Jelle van Buuren: 'Complottheorieën van alle tijden, maar in coronatijd krijgen ze vleugels'

Jelle van Buuren, universitair docent bij ISGA, schoof aan als zomergast bij NPO Radio 1 en besprak hoe complottheorieën in coronatijd vleugels krijgen en hoe overheden hier mee om kunnen gaan

Complottheorieën zijn van alle tijden, maar in coronatijd krijgen ze vleugels. Vooral sociale media spelen een grote rol in hedendaagse complottheorieën en de tunnel van (des)informatie waarin mensen terechtkomen. In de verhalen zit vaak een kern van waarheid, vertelt Van Buuren, maar als een sneeuwbal waar steeds meer sneeuw aan blijft hangen, wordt het verhaal na een tijd deels fictie.

Visie

In het opbloeien en online verspreiden van complottheorieën kan ook de Nederlandse bestuursvorm een rol spelen. Van Buuren benoemt zo het technocratische Nederlandse bestuur met weinig focus op visie of inhoud. Het zou meer iets weg hebben van passen op een winkel, gerelateerd aan de omstreden term ‘BV Nederland’. Burgers worden meer als nummers gezien en gaan vervolgens op zoek naar betekenis op het internet. Hier vinden ze meer emotie in dit soort verhalen, ze vinden gelijkgestemden en worden gehoord.

Hier komt alleen opnieuw geen visie uit, het is dus geen oplossing om complotten te laten verdwijnen. Het vaak diverse gezelschap heeft niet een echte visie waar ze voor zijn of een ideologisch verhaal. De woede en boosheid blijft circuleren en verdwijnt dus niet.

Jelle van Buuren is universitair docent aan de Universiteit Leiden - Institute of Security and Global Affairs. Zijn onderzoeksinteresses liggen onder andere in de Europese politiesamenwerking, samenwerking van inlichtingen en grensbeheer. In zijn huidige onderzoek gaat hij in op de vraag welke rol complotdenken speelt in processen van delegitimisering.