Verslag van de Commissie over bosbranden: klimaatverandering met het jaar duidelijker waarneembaar
Vandaag heeft het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek (JRC) van de Commissie zijn 21e jaarverslag over bosbranden in Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika gepresenteerd, dat betrekking heeft op 2020. Na 2019, het ergste jaar tot nu toe was 2020 opnieuw een jaar waarin grote natuurgebieden in Europa in de as werden gelegd. Ondanks de toegenomen paraatheid in de EU-landen zijn in 2020 ongeveer 340 000 hectare (ha) in de EU verbrand, een gebied dat 30 % groter is dan Luxemburg.
In het bosbrandseizoen 2021 ziet de situatie er nog slechter uit. Op het ogenblik dat dit verslag wordt gepresenteerd, is ongeveer 0,5 miljoen ha reeds in vlammen opgegaan. Bij 61 % van deze oppervlakte gaat het om bossen waarvan het herstel jaren zal vergen. Ongeveer 25 % van de gebieden die in Europa in vlammen opgingen, bevond zich in de Natura 2000-gebieden, de EU-biodiversiteitsreservoirs. De EU heeft dit jaar haar capaciteit om landen tijdens dit bosbrandseizoen bij te staan, versterkt en op deze capaciteit is reeds uitgebreid een beroep gedaan voor de grote bosbranden die het Middellandse Zeegebied deze zomer hebben geteisterd.
Klimaatverandering wordt ook met het jaar duidelijker waarneembaar. Een duidelijk waarneembare stijgende trend wijst op een hoger niveau van brandgevaar, langere bosbrandseizoenen en intense snelle verspreiding van “megabranden”, waarop traditionele brandbestrijdingsmiddelen weinig vat hebben. Dit jaar was al ongeveer 130 000 ha in vlammen opgegaan tegen eind juni, de traditionele start van het bosbrandseizoen. De branden treffen niet langer alleen de zuidelijke staten, maar vormen ook een toenemende bedreiging voor Centraal- en Noord-Europa. Meer dan negen van de 10 bosbranden in de EU worden veroorzaakt door menselijk handelen. Daarom zijn bewustmakings- en voorlichtingscampagnes over het risico op bosbranden cruciaal om rampen te voorkomen.
Belangrijkste bevindingen van het verslag
-
-Uit het verslag over bosbranden van 2020 blijkt, op basis van de nationale verslagen, dat Roemenië het zwaarst getroffen land was, gevolgd door Portugal, Spanje en Italië;
-
-De beschermde Natura 2000-gebieden in Europa werden zwaar getroffen door bosbranden: 136 331 ha verbrandde - ongeveer 40 % van het totale verbrande areaal - iets minder dan in 2019, maar boven het gemiddelde van de afgelopen 9 jaar.
-
-Evenals in 2019 was Roemenië helaas weer goed voor bijna de helft van het totale verbrande areaal in Natura 2000-gebieden, voornamelijk in het natuurreservaat van de Donaudelta;
-
-In 2020 werden 20 EU-lidstaten getroffen door branden van meer dan 30 ha, waarbij een oppervlakte van in totaal 339 489 ha in de as werd gelegd, wat iets hoger is dan de in 2019 geregistreerde verbrande oppervlakte.
-
-Voorts hebben meer mensen in het bosbrandseizoen 2020 hun leven verloren dan in 2019: in de nationale verslagen van Spanje wordt melding gemaakt van zes dodelijke slachtoffers als gevolg van bosbranden, waaronder vier brandweerlieden.
-
-In 2020 werd de “snelle kartering” van de dienst van Copernicus voor het beheer van noodsituaties 17 keer geactiveerd voor gedetailleerde kartering van bosbranden, hetgeen minder is dan het aantal activeringen dat tot nog toe in 2021 heeft plaatsgevonden;
-
-Het EU-mechanisme voor civiele bescherming is in 2019 gemoderniseerd met een vloot blusvliegtuigen via rescEU, waardoor de capaciteit van het mechanisme om landen tijdens dit bosbrandseizoen bij te staan, werd versterkt.
Het bosbrandseizoen in 2020 werd gekenmerkt door een groot aantal bosbranden in de eerste helft van het jaar. Tijdens de winter braken bosbranden uit in de Donaudelta en in de Pyreneeën, en in het voorjaar voornamelijk in de Balkanregio. In de zomer en het najaar waren de mediterrane landen het zwaarst getroffen, met name Spanje en Portugal, die voor 2020 de grootste bosbranden in de EU registreerden. De grootste bosbranden van het jaar vonden plaats buiten de EU, in Oekraïne in de buurt van de ingekapselde kernreactor in Tsjernobyl.
Verklaringen van de leden van de Commissie
Mariya Gabriel, commissaris voor Innovatie, Onderzoek, Cultuur, Onderwijs en Jeugd, en verantwoordelijk voor het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek, verklaarde: “Als gevolg van de klimaatverandering nemen wereldwijd het risico en de omvang van bosbranden toe. Sinds 2016 vertonen de ongekende branden die zich wereldwijd hebben voorgedaan, een verloop en een intensiteit die nooit eerder werden ervaren. De afgelopen decennia is het bosbestand in de EU toegenomen en we moeten onze bossen nu meer dan ooit in stand houden voor het herstel van onze planeet. Het JRC en de Europese Commissie zet in op wetenschap, technologie, beleid en samenwerking om deze massale bosbranden te voorkomen, onze bossen te beschermen, de biodiversiteit te behouden en bovenal levens in de EU en daarbuiten te beschermen.”
Janez Lenarčič, commissaris voor Crisisbeheer: “Bosbranden vormen een aanzienlijk risico op rampen voor heel Europa en voor andere delen van de wereld. De afgelopen tien jaar is met het EU-mechanisme voor civiele bescherming gereageerd op meer dan veertig grootschalige bosbranden. De klimaatverandering verlengt ook het bosbrandseizoen met enkele maanden, waardoor de kans groter wordt dat gemeenschappen in Europa langer met bosbranden te kampen krijgen. Wij zijn vastbesloten alle inspanningen op te voeren om de EU-brede respons op bosbranden te versterken en bij te dragen tot preventie, paraatheid en reactie.”
Virginijus Sinkevičius, commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij: “Het veranderende klimaat heeft gevolgen voor de duur en de ernst van het bosbrandseizoen, brengt meer levens in gevaar en eist een tol van de natuur. Uit het verslag van vandaag blijkt hoe verwoestend het afgelopen jaar is geweest, zoals ook blijkt uit de gegevens van dit jaar. De Europese Commissie heeft een nieuwe EU-bosstrategie goedgekeurd om de veerkracht van de bossen in Europa te vergroten. Gezonde en veerkrachtige bossen en gebieden die worden beheerd op een manier die de biodiversiteit en de mensen beschermt, zijn cruciaal om de gevolgen van bosbranden te verzachten. Daarom werken we samen met partners en nationale autoriteiten om het voorkomen van natuurbranden op land tot norm te maken.”
Achtergrond
Het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek levert een belangrijke bijdrage aan de beperking van het risico op natuurbranden in Europa en wereldwijd, via de ontwikkeling en werking van het Europees Bosbrandinformatiesysteem (EFFIS). In het kader van het Copernicus-programma van de EU en de deskundigengroep inzake bosbranden (EGFF) zorgt EFFIS voor permanente monitoring door satellieten van de bosbrandsituatie in Europa. Het biedt landen een platform voor de uitwisseling van goede praktijken op het gebied van preventie, brandbestrijding, herstel en brandbeheersing op Europees niveau. EFFIS werd gebruikt door overheidsorganisaties en burgers, met bijna 300 000 gebruikers uit 178 landen in 2020. EFFIS wordt ook aangevuld door het mondiaal informatiesysteem voor natuurbranden (GWIS), dat de monitoring tot de hele wereld uitbreidt.
De verslagen van het JRC over bosbranden in Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika bieden een zeer uitgebreid overzicht van de situatie met betrekking tot bosbranden. De editie van 2020 omvat verslagen van 33 landen in de betrokken regio's waarin de nationale brandbestrijdingsactiviteiten en de maatregelen die zowel op nationaal als op Europees niveau tijdens de brandbestrijdingscampagnes in deze periode zijn genomen, worden beschreven.
De EU zet zich actief in om bosbranden te voorkomen, bossen in stand te houden, de biodiversiteit te herstellen en levens te redden. De Commissie heeft in maart van dit jaar nieuwe richtsnoeren gepubliceerd voor het voorkomen van bosbranden, voor het beheer van bossen en vegetatie om de verspreiding en intensiteit van bosbranden te verminderen, en voor doeltreffende maatregelen. Voortbouwend op de biodiversiteitsstrategie van de EU voor 2030, een onderdeel van het vlaggenschipinitiatief van de Europese Green Deal, heeft de Commissie de nieuwe EU-bosstrategie voor 2030 voorgesteld, die tot doel heeft de maatregelen inzake bosbrandpreventie te intensiveren en een betere klimaatbestendigheid te bevorderen.
Meer informatie
Verslag over bosbranden in Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika 2020
Europees Bosbrandinformatiesysteem (EFFIS)