Vragen en antwoorden: Extra geld voor veiligheid in de periode 2021-2027

De Commissie-Juncker i heeft vanaf dag één veiligheid hoog op de prioriteitenlijst staan. Je veilig voelen in je eigen huis: dat is het meest fundamentele en universele recht.

De EU-begroting heeft een belangrijke rol te spelen in de ondersteuning van de lidstaten om de veiligheid van de Europeanen te beschermen, vooral omdat er geen grenzen zijn voor veiligheidsbedreigingen en onze waarden en manier van leven op verraderlijke wijze worden bedreigd.

Wat verandert er in de toekomstige begroting voor interne veiligheid?

De laatste jaren zijn de veiligheidsdreigingen in ernst en diversiteit toegenomen. Zij zijn steeds vaker internationaal van aard, wat betekent dat lidstaten niet langer alleen ertegen kunnen optreden. De bescherming van burgers is een nationale aangelegenheid, maar het is essentieel dat de EU de lidstaten daarbij helpt. Veiligheid blijft de komende jaren een cruciaal thema voor de EU. In een snel veranderende en onzekere wereld verwachten de Europese burgers terecht dat de Unie en hun nationale regeringen veiligheid bieden.

De toekomstige begroting moet overeenstemmen met die politieke ambities. De Europese Commissie i stelt voor het huidige budget voor veiligheid aanzienlijk te verhogen, van 3,5 miljard euro tot 4,8 miljard euro, om te zorgen dat de Unie toekomstige veiligheidsuitdagingen kan opvangen en in noodgevallen adequaat kan reageren. De algemene veiligheidsbegroting voor de periode 2021-2027 omvat middelen voor het versterkte Fonds voor interne veiligheid (2,5 miljard euro), voor veiligere ontmanteling van nucleaire faciliteiten in sommige lidstaten (1,2 miljard euro) en voor versterking van de EU-agentschappen op het gebied van veiligheid (1,1 miljard euro).

De vandaag gepresenteerde verordening heeft geen betrekking op de financiering voor de agentschappen: Voor de begroting van Europol, Cepol en het EWDD ten belope van 1,1 miljard euro zal een apart voorstel worden ingediend.

Waarom komt de financiering voor veiligheid ten laste van de EU-begroting?

De laatste jaren zijn de veiligheidsdreigingen in Europa in ernst en diversiteit toegenomen. De rode draad bij recente terroristische aanslagen, nieuwe vormen van georganiseerde misdaad en de toenemende cybercriminaliteit is het internationale karakter ervan. Daarom is er een sterke en gecoördineerde reactie op EU-niveau nodig. De veiligheidsuitdagingen waar Europa zich voor gesteld ziet, zoals internationaal terrorisme, kunnen niet door de lidstaten apart aangepakt worden.

De financiële en technische steun van de EU heeft zijn waarde al bewezen en zal dit blijven doen in de volgende begrotingsperiode. Deze steun heeft geleid tot concrete resultaten en een duidelijke toegevoegde waarde bij bijvoorbeeld de aanschaf van bewakingsapparatuur na de terreuraanslagen in Parijs in november 2015, of de voorbeeldige samenwerking tussen de Franse en de Belgische autoriteiten via de taskforce Fraternité, die door Europol is opgericht.

Hoe zorgt het Fonds voor interne veiligheid voor een betere steun bij de aanpak van nieuwe en opkomende uitdagingen?

Het versterkte Fonds voor interne veiligheid (ISF) wordt flexibeler en kan beter inspelen op opkomende veiligheidsproblemen. Het wordt ook beter afgestemd op andere EU-fondsen die betrekking hebben op veiligheidskwesties.

Ten eerste zal het ISF voortaan op drie nieuwe doelstellingen gericht zijn: (1) meer uitwisseling van informatie; (2) intensivering van grensoverschrijdende gezamenlijke operaties; (3) uitbreiding van de capaciteit voor het bestrijden en voorkomen van criminaliteit. Daardoor kunnen de lidstaten flexibeler optreden in hun strijd tegen terrorisme en radicalisering, ernstige en georganiseerde misdaad, en cybercriminaliteit alsmede bij het beschermen van slachtoffers van misdrijven.

Ten tweede zal het ISF in de toekomst gebaseerd zijn op een verdeling 60%-40%. Dit houdt in dat 1,25 miljard euro van het fonds vooraf aan de lidstaten wordt toegekend (later gevolgd door nog eens 250 miljoen euro) waarmee zij langetermijninvesteringen kunnen doen. De overige 40%, dus 1 miljard euro, wordt gereserveerd voor de "thematische faciliteit" voor gerichte bijstand aan de lidstaten, waardoor zij beter kunnen inspelen op noodsituaties en onvoorziene veiligheidsproblemen.

Ten slotte is veiligheid een horizontale kwestie die betrekking heeft op tal van beleidsterreinen. Hoewel het Fonds voor interne veiligheid een financieel instrument wordt dat specifiek op veiligheid is gericht, zal het toch doeltreffender gaan samenwerken met andere EU-fondsen, zoals het Fonds voor asiel en migratie en het Fonds voor geïntegreerd grensbeheer, die ook veiligheidscomponenten omvatten. Hierdoor kunnen de lidstaten veiligheidskwesties op completer wijze aanpakken door in eigen land de paraatheid op alle niveaus en in alle sectoren te vergroten.

Wat is er veranderd aan het Fonds voor interne veiligheid?

Het huidige Fonds voor interne veiligheid (ISF) was doeltreffend en heeft bijgedragen tot een hoog veiligheidsniveau in de Unie. Uit openbare raadplegingen is echter gebleken dat er behoefte is aan vereenvoudiging en meer flexibiliteit van de financieringsinstrumenten op het gebied van binnenlandse zaken. Het ISF krijgt daarom:

• - 

  meer flexibiliteit om in te spelen op noodsituaties: het vernieuwde fonds zal flexibel genoeg zijn om de lidstaten in noodgevallen financieel bij te springen, mocht dat nodig zijn, en om nieuwe en cruciale prioriteiten aan te pakken op het moment dat deze zich voordoen. 1 miljard euro uit het ISF wordt gereserveerd voor onvoorziene veiligheidsproblemen, waardoor het Fonds beter kan inspelen op de behoeften van lidstaten en klaarstaat om snel te reageren op noodsituaties;
• - 

  meer mogelijkheden om de verschillende sporen van het EU-beleid te coördineren: veiligheid is een horizontale kwestie die betrekking heeft op tal van beleidsterreinen. Hoewel het Fonds voor interne veiligheid een financieel instrument wordt dat specifiek op veiligheid is gericht, zal het toch doeltreffender gaan samenwerken met andere EU-fondsen, zoals het Fonds voor asiel en migratie en het Fonds voor geïntegreerd grensbeheer, die ook veiligheidscomponenten omvatten. Hierdoor kunnen de lidstaten veiligheidskwesties op completer wijze aanpakken door in eigen land de paraatheid op alle niveaus en in alle sectoren te vergroten. Daarnaast zal het fonds ook steun verlenen bij het terugdringen van de vraag naar drugs, bijvoorbeeld via voorlichtingscampagnes. De maatregelen om de vraag naar drugs te verminderen, vallen momenteel onder het programma Justitie.

Welke maatregelen worden niet gefinancierd door het Fonds voor interne veiligheid?

Er zijn maatregelen die uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van de lidstaten vallen. Deze kunnen niet uit het ISF gefinancierd worden. Het gaat onder meer om:

• - 

  maatregelen die beperkt blijven tot de handhaving van de openbare orde op nationaal niveau;
• - 

  maatregelen die betrekking hebben op aanschaf of onderhoud van standaardapparatuur, standaardvervoersmiddelen of standaardvoorzieningen van de rechtshandhavingsautoriteiten en andere bevoegde autoriteiten;
• - 

  maatregelen voor militaire of defensiedoeleinden;
• - 

  apparatuur die onder meer voor douanecontrole is bedoeld;
• - 

  dwanguitrusting, met inbegrip van wapens, munitie, explosieven en wapenstokken, behalve voor opleidingsdoeleinden.

Wat is er gebeurd met de twee componenten ISF-Grenzen en visa en ISF-Politie?

De Commissie streeft naar beter en meer geïntegreerd beheer van de buitengrenzen van de EU. Daarom wordt het huidige instrument Grenzen en visa van het Fonds voor interne veiligheid overgebracht naar het nieuwe Fonds voor geïntegreerd grensbeheer, dat ook nog een nieuw instrument omvat, namelijk het Instrument voor douanecontroleapparatuur. Het Fonds voor interne veiligheid zal voortaan structureel overeenkomen met het huidige instrument ISF-Politie.

Hoeveel is er beschikbaar voor de verschillende veiligheidsprioriteiten?

Het vernieuwde ISF omvat geen specifieke toewijzingen per prioriteit en evenmin per doelstelling. De uitdagingen op het gebied van veiligheid evolueren voortdurend en de lidstaten zijn zelf het best in staat aan te geven wat zijn nodig hebben voor hun veiligheidsprioriteiten. Elke lidstaat zorgt ervoor (en de Commissie bevestigt) dat de door zijn programma's bestreken prioriteiten verenigbaar zijn met en afgestemd zijn op de prioriteiten en uitdagingen van de Unie op het gebied van veiligheid.

Op grond van deze nationale programma's krijgen de lidstaten vooraf 50% van de totale begroting van het fonds (1,25 miljard euro) toegewezen. Halverwege de looptijd krijgen ze daarbovenop nog eens een vaste toeslag van 10% van het totale budget (0,25 miljard euro). De overige 40% van het totale budget (1 miljard euro) is bestemd voor specifieke prioriteiten in de lidstaten. Dankzij deze flexibiliteit kunnen de lidstaten gebruikmaken van de beschikbare middelen naargelang van hun reële behoeften om snel te kunnen inspelen op nieuwe veiligheidsproblemen en noodsituaties.

Elke lidstaat krijgt aan het begin van de programmeringsperiode eenmalig een vast bedrag van 5 miljoen euro om te zorgen voor de kritische massa, plus een bedrag dat varieert volgens een verdeelsleutel op grond van de volgende criteria:

• - 

  45% omgekeerd evenredig met het bruto binnenlands product;
• - 

  40% pro rato van de omvang van hun bevolking; en
• - 

  15% pro rato van de omvang van hun grondgebied.

Hoe wordt het Fonds voor interne veiligheid eenvoudiger en flexibeler gemaakt?

De belangrijkste vereenvoudiging is dat het fonds beter wordt afgestemd op het "single rule book", de algemene richtsnoeren voor de EU-fondsen. Zo streeft de Commissie ernaar om vaker eenvoudigere methodes te kiezen, zoals forfaitaire bedragen en het stroomlijnen van horizontale regels voor audits en controles.

Wat betreft flexibiliteit zal het ISF voortaan meer financiering op maat, d.w.z op basis van de behoeften, verstrekken.

Hoe wordt de samenhang met andere fondsen verbeterd?

Veiligheid is een horizontale kwestie die betrekking heeft op tal van beleidsterreinen. Hoewel het Fonds voor interne veiligheid (ISF) het specifieke EU-instrument voor veiligheid zal zijn, wordt er toegewerkt naar meer doeltreffendheid en samenhang met andere EU-fondsen die ook veiligheidscomponenten omvatten. Er wordt met name gestreefd naar complementariteit met:

• - 

  het Fonds voor asiel en migratie en het Fonds voor geïntegreerd grensbeheer - grensbewakingsmaatregelen, zoals opsporing van smokkel van illegale goederen, explosieven, precursoren en irreguliere migratie, en veiligheidsonderzoek aan de buitengrenzen zijn van essentieel belang voor het handhaven van de algemene veiligheid in de EU;
• - 

  de fondsen van het cohesiebeleid, Horizon Europa, het programma Digitaal Europa, het programma Rechten en waarden en het programma Justitie, die stuk voor stuk zijn gericht op veiligheid, bijvoorbeeld door te investeren in onderzoek of door slachtoffers van misdaden passende bescherming te geven;
• - 

  het Europees Sociaal Fonds+, dat ook raakvlakken heeft met veiligheid, bijvoorbeeld op het gebied van drugsbeleid, veiligheid van infrastructuur en openbare ruimten, cyberveiligheid en de preventie van radicalisering;
• - 

  InvestEU, dat eveneens een zeer belangrijke rol kan spelen bij het verbeteren van de veiligheid van investeringen in infrastructuur in de gehele Unie en in de veiligheid van IT-systemen.

Verdere complementariteit kan worden bereikt met andere acties buiten de Unie die worden ondersteund door de instrumenten voor externe hulp van de EU.

Hoe worden de monitoring en evaluatie verbeterd?

De Commissie zal rechtstreeks toezicht houden op de uitvoering van de maatregelen onder direct en indirect beheer. In het geval van gedeeld beheer moet elke lidstaat voor zijn programma een beheers- en een controlesysteem invoeren en de kwaliteit en de betrouwbaarheid van het toezichtsysteem en van de gegevens over indicatoren waarborgen. Om een snelle start van het fonds per 1 januari 2021 te bevorderen, kunnen de bestaande, goed functionerende beheers- en controlesystemen in de volgende begrotingsperiode worden gehandhaafd.

De beoordeling van de prestatiegerichtheid is in de volgende financieringsperiode aanzienlijk verbeterd. Naast de output- en resultaatindicatoren wordt ook een reeks kernresultaatindicatoren voorgesteld. Zes keer per jaar moeten de lidstaten gegevens over elk programma indienen, uitgesplitst naar specifieke doelstelling. Deze gegevens moeten betrekking hebben op de kosten van concrete acties en de waarden van de gemeenschappelijke output- en resultaatindicatoren.

De lidstaten moeten een jaarlijks verslag over de prestaties indienen, met informatie over de voortgang bij de uitvoering van het programma en bij het bereiken van de mijlpalen en streefdoelen. Om de twee jaar vindt er een evaluatievergadering tussen de Commissie en elke lidstaat plaats om de prestaties van elk programma te beoordelen. Aan het einde van de periode dient elke lidstaat een eindverslag over de prestaties in.

Waarom is de financiële steun voor Europol verhoogd?

De rol en relevantie van alle gedecentraliseerde EU-agentschappen op het gebied van veiligheid, het Agentschap voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol), het Agentschap voor opleiding op het gebied van rechtshandhaving (Cepol) en het Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving (EWDD) zijn tijdens de financieringsperiode 2014-2020 geëvolueerd. Europol is bijzonder relevant geworden omdat het de lidstaten voorziet van inlichtingen, de verschillende onderdelen van de strijd tegen de georganiseerde misdaad en terrorisme coördineert, en illegale terroristische online-inhoud bestrijdt. Dit was mogelijk doordat er binnen Europol nieuwe structuren zijn opgezet, zoals:

• - 

  het Europees Centrum voor de bestrijding van cybercriminaliteit (EC3) dat o.a. nauw heeft samengewerkt met cybercrime-eenheden in de landen die getroffen zijn door de aanval van de ransomware WannaCry en operationele steun heeft verleend bij de coördinatie van internationale inspanningen om de dreiging te verminderen en slachtoffers te helpen;
• - 

  het Europees Centrum voor terrorismebestrijding (ECTC), dat helpt een doeltreffend en gecoördineerd antwoord te vinden op het internationale terrorisme zoals IS. Dat doet het door operationele steun op verzoek te geven, de dreiging die uitgaat van teruggekeerde terroristische strijders aan te pakken en door het mogelijk te maken om inlichtingen over de financiering van terrorisme te delen;
• - 

  het Europees Centrum tegen migrantensmokkel (EMSC) heeft de lidstaten gesteund bij hun onderzoek, nadat het duidelijk werd dat de grote instroom van migranten van 2016 gedeeltelijk werd georganiseerd door netwerken van criminele migrantensmokkeleraars, die winst slaan uit menselijke ellende.

Europol heeft ook een belangrijke rol gespeeld in de taskforce Fraternité, in de dagen en weken na de terroristische aanslagen in Parijs in november 2015.

De toegenomen financiële steun voor Europol komt echter niet direct uit het Fonds voor interne veiligheid (ISF). De EU-agentschappen die actief zijn op het gebied van veiligheid, worden apart gefinancierd uit de EU-begroting. Hiervoor wordt later dit jaar een voorstel ingediend.

Krijgen andere EU-agentschappen die gespecialiseerd zijn in veiligheid, ook meer financiële steun?

Hoewel Europol een centrale rol speelt, zijn andere agentschappen, zoals Cepol en het EWDD, even belangrijk voor andere aspecten van de veiligheid in de EU.

Cepol zorgt ervoor dat politie en justitie in de lidstaten de opleiding krijgen die zij nodig hebben om hun taken uit te voeren en het EWDD is van cruciaal belang in de strijd tegen drugshandel en drugsverslaving.

Naast de 2,5 miljard euro uit hoofde van het Fonds voor interne veiligheid zal de apart te presenteren algemene begroting voor de agentschappen in het veiligheidscluster worden verhoogd tot 1,1 miljard euro, 29% meer dan in 2014-2020.

Waarom wordt er ook geld uitgetrokken voor de ontmanteling van nucleaire installaties?

De hulpprogramma's van de EU voor de ontmanteling van nucleaire installaties moeten lidstaten helpen bij het stilleggen en sluiten van nucleaire installaties die aan het einde van hun levenscyclus zijn en daarbij het hoogste veiligheidsniveau aan te houden. Dit is belangrijk voor een goede en duurzame bescherming van de gezondheid van de werknemers en de bevolking, omdat milieuschade wordt voorkomen en er echte vooruitgang op het vlak van nucleaire veiligheid en beveiliging wordt geboekt.

Voor de periode 2021-2027 zal de Unie alleen strikt gerichte financiële steun verlenen:

• - 

  552 miljoen euro wordt toegewezen aan Litouwen voor het ontmantelen van de kerncentrale van Ignalina;
• - 

  118 miljoen euro gaat naar Bulgarije en Slowakije. De steun voor Bulgarije is bestemd voor de ontmanteling van de reactoren 1 t/m 4 van de kerncentrale van Kozloduy. Slowakije gaat de kerncentrale Bohunice V1 ontmantelen;
• - 

  348 miljoen euro is bestemd voor de ontmanteling en het beheer van radioactief afval van de nucleaire installaties van de Commissie die worden beheerd en/of in het bezit zijn van het JRC.
• - 

  160 miljoen euro gaat naar algemene nucleaire veiligheid en beveiliging.

Meer informatie:

Persbericht — EU begroting: 4,8 miljard euro voor de beveiliging van een beschermend Europa

Juridische tekst en factsheets:

Fonds voor interne veiligheid

• - 

  Factsheet - EU-begroting voor de toekomst: Fonds voor interne veiligheid
• - 

  Voorstel voor een Verordening tot oprichting van het Fonds voor interne veiligheid
• - 

  Bijlagen bij de Verordening tot oprichting van het Fonds voor interne veiligheid

Ontmanteling van kerncentrales

• - 

  Factsheet - EU-begroting voor de toekomst: Nucleaire veiligheid en ontmanteling
• - 

  Voorstel voor een Verordening van de Raad houdende de ontmanteling van de kerncentrale in Ignalina, Litouwen.
• - 

  Voorstel voor een Verordening van de Raad tot vaststelling van een financieel programma voor de ontmanteling van nucleaire installaties en beheer van radioactief afval en tot intrekking van Verordening van de Raad (Euratom)
• - 

  Verslag over de evaluatie en de uitvoering van de EU-bijstandsprogramma's voor de ontmanteling van nucleaire installaties in Bulgarije, Slowakije en Litouwen

Mechanisme voor civiele bescherming van de Unie (rescEU)

• - 

  Factsheet - EU-begroting voor de toekomst: rescEU, het EU-mechanisme voor civiele bescherming

Meer informatie over de EU-begroting voor de toekomst

MEMO/18/4128