EU-Fonds voor justitie, rechten en waarden

De Commissie stelt een nieuw op te richten Fonds voor Justitie, rechten en waarden voor, dat moet zorgen voor vereenvoudiging van de bestaande programma's op dit gebied.

IP/18/3923

Het fonds omvat het programma Rechten en waarden en het programma Justitie. Voor het fonds wordt een begroting voorgesteld van 947 miljoen EUR over een periode van zeven jaar. Daarvan is 642 miljoen EUR bestemd voor het programma Rechten en waarden en 305 miljoen EUR voor het programma Justitie. De totale toewijzing is min of meer gelijk aan de begrotingsmiddelen die voor de voorgaande periode waren toegewezen.

Het fonds zal worden ingezet ter ondersteuning van een aantal actoren op het gebied van rechten en waarden, zoals ngo's, instanties voor gelijke kansen, overheidsdiensten, justitiële netwerken en universiteiten.

Wat verandert er aan de huidige structuur?

De oprichting van een Fonds voor Justitie, rechten en waarden en de twee bijbehorende deelprogramma's betekent een vereenvoudiging ten opzichte van de huidige situatie met drie programma's.

Met name zal burgerschap, een terrein dat momenteel onder twee verschillende programma's valt, voortaan alleen door het nieuwe programma Rechten en waarden worden bestreken. Dat maakt het mogelijk synergieën te ontwikkelen.

Programma Rechten en waarden

Het programma Rechten en waarden is gericht op bescherming en bevordering van de rechten en waarden die in de EU-Verdragen zijn verankerd. Het omvat onder meer ondersteuning van maatschappelijke organisaties voor de instandhouding van een open, democratische en inclusieve samenleving.

Het nieuwe programma heeft drie specifieke doelstellingen:

• - 

  bevordering van gelijkheid en rechten (onderdeel gelijkheid en rechten)
• - 

  bevordering van de betrokkenheid van de burgers bij en hun participatie in het democratisch bestel van de Unie (onderdeel betrokkenheid en participatie van de burger)
• - 

  bestrijding van geweld (onderdeel Daphne).

Bron: Europese Commissie: Rapid persberichten

Wat voor activiteiten worden gefinancierd via het programma Rechten en waarden?

• - 

  voorlichting en training inzake beleid en rechten op de onder het programma vallende gebieden. Dit omvat ook het bevorderen van de bekendheid met de Europese cultuur en geschiedenis en herdenking op Europees niveau;
• - 

  wederzijdse leerprocessen tussen belanghebbenden ter verbetering van kennis en wederzijds begrip en ter bevordering van democratische betrokkenheid en burgerparticipatie, alsook activiteiten in het kader van stedenbanden, met als doel Europeanen van verschillende nationaliteiten en culturen nader tot elkaar te brengen;
• - 

  analyse en monitoring ter verbetering van het inzicht in de situatie in de lidstaten en op EU-niveau, alsmede ter verbetering van de uitvoering van de wetgeving en het beleid van de EU;
• - 

  steun voor maatschappelijke organisaties om actieve deelname aan de opbouw van een meer democratische Unie aan te moedigen en te faciliteren en het besef van rechten en waarden te versterken;
• - 

  ontwikkeling van het vermogen van Europese netwerken om het recht, de beleidsdoelstellingen en de strategieën van de EU verder te ontwikkelen en te bevorderen en maatschappelijke organisaties die actief zijn op de onder het programma vallende gebieden, ondersteuning te bieden.

Programma Justitie

Het programma Justitie heeft tot doel bij te dragen tot de verdere ontwikkeling van een Europese rechtsruimte die gebaseerd is op het beginsel van de rechtsstaat, wederzijdse erkenning en wederzijds vertrouwen.

Specifiek is het programma Justitie gericht op:

• - 

  facilitering en ondersteuning van justitiële samenwerking in burgerlijke en strafzaken en bevordering van de rechtsstaat, bijvoorbeeld door ondersteuning van het streven naar effectievere nationale rechtsstelsels en betere tenuitvoerlegging van beslissingen;
• - 

  ondersteuning en bevordering van opleidingen op justitieel gebied om de totstandkoming van een gemeenschappelijke rechtsstatelijke cultuur te stimuleren;
• - 

  vergemakkelijking van de toegang tot de rechter voor iedereen en beschikbaarheid van doeltreffende rechtsmiddelen; bevordering van efficiënte civiel- en strafrechtelijke procedures, bevordering en ondersteuning van de rechten van slachtoffers van misdrijven en de procedurele rechten van verdachten en beklaagden in strafprocedures.

Wat voor activiteiten worden gefinancierd via het programma Justitie?

• - 

  voorlichting en training om belanghebbenden te helpen hun kennis van beleid en wetgeving van de Unie te verbeteren, bijvoorbeeld op het gebied van het materieel recht, het procesrecht, de instrumenten voor justitiële samenwerking of de relevante rechtspraak van het Europees Hof van Justitie;
• - 

  wederzijdse leerprocessendoor uitwisseling van goede praktijken tussen belanghebbenden om het wederzijds begrip van het civiele en strafrecht en de rechtsstelsels van de lidstaten, met inbegrip van rechtsstatelijkheid, te versterken;
• - 

  analyse en monitoring ter verbetering van de kennis van en het inzicht in potentiële belemmeringen die de goede werking van een Europese rechtsruimte kunnen schaden;
• - 

  ontwikkeling en gebruik van informatie- en communicatietechnologie om justitiële systemen efficiënter te maken en beter te laten samenwerken en om de grensoverschrijdende interoperabiliteit van systemen en toepassingen te verbeteren;
• - 

  ontwikkeling van het vermogen van belangrijke Europese netwerken en ondersteuning van maatschappelijke organisaties die actief zijn op de onder het programma vallende gebieden.

Hoe worden ngo's ondersteund?

Bij de uitvoering van het Fonds voor justitie, rechten en waarden spelen maatschappelijke organisaties een uiterst belangrijke rol. Het programma Rechten en waarden is gericht op bescherming en bevordering van de rechten en waarden die in de EU-Verdragen zijn verankerd. Zo ondersteunt het bijvoorbeeld maatschappelijke organisaties met het oog op de instandhouding van een open, democratische en inclusieve samenleving.

Het fonds biedt ngo's financiering ter bevordering van activiteiten die onder de drie specifieke doelstellingen vallen, zoals ook nu al het geval is. Dit omvat bijvoorbeeld projecten ter bestrijding van geweld tegen vrouwen, ter bevordering van de rechten van kinderen of herdenkingsprojecten.

Het programma financiert ook activiteiten om actieve deelname aan de opbouw van een meer democratische Unie aan te moedigen en te faciliteren en het besef van rechten en waarden te versterken. Dat gebeurt door middel van steun aan maatschappelijke organisaties zoals ngo's en denktanks.

Daarnaast zal met het programma Justitie ook steun worden verleend aan maatschappelijke organisaties die er bijvoorbeeld naar streven de toegang tot de rechter voor iedereen te vergemakkelijken.

Wat is het verband tussen het fonds en het nieuwe rechtsstaatmechanisme dat de Commissie heeft voorgesteld voor het meerjarig financieel kader?

De voorgestelde verordening stelt de Unie in staat haar begroting beter te beschermen wanneer zwakke punten op het gebied van de rechtsstaat afbreuk doen of dreigen te doen aan goed financieel beheer of de financiële belangen van de Unie.

De rol die het fonds speelt, is een andere: het fonds is bedoeld om beleid te bevorderen dat in overeenstemming is met de grondrechten en de Europese waarden. Daarnaast is het gericht op de ontwikkeling van een Europese rechtsruimte op basis van de rechtsstaat en wederzijds vertrouwen, en waarborgt het dat mensen hun rechten kunnen uitoefenen.

MEMO/18/3975