Vragen en antwoorden over het instrument voor technische ondersteuning 2021-2027

Wat is het instrument voor technische ondersteuning?

Het instrument voor technische ondersteuning is het instrument van de Commissie om technische ondersteuning te bieden bij hervormingen in de EU-lidstaten.

Het instrument voor technische ondersteuning maakt deel uit van het meerjarig financieel kader (MFK) voor de periode 2021-2027 en het herstelplan voor Europa. De algemene doelstelling van dit instrument bestaat erin de economische, sociale en territoriale samenhang van de Unie te bevorderen door de lidstaten te ondersteunen bij hun inspanningen om hervormingen door te voeren.

Het instrument voor technische ondersteuning bouwt voort op het succes van zijn voorganger, het steunprogramma voor structurele hervormingen (SRSP). Via het SRSP heeft de Commissie sinds 2017 in meer dan 1 000 projecten op een groot aantal beleidsgebieden aan alle 27 lidstaten technische ondersteuning geboden.

Hoe groot is de begroting van het instrument voor technische ondersteuning en hoeveel geld ontvangt elke lidstaat?

Terwijl het SRSP voor de periode 2017-2020 met een budget van 222,8 miljoen EUR werkte, beschikt het instrument voor technische ondersteuning over een groter budget en heeft het een langere looptijd, die overeenkomt met de looptijd van het MFK (864 miljoen EUR voor 7 jaar, ongeveer 115 miljoen EUR per jaar).

De Commissie verstrekt geen rechtstreekse financiering aan de lidstaten. Wel wordt deskundigheid geboden aan de lidstaten, die dan zelf instaan voor de uitvoering van de hervormingen. Deze door de Commissie geleverde deskundigheid vereist geen medefinanciering door de lidstaat, ook al is het welslagen van de steun voor hervormingen afhankelijk van de betrokkenheid en de eigen inbreng van de autoriteiten van de lidstaten. De steun wordt in veel gevallen verleend in de vorm van een combinatie van externe ondersteuning en eigen deskundigheid van de Commissie (DG REFORM en/of andere diensten van de Commissie) en wordt voor elk geval op maat toegesneden.

Ten slotte biedt de Commissie weliswaar deskundigheid om de lidstaten te ondersteunen bij het ontwerpen en uitvoeren van hervormingen, maar de hervormingen zelf worden niet gefinancierd door het instrument voor technische ondersteuning. De eigenlijke hervormingen kunnen worden gefinancierd met middelen van de lidstaten of van de EU, zoals de faciliteit voor herstel en veerkracht of het Fonds voor een rechtvaardige transitie.

Wie is verantwoordelijk voor het beheer van het instrument voor technische ondersteuning?

Het directoraat-generaal Steun voor structurele hervormingen (DG REFORM) van de Europese Commissie.

Welke hervormingen komen in aanmerking voor steun van het instrument voor technische ondersteuning?

Het instrument voor technische ondersteuning kan steun bieden aan een brede waaier van mogelijke hervormingen. In artikel 5 van het instrument voor technische ondersteuning zijn de voor steun voor hervormingen in aanmerking komende beleidsgebieden gedefinieerd. Het gaat om concrete acties op de volgende beleidsgebieden:

• - 

  beheer van overheidsfinanciën, fiscaal beleid en inkomstenbeheer
• - 

  governance, openbaar bestuur en rechtsstaat
• - 

  ondernemingsklimaat, groei, handel en investeringen
• - 

  arbeidsmarktbeleid, onderwijs en sociale voorzieningen
• - 

  gezondheidszorg, welzijn en kinderopvang
• - 

  groen en digitaal beleid
• - 

  financiële sector en toegang tot financiering
• - 

  gegevens en statistieken
• - 

  voorbereiding op het lidmaatschap van de eurozone
• - 

  volksgezondheid, veiligheidsrisico's, continuïteit van de dienstverlening

Via het instrument voor technische ondersteuning kan de Commissie de lidstaten ook helpen bij het opstellen, wijzigen en uitvoeren van hun plannen voor herstel en veerkracht, die nodig zijn om toegang te krijgen tot financiering uit de faciliteit voor herstel en veerkracht.

Hoe kan een lidstaat steun voor hervormingen aanvragen?

De lidstaten kunnen hun steunbehoeften tot eind oktober van elk jaar kenbaar maken. De Commissie analyseert de ontvangen verzoeken en treedt in dialoog met de nationale coördinerende instanties om de specifieke behoeften van het land en de opties voor ondersteuning van het ontwerp en de uitvoering van de hervormingen te beoordelen. De Commissie begint de projecten ter plaatse op te zetten na goedkeuring van het jaarlijkse werkprogramma van het instrument voor technische ondersteuning. Tussen het verzoek van de lidstaat en de voltooiing van het project voor technische ondersteuning verlopen gemiddeld 24 maanden.

Hoe werkt de steun voor hervormingen in de praktijk?

Voor alle stadia van de hervormingen kan steun worden verleend: van de initiële ontwerp- en ontwikkelingsfase tot de fase van uitvoering, veranderingsmanagement en evaluatie. De steun kan de vorm aannemen van strategisch of technisch advies, studies ter beoordeling van hervormingsbehoeften of -opties op specifieke gebieden, opleidingen of missies van deskundigen in de betrokken landen (artikel 8 van de Verordening tot vaststelling van een instrument voor technische ondersteuning).

De steun voor hervormingen uit het instrument voor technische ondersteuning:

• - 

  wordt aangevraagd door de lidstaten. Hun inbreng en betrokkenheid zijn essentieel voor het welslagen van de hervormingen.
• - 

  is op maat gemaakt van elk geval en elk land. De Commissie bepaalt en analyseert de exacte behoefte in elke situatie.
• - 

  biedt het land een unieke combinatie van deskundigheid. De Commissie komt met de beste mix van deskundigheid aan de behoeften tegemoet.
• - 

  is praktisch en concreet bij de uitvoering. Na ontvangst van een verzoek om steun voert de Commissie een dialoog met de lidstaat om meer inzicht te krijgen in de hervormingsbehoeften en te begrijpen hoe de relevantste steun het best zo snel mogelijk kan worden ingezet.
• - 

  versterkt de institutionele en administratieve capaciteit van een EU-lidstaat om i) hervormingen te ontwerpen en uit te voeren, ii) de groene en digitale transities te vergemakkelijken, iii) de uitdagingen aan te pakken die in het Europees semester zijn vastgesteld, of iv) de EU-wetgeving toe te passen.

Wat houden het vandaag goedgekeurde uitvoeringsbesluit en jaarlijkse werkprogramma van het instrument voor technische ondersteuning in?

In het jaarlijkse werkprogramma van het instrument voor technische ondersteuning worden de prioriteiten, doelstellingen en verwachte resultaten uiteengezet en de concrete acties beschreven die in 2021 zullen worden uitgevoerd.

Het instrument voor technische ondersteuning is vraaggestuurd en de geboden ondersteuning is toegesneden op de behoeften van elke lidstaat. In deze eerste ronde van het instrument hebben alle EU-lidstaten meer dan 700 verzoeken ter goedkeuring bij de Commissie ingediend.

Het uitvoeringsbesluit bevat een lijst van de geselecteerde verzoeken om technische ondersteuning die de grootste potentiële impact op het terrein hebben en sterk gekoppeld zijn aan de strategische prioriteiten van de Unie. De projecten zijn geselecteerd volgens een vergelijkende procedure, overeenkomstig de criteria van de Verordening tot vaststelling van een instrument voor technische ondersteuning.

Welke projecten zijn geselecteerd?

Dit jaar zijn 226 projecten voor technische ondersteuning geselecteerd. De belangrijkste hervormingsuitdagingen die uit de verzoeken van de lidstaten naar voren zijn gekomen, zijn de groene en digitale transities:

• - 

  99 geselecteerde verzoeken dragen bij aan de digitale transitie (44 % van het totale aantal geselecteerde verzoeken);
• - 

  68 geselecteerde verzoeken dragen bij aan de Europese Green Deal (30 % van het totale aantal voorgeselecteerde verzoeken).

Sommige verzoeken betreffen de ondersteuning van hervormingen in verschillende lidstaten.

Daarnaast zullen 18 lidstaten profiteren van een gezamenlijke, gerichte opleiding over het beheer van overheidsfinanciën op het gebied van groen begroten.

Welke criteria hanteert de Commissie om verzoeken om technische ondersteuning in het kader van het instrument voor technische ondersteuning uit te kiezen?

De volgende beoordelingscriteria die op de beoordeling van de verzoeken worden toegepast zijn in de Verordening tot vaststelling van een instrument voor technische ondersteuning gedefinieerd:

• - 

  de urgentie, omvang en impact van de geïdentificeerde problemen;
• - 

  de steunbehoeften voor de betrokken beleidsterreinen;
• - 

  een analyse van de sociaal-economische indicatoren en de institutionele en algemene administratieve capaciteit van de verzoekende lidstaat.

Daarnaast wordt bij de beoordeling ook met andere elementen rekening gehouden, zoals:

• - 

  de beginselen van transparantie, gelijke behandeling en goed financieel beheer;
• - 

  de prioriteiten die de lidstaat voor het instrument voor technische ondersteuning bepaalt.

Waarom is de Commissie betrokken bij de ondersteuning van hervormingen in de lidstaten?

Via het instrument voor technische ondersteuning biedt de Commissie een unieke dienst aan in de vorm van (technisch en/of strategisch) beleidsadvies. Soms wordt de deskundigheid door de Europese Commissie geboden en soms door erkende deskundigen op het desbetreffende gebied. Zij kan ook worden geleverd door andere lidstaten die hun ervaringen met de uitvoering van soortgelijke hervormingen delen.

Kunt u verdere concrete voorbeelden geven van wat de Commissie nu al doet om de lidstaten te helpen?

Een volledige lijst van projecten op het terrein vindt u hier, op de website over steun voor hervormingen.

Gedetailleerde brochures over ondersteunde beleidsgebieden vindt u hier.

Informatie over de specifieke steun van de lidstaten voor 2021 vindt u hier.

Hoe verhoudt het instrument voor technische ondersteuning zich tot NextGenerationEU en de faciliteit voor herstel en veerkracht?

De financiering van de faciliteit voor herstel en veerkracht, de kern van NextGenerationEU (NextGenEU), biedt een unieke kans om de economieën van de EU duurzamer en veerkrachtiger te maken en ze beter voor te bereiden op de uitdagingen van de groene en digitale transities.

De mogelijkheid om via het instrument voor technische ondersteuning steun te bieden uit de faciliteit voor herstel en veerkracht is zowel in de Verordening tot instelling van de herstel- en veerkrachtfaciliteit als in de Verordening tot vaststelling van een instrument voor technische ondersteuning opgenomen. Via het instrument voor technische ondersteuning kan de Commissie de lidstaten helpen bij het opstellen, wijzigen en uitvoeren van hun plannen voor herstel en veerkracht, die een samenhangend pakket hervormings- en openbare investeringsprojecten moeten bevatten. De plannen moeten een doeltreffend antwoord bieden op de uitdagingen die in het kader van het Europees Semester zijn vastgesteld, met name de door de Raad aangenomen landspecifieke aanbevelingen. Deze plannen moeten ook maatregelen bevatten om de uitdagingen van de groene en digitale transities aan te pakken en de vruchten daarvan te plukken.

De lidstaten kunnen in het kader van het instrument verzoeken om technische ondersteuning, die kan worden verleend onder leiding van de Commissie of in de vorm van externe deskundigheid, om te helpen bij de succesvolle uitvoering van specifieke hervormingen en investeringen. Dergelijke verzoeken moeten worden gericht aan DG REFORM via de nationale coördinerende instantie voor het instrument voor technische ondersteuning. Daarnaast kunnen de lidstaten overeenkomstig artikel 7, lid 2, van de Verordening tot instelling van de herstel- en veerkrachtfaciliteit in hun plan voor herstel en veerkracht, als geraamde kosten, specifiek een vrijwillige nationale bijdrage aan het instrument voor technische ondersteuning opnemen om aanvullende technische ondersteuning door de Commissie mogelijk te maken (met een maximum van 4 % van de totale toewijzing van het plan). Dit moet vóór de indiening van het plan tussen de Commissie en de lidstaten worden besproken. De lidstaten zullen specifieke mijlpalen en/of streefdoelen moeten voorstellen in verband met het gebruik van middelen voor technische ondersteuning.

Vanwege de ongeziene omvang van de beschikbare financiering moet bijzondere aandacht worden besteed aan de kwaliteit van het openbaar bestuur, want deze zal een sleutelrol spelen bij de effectieve uitvoering van hervormingen en investeringen op alle beleidsgebieden. Via het instrument voor technische ondersteuning kan de Commissie de lidstaten helpen om hun administratieve capaciteit op te bouwen, bijvoorbeeld door interne procedures te evalueren en te verbeteren, bevoegde organen op te richten om de middelen te beheren of methoden te ontwikkelen om de kosten te bepalen.

Hoe kan het instrument voor technische ondersteuning de voorbereiding en uitvoering van de plannen voor herstel en veerkracht ondersteunen?

Via het instrument voor technische ondersteuning kan de Commissie de lidstaten helpen bij het opstellen, wijzigen en uitvoeren van de plannen voor herstel en veerkracht, die zij moeten vaststellen om toegang te krijgen tot financiering uit de faciliteit voor herstel en veerkracht. Voor deze maatregelen kan via het instrument voor technische ondersteuning ook steun voor capaciteitsopbouw worden verleend.

In deze eerste ronde van het instrument voor technische ondersteuning hebben zes lidstaten steun gevraagd voor de opbouw van hun capaciteit om hun plannen voor herstel en veerkracht op te stellen en uit te voeren. Verscheidene andere lidstaten hebben ook om technische ondersteuning verzocht voor het ontwerpen of uitvoeren van hervormingen die naar verwachting in de plannen zullen worden opgenomen. In totaal houdt meer dan 60 % van de voor 2021 voorgeselecteerde projecten in het kader van het instrument voor technische ondersteuning verband met de uitvoering van de plannen voor herstel en veerkracht.

Wat is het verband tussen het instrument voor technische ondersteuning en de doelstellingen van de Europese Green Deal en het mechanisme voor een rechtvaardige transitie?

Het instrument voor technische ondersteuning kan de lidstaten ondersteunen bij het doorvoeren van hervormingen voor de groene transitie op veel verschillende gebieden, variërend van groen begroten en hernieuwbare energie tot een circulaire economie en duurzame financiering. In het kader van het instrument voor technische ondersteuning voor 2021 dragen 68 geselecteerde verzoeken bij aan de Europese Green Deal (30 % van het totale aantal voorgeselecteerde verzoeken).

Daarnaast kan het instrument voor technische ondersteuning worden ingezet om de groene transitie te ondersteunen door de lidstaten te helpen bij het opstellen van hun territoriale plannen voor een rechtvaardige transitie in het kader van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie (JTM). Het JTM maakt integraal deel uit van de Europese Green Deal en biedt gerichte steun om de sociaal-economische gevolgen van de overgang naar een koolstofarme economie te verzachten. De goedkeuring door de Commissie van de territoriale plannen voor een rechtvaardige transitie zal de steun voor de lidstaten vrijmaken via de drie pijlers van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie: het Fonds voor een rechtvaardige transitie, een specifieke regeling in het kader van InvestEU en een leenfaciliteit voor de overheidssector. Via het SRSP heeft de Commissie reeds in 18 lidstaten technische ondersteuning geboden bij het opstellen van deze plannen.

Kunt u een voorbeeld geven van de manier waarop het instrument voor technische ondersteuning/het SRSP bijdraagt aan de groene en digitale transities?

• - 

  Groene transitie: ondersteuning van de groene transitie in Nederland

De Commissie steunt Nederland bij hervormingen op het gebied van waterstof. In de EU-waterstofstrategie wordt benadrukt dat koolstofarme waterstof een belangrijke rol kan spelen bij het terugdringen van broeikasgasemissies. Om de verwachte groei van waterstoftoepassingen in de EU en Nederland te bereiken, zijn proefprojecten belangrijk om inzichten te verzamelen, de maturiteit van de technologieën te vergroten en de kosten te verlagen. De vergunningsprocedures voor proefprojecten op het gebied van waterstof kunnen echter traag verlopen als gevolg van kennisbarrières, bijvoorbeeld op het vlak van het gedrag van waterstof bij bepaalde toepassingen. De Commissie zal Nederland ondersteunen bij de aanpak van dit probleem door praktische richtsnoeren op te stellen over het hanteren van voorzorg bij de energietransitie en door de kennisbasis betreffende risicoregulering van nieuwe waterstoftoepassingen uit te breiden. Een ander geselecteerd project betreft groene scheepvaart, waarbij brandstofceltechnologie wordt toegepast op de Nederlandse scheepvaartvloot. Beide projecten hebben betrekking op hervormingen die een voortrekkersrol spelen in het beleid voor schone energie en bieden een sterke toegevoegde waarde voor de EU, omdat zij resultaten opleveren die worden gedeeld met andere EU-lidstaten, waarvoor zij ook relevant kunnen zijn.

• - 

  Steun van meerdere landen bij groene begrotingspraktijken

In de Europese Green Deal wordt erkend dat de nationale begrotingen een sleutelrol spelen bij de groene transitie. Een ruimer gebruik van groene begrotingsinstrumenten kunnen zorgen voor een verschuiving van openbare investeringen, consumptie en belastingen in de richting van de groene prioriteiten in plaats van schadelijke subsidies. In dit verband zal het instrument voor technische ondersteuning de ontwikkeling van capaciteit ondersteunen om in 18 lidstaten een groen begrotingsinstrument in te voeren door middel van een op maat gesneden opleiding. Deze tijdige tussenkomst onder de vorm van een opleiding maakt deel uit van de inspanningen van de Commissie om de lidstaten te ondersteunen bij het “vergroenen van de overheidsfinanciën” en is gekoppeld aan het door de Commissie (DG ECFIN) ontwikkelde referentiekader voor groen begroten en aan de vereisten die zijn vastgesteld voor de plannen voor herstel en veerkracht van de lidstaten.

• - 

  Digitale transitie: ondersteuning van de ICT-strategie en modernisering van het overheidsbestuur in Spanje

De Commissie steunt Spanje bij de ontwikkeling van het Spaanse digitale plan 2025 om de digitale transformatie van het land te bevorderen als een van de fundamentele aanjagers van economisch herstel en van de productiviteit. Zodoende wordt gebruik gemaakt van alle kansen die opkomende en transformatieve technologieën bieden. De steun zal gericht zijn op de digitale transformatie van het openbaar bestuur, met inachtneming van strategische en technische aanbevelingen voor de uitvoering van investeringen. De werkzaamheden zullen ook een analyse omvatten van de beste praktijken voor de opzet van digitale strategieën in de EU-lidstaten en een communicatiestrategie om te zorgen voor betrokkenheid van de belanghebbenden.

• - 

  Digitale transitie: zorgen voor kwalitatief hoogwaardig digitaal hoger onderwijs in Hongarije

De COVID-19-pandemie heeft duidelijk gemaakt dat het hoger onderwijs in Hongarije dringend moet worden gemoderniseerd en internationaal moet worden gemaakt. Tijdens de crisis hebben bepaalde instellingen voor hoger onderwijs hun best gedaan om zich aan te passen en hun digitale transitie versneld. De kwaliteit van digitaal onderwijs loopt echter nog sterk uiteen binnen het land en er blijven verdere inspanningen nodig om ervoor te zorgen dat de digitalisering niet ten koste gaat van de kwaliteit. Kwaliteitsborging moet centraal staan bij het creëren en toepassen van een doeltreffend en duurzaam systeem voor leren/onderwijs/onderzoek in de digitale omgeving. De steun van de Commissie, die voortbouwt op bestaande samenwerking, zal internationale deskundigheid leveren om de capaciteit van de Hongaarse autoriteiten op te bouwen om samen met de instellingen voor hoger onderwijs en andere relevante belanghebbenden het kader voor kwaliteitsborging te ontwerpen. De steun zal aldus aanzienlijk bijdragen tot de digitale transformatie van het hoger onderwijs in Hongarije en zal ook bijdragen tot de verbetering van de kwaliteit, de impact en de duurzaamheid ervan.

Meer informatie

Persbericht — IP/21/747