Platformwerkers beschermen: Commissie start tweede fase van raadpleging sociale partners
Vandaag start de Commissie de tweede fase van de raadpleging van de Europese sociale partners over de wijze waarop de arbeidsomstandigheden van mensen die werken via digitale arbeidsplatforms, kunnen worden verbeterd. Tijdens de eerste fase van de raadpleging van 24 februari tot 7 april 2021 heeft de Commissie reacties ontvangen van 14 Europese sociale partners. Op basis van deze reacties is de Commissie tot de conclusie gekomen dat de EU meer maatregelen moet nemen om basisarbeidsnormen en -rechten voor platformwerkers te waarborgen. In haar politieke beleidslijnen heeft voorzitter von der Leyen aangekondigd dat de arbeidsomstandigheden van platformwerkers moeten worden verbeterd. De COVID-19-crisis en de versnelde invoering van platformbedrijfsmodellen hebben dat nog duidelijker gemaakt.
Margrethe Vestager i, uitvoerend vicevoorzitter voor een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk: “Digitale arbeidsplatforms spelen een sleutelrol bij de digitale transitie van de Europese economie. Zowel online als offline moeten mensen worden beschermd en veilig en waardig kunnen werken. We zullen nu de standpunten van de sociale partners inwinnen over de wijze waarop fatsoenlijke arbeidsomstandigheden voor platformwerkers kunnen worden gewaarborgd en tegelijkertijd de duurzame groei van digitale arbeidsplatforms in de EU kan worden ondersteund.”
Nicolas Schmit i, commissaris voor Werkgelegenheid en Sociale Rechten: “Onlineplatforms brengen innovatie en nieuwe diensten voor de consument. Ze moeten echter ook de mensen die via die platforms werken de hoge sociale normen bieden die wij verwachten. We zetten onze raadpleging van de sociale partners voort om een slimme, evenwichtige aanpak te vinden die zekerheid en gemeenschappelijke normen biedt aan platforms en de mensen die via die platforms werken. Zo zullen we ervoor zorgen dat de digitale transitie rechtvaardig en duurzaam is.”
Digitale arbeidsplatforms spelen een sleutelrol bij de digitale transitie van de Europese economie en worden steeds talrijker. De omvang van de digitaleplatformeconomie in de EU is bijna vervijfvoudigd, van naar schatting 3 miljard euro in 2016 tot ongeveer 14 miljard euro in 2020. Digitale arbeidsplatforms zorgen voor innovatie en werkgelegenheid en versterken het concurrentievermogen van de EU. Ze zorgen voor extra inkomsten, onder meer voor wie moeilijker toegang tot de arbeidsmarkt heeft.
Platformwerk kan echter ook leiden tot precaire arbeidsomstandigheden en ontoereikende toegang tot sociale bescherming voor veel mensen die via platforms werken. Het belangrijkste probleem bij platformwerk houdt verband met de arbeidssituatie. De arbeidssituatie is een bepalende factor voor de toegang van platformwerkers tot bestaande arbeidsrechten en bescherming. Bovendien kunnen platformwerkers aan geautomatiseerde beslissingen door algoritmen worden onderworpen zonder dat ze die beslissingen kunnen aanvechten. Ze hebben vaak ook slechts beperkt toegang tot collectieve vertegenwoordiging en collectieve onderhandelingen. Tot slot zijn er ook uitdagingen in verband met het grensoverschrijdende karakter van platformwerk en de mogelijkheid om te traceren in welk land werk wordt verricht.
In het licht van deze uitdagingen beoogt de tweede fase van de raadpleging de standpunten van de sociale partners in te winnen over de wijze waarop fatsoenlijke arbeidsomstandigheden voor platformwerkers kunnen worden gewaarborgd en tegelijkertijd de duurzame groei van digitale arbeidsplatforms in de EU kan worden ondersteund. De sociale partners zullen worden geraadpleegd over de mogelijke inhoud van het initiatief van de EU. De volgende thema's komen daarbij onder meer aan bod:
-
-een vereenvoudigde classificatie van de arbeidssituatie en een betere toegang tot arbeidsrechten en sociale bescherming;
-
-betere informatie, raadpleging en verhaalmogelijkheden, met name wanneer platformwerk algoritmisch wordt beheerd;
-
-duidelijkheid verschaffen over de toepasselijke regels voor alle mensen die werken via platforms die grensoverschrijdend actief zijn;
-
-versterking van de handhaving, de collectieve vertegenwoordiging en de sociale dialoog.
Bij de raadpleging wordt ook gepeild naar het standpunt van de sociale partners over mogelijke instrumenten voor maatregelen van de EU. De Commissie overweegt zowel wetgevings- als andere instrumenten.
De sociale partners wordt verzocht uiterlijk op woensdag 15 september 2021 te antwoorden op de vragen in de raadpleging.
De volgende stap van deze tweede fase van de raadpleging zijn onderhandelingen tussen de sociale partners met het oog op het sluiten van een overeenkomst in het kader van artikel 155 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) of de indiening van een voorstel door de Europese Commissie uiterlijk eind 2021.
Als de EU een initiatief neemt, zullen de nationale bevoegdheden, de diversiteit van de arbeidsmarkttradities in de lidstaten en de autonomie van de sociale partners ten volle worden gerespecteerd. Elk initiatief op het gebied van platformwerk moet de nationale definities van “werknemer” in acht nemen. Het is ook niet de bedoeling een “derde” arbeidssituatie op EU-niveau te creëren (noch zelfstandige, noch werknemer), al wordt de keuze van sommige lidstaten om dat wel in hun nationale wetgeving te doen, gerespecteerd.
Achtergrondinformatie
In haar politieke beleidslijnen heeft voorzitter von der Leyen benadrukt dat “digitale ontwikkelingen leiden tot snelle veranderingen, die van invloed zijn op onze arbeidsmarkten”. Ze beloofde “te zullen zoeken naar manieren om de arbeidsomstandigheden van platformwerkers te verbeteren”.
In de mededeling A Strong Social Europe for Just Transitions wordt erop gewezen dat de platformeconomie alleen duurzaam kan groeien als de arbeidsomstandigheden van platformwerkers worden verbeterd.
In haar werkprogramma voor 2021 heeft de Commissie een wetgevingsinitiatief aangekondigd om de arbeidsomstandigheden van platformwerkers uiterlijk eind 2021 te verbeteren. Dit initiatief zal de beginselen van de Europese pijler van sociale rechten helpen uitvoeren. Tijdens de sociale top van Porto op 7 en 8 mei 2021 hebben alle partners opnieuw hun steun toegezegd voor een sterk sociaal Europa.
De eerste fase van de raadpleging van de sociale partners over de wijze waarop de arbeidsomstandigheden van mensen die werken via digitale arbeidsplatforms, kunnen worden verbeterd, liep van 24 februari tot en met 7 april 2021.
De Commissie heeft de reacties van de sociale partners geanalyseerd en is tot de conclusie gekomen dat de EU maatregelen moet nemen. Overeenkomstig artikel 154, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) start de Commissie daarom nu de tweede fase van de raadpleging van de sociale partners, die de vakbonden en werknemersorganisaties op EU-niveau vertegenwoordigen.
In deze raadpleging wordt niet ingegaan op de toepasselijkheid van het mededingingsrecht van de EU op collectieve onderhandelingen door zelfstandigen. Deze kwestie komt aan bod in een afzonderlijk maar complementair initiatief, waarvoor de openbare raadpleging op 31 mei 2021 is afgelopen. Doel van laatstgenoemd initiatief is er enerzijds voor te zorgen dat het mededingingsrecht van de EU geen obstakel vormt voor collectieve overeenkomsten om de arbeidsomstandigheden van kwetsbare zelfstandigen te verbeteren, en anderzijds te waarborgen dat consumenten en kmo's kunnen blijven profiteren van concurrerende prijzen en innovatieve bedrijfsmodellen, ook in de digitale economie.
Meer informatie
Werkdocument van de diensten van de Commissie bij het raadplegingsdocument
Meest recente informatie over het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten