Code voor politiële samenwerking: versterking van de grensoverschrijdende politiële samenwerking met het oog op meer veiligheid

De Commissie stelt vandaag een EU-code voor politiële samenwerking voor om de samenwerking tussen de lidstaten op het gebied van rechtshandhaving te verbeteren en EU-politiefunctionarissen uit te rusten met modernere instrumenten voor informatie-uitwisseling. Als criminelen over de grenzen heen actief zijn, moeten de politiediensten van de betrokken lidstaten snel en efficiënt kunnen samenwerken. De code voor politiële samenwerking bevat een aanbeveling over operationele politiële samenwerking en nieuwe regels voor informatie-uitwisseling, en moet zorgen voor een vlotter verloop van grensoverschrijdende operaties, specifieke kanalen en termijnen voor de uitwisseling van informatie en een grotere rol voor Europol. De herziene regels voor de geautomatiseerde uitwisseling van bepaalde categorieën gegevens moeten helpen om verbanden tussen misdrijven in de hele EU veel doeltreffender te detecteren. Dit alles zal ertoe bijdragen dat informatielacunes worden opgevuld, dat strafbare feiten in de EU beter worden voorkomen, opgespoord en onderzocht en dat Europa voor iedereen veiliger wordt. Vandaag brengt de Commissie ook verslag uit over de algemene vooruitgang in het kader van de EU-strategie voor de veiligheidsunie.

Margaritis Schinas, vicevoorzitter voor de bevordering van onze Europese levenswijze: “Het gaat niet aan dat criminelen aan de politie kunnen ontsnappen door gewoonweg van de ene lidstaat naar de andere te verhuizen. De regels die we vandaag voorstellen, moeten het voor politiefunctionarissen van verschillende lidstaten gemakkelijker maken om samen te werken bij de opsporing van criminelen. Als zij voor het uitwisselen van informatie gebruik kunnen maken van specifieke kanalen, kan zowel de identificatie van verdachten als de verzameling van onderzoeksinformatie snel haar beslag krijgen.”

Ylva Johansson, commissaris voor Binnenlandse Zaken: “Deze voorstellen zullen een oplossing bieden voor zeer praktische problemen waarmee politiefunctionarissen in heel Europa dagelijks te maken krijgen wanneer ze aan grensoverschrijdende zaken werken. Welke regels zijn bijvoorbeeld van toepassing als de politie bij de achtervolging van een crimineel een binnengrens moet oversteken? Momenteel krijgt de politie in zulke gevallen te maken met uiteenlopende en complexe nationale regels, terwijl ze in onze voorstellen een duidelijk Europees kader zou vinden. Om ons te kunnen beschermen tegen steeds gesofisticeerder uitgeruste criminelen, zou de politie bovendien betere instrumenten krijgen voor de uitwisseling van de informatie die ze nodig heeft om haar onderzoek te voeren.”

De voorstellen bevatten onder meer de volgende elementen.

• - 

  Een aanbeveling over operationele politiële samenwerking, met gemeenschappelijke normen voor samenwerking tussen politiefunctionarissen die deelnemen aan gezamenlijke patrouilles en optreden op het grondgebied van een andere lidstaat. De aanbeveling omvat een gemeenschappelijke lijst van misdrijven waarvoor grensoverschrijdende achtervolging mogelijk is, alsook veilige berichtentools waarmee politiefunctionarissen die operaties in een andere lidstaat uitvoeren, met hun collega's uit dat land kunnen communiceren. Hoewel politieoperaties en strafrechtelijke onderzoeken onder de verantwoordelijkheid van de lidstaten blijven vallen, zullen deze gemeenschappelijke normen het werk van politiefunctionarissen vergemakkelijken wanneer ze in een andere lidstaat actief zijn. De aanbeveling zal ook bevorderlijk zijn voor een gemeenschappelijke politiecultuur in de EU, dankzij gezamenlijke opleidingen, taalcursussen en uitwisselingsprogramma's.
• - 

  Nieuwe regels over de uitwisseling van informatie tussen de rechtshandhavingsinstanties van de lidstaten: Als politiefunctionarissen van de ene lidstaat over informatie beschikken, moeten hun collega's van de andere lidstaat daar op een gelijkwaardige manier en onder dezelfde voorwaarden toegang toe hebben. De lidstaten moeten elk een contactpunt oprichten, dat 24/7 operationeel is, over voldoende personeel beschikt en fungeert als enig loket voor de uitwisseling van informatie met andere lidstaten. De gevraagde informatie moet binnen acht uur (in dringende gevallen) en niet later dan zeven dagen na de aanvraag beschikbaar worden gesteld. Siena - de betrouwbare, door Europol beheerde applicatie - moet het standaardcommunicatiekanaal worden.
• - 

  Herziene regels voor geautomatiseerde gegevensuitwisseling met het oog op politiële samenwerking binnen het “Prüm”-kader, om de gegevensuitwisseling te verbeteren, te vergemakkelijken en te versnellen en de identificatie van criminelen te bevorderen. Dit houdt onder meer in dat de geautomatiseerde gegevensuitwisseling wordt uitgebreid tot politiegegevens en gezichtsopnamen van verdachten en veroordeelde criminelen, en dat er in plaats van het grote aantal verbindingen tussen de afzonderlijke nationale databanken een centrale router komt waarmee de nationale databanken zich kunnen verbinden. Bovendien zal Europol de lidstaten efficiënter kunnen ondersteunen door gegevens uit niet-lidstaten aan de databanken van de lidstaten te toetsen en zo criminelen te identificeren die bekend staan bij landen buiten de EU.

Volgende stappen

Het is nu aan het Europees Parlement en de Raad om de voorstellen voor een richtlijn over informatie-uitwisseling en een verordening over geautomatiseerde gegevensuitwisseling te onderzoeken en goed te keuren. Het voorstel voor een aanbeveling van de Raad over operationele politiële samenwerking moet nu door de Raad worden besproken en aangenomen, na raadpleging van het Europees Parlement. Daarna is het aan de lidstaten om hun bestaande nationale of bilaterale regelingen op basis van de aanbeveling te actualiseren.

Achtergrond

In een ruimte zonder controles aan de binnengrenzen gaat het niet aan dat criminelen aan de politie kunnen ontsnappen door simpelweg van de ene naar de andere lidstaat te verhuizen. Volgens de in 2021 door Europol opgestelde EU-dreigingsevaluatie van de zware en georganiseerde criminaliteit is bijna 70 % van de criminele netwerken actief in meer dan drie lidstaten. Politiefunctionarissen moeten in de hele EU doeltreffend en systematisch kunnen samenwerken. In de EU-strategie voor de veiligheidsunie van juli 2020 heeft de Commissie voorstellen aangekondigd om de politiële samenwerking te stimuleren, zodat de rechtshandhavingsinstanties in de hele EU beter kunnen samenwerken op basis van een modern rulebook.

Zoals wordt benadrukt in de EU-strategie voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit van april 2021, zijn een robuuste politiële samenwerking en een vlotte uitwisseling van informatie van essentieel belang bij de bestrijding van alle vormen van zware en georganiseerde criminaliteit. Met dit voorstel voor een code voor politiële samenwerking maakt de Commissie werk van de toezegging die in de strategie wordt gedaan.Vlottere politiële samenwerking zal niet alleen bijdragen tot de preventie, de opsporing en het onderzoek van strafbare feiten in de EU, ze is ook van cruciaal belang voor de goede werking van het Schengengebied, zoals wordt benadrukt in de strategie voor een volledig functionerend en veerkrachtig Schengengebied (juni 2021). Efficiënte politiële samenwerking is immers een doeltreffend instrument om veiligheidsdreigingen in het Schengengebied aan te pakken, en zal bijdragen tot de instandhouding van een ruimte zonder controles aan de binnengrenzen.

De Commissie brengt vandaag ook verslag uit over de vooruitgang die de afgelopen zes maanden in het kader van de EU-strategie voor de veiligheidsunie is geboekt op het vlak van de totstandbrenging van een toekomstbestendige veiligheidsomgeving.

Meer informatie

Voorstel voor een aanbeveling van de Raad betreffende operationele politiële samenwerking (zie ook de bijlage bij het voorstel en het samenvattende verslag van de raadpleging van belanghebbenden)

Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende de uitwisseling van informatie tussen de rechtshandhavingsinstanties van de lidstaten (zie ook de effectbeoordeling en de samenvatting daarvan)

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende de geautomatiseerde uitwisseling van gegevens met het oog op politiële samenwerking (zie ook de effectbeoordeling en de samenvatting daarvan)

Memo: Code voor politiële samenwerking: Vragen en antwoorden

Factsheet: Versterking van de politiële samenwerking in Europa