt, moedigt de Commissie bedrijven aan om aan de ontwikkeling ervan deel te nemen en ze uiterlijk in 2024 te ondertekenen. Bedrijven die de code ondertekenen, zullen vanaf dan bepaalde verplichtingen moeten nakomen en regelmatig worden gecontroleerd en geëvalueerd.
Daarnaast nodigt de Commissie de sector uit om kinderen actief te betrekken bij de ontwikkeling en uitrol van digitale producten en diensten.
-
12.Hoe gaat de nieuwe strategie om met leeftijdsverificatie?
Zowel kinderen als ouders die contact opnemen met het EU-netwerk van centra voor veiliger internet en die worden geraadpleegd over de nieuwe strategie, geven aan dat ongepaste inhoud (bv. over automutilatie of eetstoornissen, pornografie of gevaarlijke online-uitdagingen) makkelijk toegankelijk is.
Zowel EU-wetgeving - met name de richtlijn audiovisuele mediadiensten en de algemene verordening gegevensbescherming (AVG/GDPR) - als technische oplossingen om de leeftijd te controleren zijn voorhanden. Toch werken mechanismen voor het controleren van leeftijd meestal niet goed, en moeten gebruikers enkel een geboortedatum invoeren of een vakje aankruisen om zich te registreren.
In het kader van de strategie voor een beter internet voor kinderen werkt de Commissie aan een Europese norm voor leeftijdscontrole. Een dergelijke norm verduidelijkt wat van de sector wordt verwacht als iemands leeftijd moet worden gecontroleerd door een online-instrument of -dienst. Dergelijke erkende methoden zouden bijvoorbeeld door pornografische websites worden gebruikt om te waarborgen dat hun gebruikers minstens 18 jaar zijn.
Daarnaast zal de Commissie onderzoeken hoe de geplande Europese portemonnee voor digitale identiteit kan worden gebruikt om iemands leeftijd te controleren. De Commissie zal met de lidstaten samenwerken en hen aanmoedigen minderjarigen elektronische identiteitskaarten te verstrekken om zo de methoden voor het controleren van iemands leeftijd te verbeteren. Dit zou leiden tot een in de hele EU erkend bewijs van “jonger/ouder dan x jaar” op basis van de geboortedatum op een veilige manier en met respect voor de privacy.
-
13.Is de strategie van toepassing buiten de EU?
Dit is een Europese strategie, maar door de krachten te bundelen met internationale partners kunnen we schadelijke en illegale inhoud efficiënter aanpakken, aangezien deze mondiale digitale kwesties geen grenzen kennen.
De Commissie blijft ervaringen, deskundigheid en waarden delen met internationale organisaties en partners; steun verlenen aan een gemeenschappelijke aanpak van digitale veiligheid voor kinderen wereldwijd, bijvoorbeeld door technische normen, maatstaven, definities en benaderingen aan te moedigen; en online-kinderrechten wereldwijd ondersteunen en beschermen, zodat de rechten van alle kinderen worden geëerbiedigd.
De Europese strategie voor een beter internet voor kinderen uit 2012 heeft al effect gehad buiten Europa: wereldwijd wordt bijvoorbeeld jaarlijks de “Dag van een veiliger internet” gevierd, en aan het jaarlijkse “Forum voor een veiliger internet” nemen deelnemers van buiten Europa deel. Ook in de nieuwe Europese strategie voor een beter internet voor kinderen blijft dit zo.
-
14.Welke concrete acties worden op middellange termijn verwacht?
In het kader van het programma Digitaal Europa blijft de EU het netwerk van centra voor een veiliger internet medefinancieren en het platform betterinternetforkids.eu, het pan-Europese knooppunt voor de onlineveiligheid van kinderen ondersteunen met middelen en materiaal in alle EU-talen.
De Commissie heeft zich er ook toe verbonden om in 2022, het Europese Jaar van de jeugd, een reeks acties te initiëren of voort te zetten:
-
-campagnes organiseren rond mediageletterdheid gericht op kinderen, leerkrachten en ouders;
-
-zorgen voor de uitwisseling van goede praktijken voor nationale curricula inzake mediageletterdheid tussen de lidstaten en tussen scholen en opvoeders in de hele EU;
-
-meer ondersteuning van kinderen in kwetsbare situaties door centra voor een veiliger internet in de lidstaten om de digitale kloof aan te pakken;
-
-bewustmakingsinstrumenten en -activiteiten voor kinderen als jonge consumenten ontwikkelen met de steun van de centra voor een veiliger internet en het platform betterinternetforkids.eu;
-
-de rol van de BIK-jongerenambassadeurs en de BIK-jongerenpanels - jongeren die met de Commissie samenwerken om de strategie uit te voeren - uitbreiden om peer-to-peeractiviteiten op nationaal en lokaal niveau te ondersteunen;
-
-het bestaande onderzoek naar de neurologische gevolgen voor kinderen van methoden die voor commerciële doeleinden worden gebruikt, in kaart beginnen brengen.
De Commissie verbindt zich ook tot de volgende acties:
-
-het bevorderen en faciliteren van een alomvattende EU-gedragscode inzake leeftijdsgeschikt ontwerp in het kader van de wet inzake digitale diensten, tegen 2024;
-
-een normalisatieverzoek indienen voor een Europese standaard voor leeftijdswaarborging/leeftijdsverificatie die verenigbaar is met het voorstel voor een verordening inzake een Europese digitale identiteit (“eID-voorstel”), tegen 2024;
-
-de ontwikkeling ondersteunen van een in de hele EU erkend bewijs van leeftijd op basis van de geboortedatum binnen het eID-voorstel;
-
-zorgen dat het geharmoniseerde nummer 116 111 hulp biedt aan bij cyberpesten, in samenwerking met de door de EU gefinancierde hulplijn voor een veiliger internet, tegen 2023.
-
15.Hoe houdt de Commissie toezicht op de uitvoering en vooruitgang in de lidstaten?
Net als bij de Europese strategie voor een beter internet voor kinderen uit 2012 wordt de vooruitgang in de lidstaten gemonitord via het BIK map instrument waarin informatie over de uitvoering van de strategie voor een beter internet voor kinderen in de lidstaten wordt verzameld, vergeleken en uitgewisseld. De nieuwe strategie wordt om de twee jaar geëvalueerd en er wordt hiervan online een verslag gepubliceerd.
Meer informatie
Persbericht Nieuwe EU-strategie om kinderen in de onlinewereld te beschermen en mondiger te maken
Factsheet: Europese strategie voor een beter internet voor kinderen
Europese strategie voor een beter internet voor kinderen
Overzicht van relevante wetgeving
Europese Strategie voor een beter internet voor kinderen, mei 2012.