EP-leden: Europese waarden moeten heersend blijven, zelfs in een noodstand

Het Parlement waarschuwt tegen “het risico van machtsmisbruik” en roept de Commissie op om meer te doen door juridische stappen te nemen als dat nodig is.

Het Europees Parlement nam op vrijdag een resolutie aan die de balans opmaakt over de staat van de Europese democratische waarden in de context van de nationale maatregelen om COVID-19 tegen te gaan. De resolutie werd met 496 stemmen voor, 138 stemmen tegen en 49 onthoudingen aangenomen.

Tijdens het debat op donderdag, met Eurocommissaris Didier Reynders i (Justitie), deelden bijna alle sprekers hun zorgen over de rechten van burgers en kwetsbare groepen in een aantal EU-lidstaten waar noodmaatregelen zijn genomen.

Democratische principes en grondrechten handhaven

In de resolutie wijst het Parlement op noodbevoegdheden die een “risico van machtsmisbruik” vormen en benadrukken dat deze noodzakelijk, proportioneel en tijdelijk van aard moeten zijn wanneer zij effect hebben op de democratie, rechtsstaat en grondrechten. Nationale overheden moeten “de noodbevoegdheden niet te misbruiken om wetgeving door te voeren die geen verband houdt met de aanpak van de COVID-19-gezondheidscrisis”.

Daarnaast roepen de leden de EU-lidstaten op om

• - 

  een einde te maken aan de “noodtoestand”, of allerminst een of op zijn minst duidelijk de delegatie van bevoegdheden aan hun leidinggevenden omschrijven en;
• - 

  te zorgen voor passende parlementaire en gerechtelijke checks en balances;
• - 

  zich te onthouden van onnodige beperkingen van de vrijheid van vergadering of om daarmee demonstraties tegen controversiële maatregelen te verbieden;
• - 

  af te zien van het aannemen van maatregelen die grote impact hebben op bijvoorbeeld de seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (zoals bij het de facto verbod op abortus in sommige lidstaten), terwijl vanuit het oogpunt van de volksgezondheid geen democratisch debat of veilig protest is toegestaan;
• - 

  het recht op vrije en eerlijke verkiezingen te handhaven, vooral in combinatie met het veranderen van de kieswetten;
• - 

  gelijke rechten te garanderen voor hen die zich verkiesbaar stellen, campagne voeren en alternatieve manieren van stemmen overwegen;
• - 

  terughoudend te zijn met het inperken van de bewegingsvrijheid, in het bijzonder rond het recht op gezinsleven;
• - 

  het recht op onderwijs te garanderen door studenten te verzekeren van onderwijs;
• - 

  ondanks te pandemie, vluchtelingen toegang tot het asielproces te garanderen en onmiddellijke evacuatie van de kampen op de Griekse eiland door de vluchtelingen onder te brengen in andere EU-lidstaten; en
• - 

  mogelijkheden te vinden om de rechten te waarborgen van beklaagden door technologie of rechtelijke samenwerking, en om de rechten van gevangenen te beschermen.

Quote

Rapporteur Juan Fernando López Aguilar (S&D, Spanje) zei: “Deze pandemie blijkt de zwaarste crisis in de geschiedenis van de Europese Unie te zijn. Desalniettemin vervult het Europees Parlement zijn plicht richting de burgers door te vechten voor hun rechten en vrijheden, zeker wanneer overheden de pandemie aangrijpen als excuus voor het aanvallen van de EU-waarden. De Commissie en de lidstaten moet beter hun best doen om de grondrechten, democratie en rechtsstaat te handhaven tijdens deze crisis. Zij moeten zorgen dat overheden de democratische principes in het oog houden in hun maatregelen.