Parlement keurt voorwaardelijkheid rechtsstaat voor toegang EU fondsen goed

Het Europees Parlement keurde woensdag de verordening goed die bedoeld is om EU- fondsen te beschermen tegen misbruik van regeringen die een loopje nemen met de rechtsstaat.

Door de nieuwe verordening kunnen uitbetalingen uit het Europese budget worden ingetrokken voor landen die door vastgestelde inbreuken op de rechtsstaat het beheer van EU-fondsen in het gedrang brengen. Tegelijkertijd garandeert de EU dat het niet de begunstigden zijn die straks de rekening moeten betalen.

“We hebben het gered. Het is nu de wet. Geen enkele eenzijdige verklaring kan hier verandering in brengen. Het conditionaliteitsmechanisme stelt ons in staat op grip te houden op dubieuze plannen voor de toekenning van Europese fondsen die tegen de EU waarden in gaan.”, aldus co-rapporteur Petri Sarvamma (EVP, FI).

“Het Parlement heeft ervoor gezorgd dat alle belangrijke punten zijn opgenomen in de verordening en dat de tekst in takt is gebleven. We verwachten dat de Commissie, als hoedster van de verdragen, onafhankelijk zal beginnen met het implementeren van deze verordening vanaf 1 januari 2021. Dit is ook waar de Europeanen op wachten”, voegde hij toe.

“De EU is geen a la carte restaurant waar je je rechten kan behouden maar niet je verplichtingen nakomt. Het is een gemeenschap gebaseerd op gedeelde waarden die lidstaten en burgers moeten naleven. Het vandaag goedgekeurde mechanisme dat de EU-begroting koppelt aan respect voor de rechtsstaat, is een groot succes voor het Parlement”, zie co-rapporteur Eider Gardiazabal Rubial (S&D, ES).

Het EP heeft zeker gesteld dat begrotingssancties onder deze verordening direct de schenders treffen en niet de eindbegunstigden. Studenten, onderzoekers, bedrijven en NGO’s zullen niet geraakt worden, omdat we een vangnet hebben toevoegd dat hen beschermt”, concludeerde ze.

Hoe gaat het zijn werk?

Na het vaststellen van een inbreuk zal de Commissie een voorstel doen voor het in werking stellen van het conditionaliteitsmechanisme tegen een EU-regering. Vervolgens zullen de betalingen aan die lidstaat uit het EU-budget worden verminderd of bevroren.

De Raad heeft dan een maand om te stemmen over de voorgestelde maatregelen (of drie maanden in uitzonderlijke gevallen), met gekwalificeerde meerderheid.

De parlementsleden zijn erin geslaagd om de tijd die EU-instellingen hebben voor een besluit over maatregelen tegen een lidstaat in het geval van gevaar op inbreuk op de rechtsstaat, te beperken tot een maximum van 7-9 maanden (in plaats van 12-13 maanden).

De verordening is van toepassing op individuele of systemische inbreuken

Dankzij het Parlement is de nieuwe wet niet alleen van toepassing in het geval van direct misbruik, zoals bij corruptie of fraude maar ook op systematische inbreuken op fundamentele waarden die alle lidstaten moeten respecteren. Bijvoorbeeld inbreuken op de democratie of de onafhankelijkheid van de rechtsspraak, als deze gevolgen hebben - of dreigen te hebben - voor het beheer van EU-fondsen.

In de onderhandelingen zijn de parlementsleden erin geslaagd om een specifieke bepaling af te dwingen die duidelijkheid schept over de mogelijke reikwijdte van de inbreuken door het opsommen van voorbeeldgevallen, zoals bedreigingen van de onafhankelijkheid van de rechtsstaat, het niet rechtzetten van arbitraire/onrechtmatige besluiten, en het beperken van rechtsmiddelen.

Eindbegunstigden zullen worden beschermd

Om te garanderen dat de eindbegunstigden die rekenen op EU-steun en er van afhankelijk zijn - zoals studenten, boeren of NGO’s - niet gestraft worden voor de acties van hun overheden, zullen zij de mogelijkheid krijgen om een klacht in te dienen bij de commissie via een online platform. Dit zal ze helpen om uiteindelijk de verschuldigde bedragen te ontvangen. De Commissie kan ook een financiële correctie maken door het verlagen van de volgende tranche van EU-steun aan het betreffende land.

Volgende stappen

Na de stemming in het Parlement vandaag, is de nieuwe verordening van toepassing op alle EU-fondsen vanaf 1 januari 2020.

Het Parlement zal ook stemmen over een resolutie met aanbevelingen aan de Raad en aan de Commissie voor toepassing van de conditionaliteitsverordening - klik hier voor de ontwerpresolutie.