Mededinging: Commissie begint sectoraal onderzoek naar Internet der dingen (IoT) voor consumenten

De Europese Commissie begint vandaag een sectoraal mededingingsonderzoek naar het Internet der dingen voor consumentenproducten en ‑diensten in de Europese Unie i.

In dit sectorale onderzoek zal vooral worden gekeken naar consumentenproducten en ‑diensten die op een netwerk zijn aangesloten en die vanop afstand kunnen worden bestuurd (via bijvoorbeeld een spraakassistent of mobiel apparaat). Het gaat hierbij onder meer om smart home‑apparaten en wearables. De kennis die met dit onderzoek over deze markt wordt verzameld, zal de Commissie helpen bij de handhaving van het mededingingsrecht in deze sector.

Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager i, belast met het mededingingsbeleid: “Het Internet der dingen voor consumenten zal de komende jaren waarschijnlijk fors groeien en niet meer weg te denken zijn uit het dagelijkse leven van Europese consumenten. Stel je de volgende situatie voor: een slimme koelkast maakt je boodschappenlijstje, jij zet dat boodschappenlijstje op je smartphone en geeft je bestelling door aan de winkel, die bezorgt je boodschappen thuis waar de deur met één woord automatisch open gaat. De mogelijkheden lijken wel eindeloos. Maar in deze sector blijkt toegang tot grote hoeveelheden gebruikersdata de sleutel tot succes te zijn. Daarom moeten we zeker zijn dat marktspelers hun controle over die data niet gebruiken om de mededinging te verstoren of deze markten op andere manieren af te sluiten voor concurrenten. Dit sectorale onderzoek zal ons helpen een beter inzicht te krijgen in de aard en de mogelijke effecten van eventuele concurrentieproblemen in deze sector.”

Het Internet der dingen voor consumentenproducten en ‑diensten in de Europese Unie is nog een betrekkelijk jonge sector. Toch zijn er aanwijzingen dat bepaalde praktijken van bedrijven de mededinging structureel kunnen verstoren. Meer bepaald zijn er aanwijzingen voor restricties inzake datatoegang en interoperabiliteit, maar ook voor bepaalde vormen van “self‑preferencing” en praktijken die te maken hebben met het gebruik van gesloten standaarden. Kenmerkend voor ecosystemen op het Internet der dingen zijn vaak sterke netwerkeffecten en schaalvoordelen. Daardoor kunnen snel dominante digitale ecosystemen en poortwachters ontstaan, met mogelijk een risico op “tipping markets”.

Daarom wil de Commissie met dit sectorale mededingingsonderzoek marktinformatie verzamelen om een beter inzicht te krijgen in de aard, de verspreiding en de effecten van deze potentiële mededingingsproblemen, zodat zij deze kan toetsen aan de EU‑mededingingsregels.

In het sectorale onderzoek zullen producten aan bod komen zoals wearables (bv. smartwatches of fitnesstrackers) en verbonden consumentenapparaten die worden gebruikt in smarthomes, zoals koelkasten, wasautomaten, slimme televisies, luidsprekers en verlichtingssystemen. Het sectorale onderzoek zal ook informatie verzamelen over de diensten die via slimme toestellen beschikbaar zijn (zoals muziek‑ en videostreamingdiensten), en over de spraakassistenten om toegang tot die diensten te krijgen.

Mocht de Commissie na analyse van de uitkomsten van het onderzoek op specifieke concurrentieproblemen stuiten, dan kan zij ook individuele onderzoeken beginnen. Zo kan zij ervoor zorgen dat de EU‑regels inzake mededingingsbeperkende zakelijke praktijken en misbruik van dominante marktposities in acht worden genomen (de artikelen 101 en 102 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU)).

Dit onderzoek is een aanvulling op andere initiatieven die de Commissie in het kader van haar digitale strategie heeft ontplooid, met name op het gebied van regelgeving met betrekking tot artificiële intelligentie (AI), data en digitale platforms.

Volgende stappen

De komende weken zal de Commissie informatieverzoeken zenden aan een uiteenlopende reeks spelers die in de EU actief zijn op het Internet der dingen voor consumentenproducten en ‑diensten. Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan om producenten van slimme toestellen, softwareontwikkelaars en dienstverleners in deze sector. Volgens de EU‑mededingingsregels kan de Commissie bedrijven en brancheorganisaties in het kader van een sectoraal onderzoek verplichten om haar informatie, documenten of verklaringen te verschaffen.

De Commissie verwacht in het voorjaar van 2021 met een eerste verslag over de reacties te komen, waarna dan een consultatie kan plaatsvinden. Het eindverslag zou dan in de zomer van 2022 volgen.

Meer achtergrond is te vinden op de website van het sectorale onderzoek.

Dit sectorale onderzoek komt er na een reeks andere sectorale mededingingsonderzoeken de voorbije jaren. Daarbij ging het om sectoren zoals financiële diensten, energie, farma en e‑commerce. Meer informatie is te vinden op de website over sectorale onderzoeken van DG Concurrentie.