Commissie keurt noodplan voor voedselvoorziening en voedselzekerheid in tijden van crisis goed
Naar aanleiding van de COVID-19-crisis en zoals aangekondigd in de strategie “van boer tot bord”, wil de EU in tijden van crisis de coördinatie op Europees niveau versterken om voedseltekorten in tijden van crisis te vermijden. In het vandaag goedgekeurde noodplan wordt de algemene veerkracht van de EU-voedselvoorzieningsketen erkend. Om een aantal tekortkomingen aan te pakken, voorziet het plan in diverse acties om de paraatheid op EU-niveau te verbeteren. Om het plan uit te voeren roept de Commissie het Europees mechanisme voor paraatheid en respons bij voedselzekerheidscrises (EFSCM) in het leven. Deze door de Commissie gecoördineerde groep van deskundigen op het gebied van de voedselvoorzieningsketen zal gegevens en praktijken uitwisselen en de coördinatie versterken.
Wat hebben we geleerd van de COVID-19-crisis?
De landbouw-, de visserij-, de aquacultuur- en de levensmiddelensector hebben tijdens de COVID-19-crisis blijk gegeven van veerkracht. Op die manier hebben zij vermeden dat bovenop de gezondheidscrisis ook een voedselzekerheidscrisis zou ontstaan. De EU heeft buitengewone maatregelen genomen om die sectoren te ondersteunen.
In het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) en het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB) kwamen er instrumenten om onevenwichtigheden op de markt of liquiditeitsproblemen van producenten aan te pakken. Om het verkeer van goederen en essentiële werknemers binnen de eengemaakte markt te waarborgen, heeft de Commissie green lanes ingevoerd en richtsnoeren gepubliceerd voor een doorgedreven coördinatie tussen de lidstaten om vlot grensoverschrijdend verkeer te waarborgen.
In de mededeling van vandaag wordt erkend dat op sommige gebieden nog verbeteringen nodig zijn om de voedselvoorziening en de voedselzekerheid in tijden van crisis te blijven waarborgen.
Het EU-noodplan voor voedselvoorziening en voedselzekerheid
Een EU-noodplan voor voedselvoorziening en voedselzekerheid wordt steeds belangrijker om het hoofd te bieden aan de toenemende impact van de klimaatverandering en aantasting van het milieu op de voedselproductie, en aan de risico's op het gebied van volksgezondheid, cyberdreigingen of geopolitieke verschuivingen, die een gevaar vormen voor de werking van de voedselvoorzieningsketen.
Om de paraatheid van de EU te versterken, berust dit plan op de samenwerking tussen alle publieke en particuliere actoren in de voedselvoorzieningsketen. In de private sector zijn dat bijvoorbeeld landbouwers, vissers, aquacultuurproducenten, voedselverwerkers, groot- en kleinhandelaars en ondernemers op het gebied van vervoer en logistiek. Ook de autoriteiten op regionaal, nationaal en EU-niveau krijgen in dit plan een centrale rol toebedeeld.
Het plan zelf wordt uitgevoerd door het Europees mechanisme voor paraatheid en respons bij voedselzekerheidscrises, dat door de Commissie zal worden opgezet.
Het EFSCM zal worden ondersteund door een groep van deskundigen, bestaande uit zowel vertegenwoordigers van de lidstaten en bepaalde niet-EU-landen als actoren uit alle stadia van de voedselvoorzieningsketen, en werkt op basis van een reglement van orde. De groep vergadert periodiek. In geval van crises komt de groep sneller en zo vaak als nodig bijeen.
De focus van de groep zal liggen op specifieke activiteiten en op een reeks acties die tussen medio 2022 en 2024 moeten worden voltooid:
-
-prognose, risicobeoordeling en monitoring: verbetering van de paraatheid door beschikbare gegevens (o.a. over het weer, het klimaat, de markten) te gebruiken; verdere analyse van de kwetsbaarheden en de kritieke infrastructuur van de voedselvoorzieningsketen;
-
-coördinatie, samenwerking en communicatie: delen van informatie, beste praktijken, nationale rampenplannen; opstellen van aanbevelingen om crises aan te pakken; versterkte coördinatie en samenwerking met de internationale gemeenschap.
Achtergrondinformatie
In mei 2020 kwam de Commissie met de strategie “van boer tot bord” en de biodiversiteitsstrategie. Deze twee elkaar versterkende strategieën werden gepresenteerd als hoekstenen van de Europese Green Deal om de transitie naar duurzame voedselsystemen mogelijk te maken en de belangrijkste oorzaken van biodiversiteitsverlies aan te pakken.
In de strategie “van boer tot bord” werden diverse belangrijke initiatieven aangekondigd, waaronder het noodplan om de voedselvoorziening en de voedselzekerheid in tijden van crisis te waarborgen en de voor eind 2023 geplande goedkeuring van een wetgevingskader voor duurzame voedselsystemen om de transitie naar een duurzaam voedselsysteem nog te versnellen.
Enkele reacties van commissarissen:
Janusz Wojciechowski i, commissaris voor Landbouw: “Onze voedselvoorzieningsketen heeft zich tijdens de COVID-19-pandemie zeer veerkrachtig getoond. Voedseltekorten waren er niet. Mede dankzij ons gemeenschappelijk landbouwbeleid hebben we vermeden dat bovenop de gezondheidscrisis ook een voedselcrisis zou ontstaan. Toch moeten we, naarmate risicofactoren evolueren, voorbereid zijn op toekomstige crises die de voedselvoorziening en de voedselzekerheid kunnen raken. Voedselzekerheid blijft in ons beleid centraal staan. Het is echter uitermate belangrijk om onze voedselsystemen veerkrachtiger en duurzamer te maken. Het noodplan dat vandaag is gepresenteerd, zorgt voor EU-paraatheid en een doorgedreven coördinatie tussen de Unie, de lidstaten en de publieke en particuliere sector. Zo vermijden we eenzijdige beslissingen en kunnen we crises doeltreffender beheren.”
Stella Kyriakides i, commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid: “De strategie “van boer tot bord” wijst ons de weg naar een veerkrachtig en duurzaam voedselsysteem dat in alle omstandigheden werkt. Uit de buitengewone respons van de EU op de COVID-19-pandemie blijkt dat coördinatie tussen alle lidstaten, de EU-instellingen en de belangrijkste betrokkenen cruciaal is bij noodsituaties. Dankzij dit noodplan zullen we beter voorbereid zijn om de voedselvoorziening en -zekerheid in tijden van crisis te waarborgen. Onze gezondheid gaat samen met de beschikbaarheid en kwaliteit van ons voedsel. Alleen duurzame Voedingssystemen beschikken over de veerkracht om crises zoals COVID-19 te doorstaan.”
Virginijus Sinkevičius i, commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij:“De pandemie heeft de veerkracht van onze voedselvoorziening op de proef gesteld en de robuustheid van ons beleid en regelgevingskader aangetoond. We hebben ook gezien waar onze zwakke plekken zich bevinden en dat er nog ruimte is om ons voedselsysteem beter te wapenen tegen de druk van externe factoren en risico's. Onze visserij- en aquacultuursector kampt met diverse afhankelijkheden en kwetsbaarheden op het gebied van bevoorrading en handelsschokken. Dankzij het vandaag goedgekeurde noodplan kunnen we potentiële schokken opvangen en er tegelijk voor zorgen dat consumenten duurzame visserijproducten kunnen blijven kopen.”
Meer informatie
Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB)