COVID-crisis of kans? Andere vormen van bestuur nodig in tijden van crisis

Met dank overgenomen van Faculteit Governance and Global Affairs (FGGA) i, gepubliceerd op dinsdag 9 februari 2021, 7:56.

Een crisis vraagt andere vormen van bestuur. Aan de ene kant is er sturing van bovenaf nodig, maar aan de andere kant moet er meer ruimte zijn voor reflectie en tegengeluid. Dat blijkt uit het rapport 'COVID-crisis of COVID-kans? Adaptief en lerend bestuur in het LUMC en de regio' dat vrijdag is verschenen en is geschreven door een onderzoeksgroep onder leiding van Jet Bussemaker en Sandra Groeneveld.

‘Het is een ingewikkelde balans tussen aan de ene kant de sterke sturing die je van bovenaf nodig hebt, maar aan de andere kant dat je moet zien te voorkomen dat iedereen zich gedrild voelt en er een rigide top-down structuur ontstaat. Er moet ook ruimte zijn voor tegengeluid en initiatieven van onderaf. Dat vergt een andere manier van besturen.’

Bussemaker is hoogleraar Wetenschap, beleid en maatschappelijke impact, in het bijzonder in de zorg, een gecombineerde leerstoel van de Faculteit Governance and Global Affairs en het LUMC. Groeneveld is hoogleraar Publiek Management bij het Instituut Bestuurskunde. Het rapport is het resultaat van een samenwerking van de onderzoeksgroep Population Health Governance, bestaande uit onderzoekers van het Instituut Bestuurskunde en Afdeling Public Health & Eerstelijnsgeneeskunde, Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Bussemaker: ‘Adaptief bestuur is nodig in een crisissituatie. Dat laat dit onderzoek zien. Het is een ingewikkelde balans tussen aan de ene kant de sterke sturing die je van bovenaf nodig hebt, maar aan de andere kant dat je moet zien te voorkomen dat iedereen zich gedrild voelt en er een rigide top-down structuur ontstaat. Er moet ook ruimte zijn voor tegengeluid en initiatieven van onderaf. Dat vergt een andere manier van besturen.’

Scherpe observaties

Bijzonder is dat het onderzoek is uitgevoerd terwijl Nederland nog midden in de COVID-19 crisis zit. Een bewuste keus, legt Bussemaker uit. ‘Heel vaak zie je dat onderzoek achteraf wordt gedaan. Toen we begonnen in de zomer dacht iedereen ook wel dat het langzaam af zou lopen met de crisis dus we zeiden nog: ‘we moeten nu wel heel snel die interviews gaan doen, want we hebben observaties nodig die nog scherp zijn.’ Geen herinneringen die gevormd zijn door discussies en daardoor wellicht platter geslagen zijn. Al snel bleek dat de crisis toch voortduurde. Dat het LUMC het onderzoek toch toestond, is een groot compliment waard voor het ziekenhuis. Je stelt je toch kwetsbaar op als je middenin een crisis zit.’

Crisis biedt kansen

Leren van de crisis, want een crisis biedt kansen. Het doel van dit rapport is om het LUMC, andere zorginstellingen in de regio, maar ook bijvoorbeeld de Rijksoverheid handelingsperspectieven te bieden. Bussemaker: ‘We krijgen steeds meer te maken met risico’s die ongewis zijn. Of het nu gaat om een virus of bijvoorbeeld klimaatconsequenties. De manier waarop onze samenleving in elkaar zit wordt steeds complexer, we vragen steeds meer van professionals. Dan is het goed om te kijken naar wat je in een crisis geleerd hebt. Over initiatieven die van onderop ontstaan of nieuwe manieren van samenwerken.’

Verbinding zoeken

Naast de conclusie over andere vormen van bestuur bij organisaties raadt de onderzoeksgroep aan om verbinding te zoeken tussen de binnen- en buitenwereld. Weet wie wat doet en reflecteer ook tijdens de crisis. Bussemaker: ‘Dat lijkt misschien vanzelfsprekend, maar dat is niet gebeurd.’

 

Meer over het onderzoek lees je op de onderzoekspagina.

Het hele rapport lees je hier.

 

Over Population Health Governance

In 2020 is Population Health als één van de acht universiteitsbrede stimuleringsprogramma’s van start gegaan. De stimuleringsprogramma’s zijn gericht op het versterken van interdisciplinaire samenwerking om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. Binnen het stimuleringsgebied Population Health wordt een interdisciplinaire samenwerking versterkt tussen FGGA en de LUMC Campus Den Haag rondom het thema Population Health Governance.