Aanpak van terrorisme: EU-maatregelen uitgelegd
Om terrorisme te stoppen, moet terroristen hun toegang tot financiering afgekapt worden en radicalisering en grenscontroles worden aangepakt. Lees meer over het EU-beleid tegen terrorisme.
De EU-maatregelen om nieuwe aanslagen te voorkomen variëren van het realiseren van grondigere controles aan de Europese grenzen, betere politie- en justitiële samenwerking bij de opsporing van verdachten en het vervolgen van daders, het afsnijden van terrorismefinanciering tot de aanpak van de georganiseerde misdaad of radicalisering.
Meer lezen over terroristische aanslagen, slachtoffers en arrestaties in de EU in 2020 en in 2019.
Wat is de definitie van terrorisme?
De gemeenschappelijke juridische definitie van terroristische misdrijven van de Europese Unie, zoals neergelegd in Kaderbesluit 2002/475/JHA van de Raad, zijn handelingen waarmee wordt beoogd:
-
•een bevolking ernstig te intimideren, of;
-
•een overregulering van een regering of internationale organisatie om een handeling uit te voeren of zich ervan te onthouden, of;
-
•het ernstig destabiliseren of vernietigen van de fundamentele politieke, constitutionele, economische of sociale structuren van een land of een internationale organisatie.
Verbetering van de EU-grenscontroles
Na verschillende terroristische aanslagen in Europa en om de veiligheid binnen de Schengenzone te waarborgen, werden in april 2017 systematische controles ingevoerd aan de buitengrenzen van alle mensen die de EU binnenkomen - inclusief EU-burgers.
Om de bewegingen van niet-EU-burgers in het Schengengebied vast te leggen en de controles te versnellen, hebben het Parlement en de EU-ministers op 30 november 2017 overeenstemming bereikt over de invoering van een nieuw in- en uitreissysteem, dat in 2022 operationeel moet zijn.
Om te voorkomen dat terroristen in de EU vrij rondcirculeren, hebben verschillende landen tijdelijke controles aan hun grenzen ingevoerd. Het Parlement beschouwt deze controles aan de binnengrenzen als ongerechtvaardigd en een gevaar voor het Schengengebied en wil ze slechts toestaan als laatste redmiddel.
Het Parlement heeft herhaaldelijk kritiek geuit op de voortzetting van de controles aan de binnengrenzen in het Schengengebied en wil deze alleen toestaan als laatste redmiddel. In een resolutie van 17 april 2020 over gecoördineerde EU-actie om de pandemie te bestrijden, drong het Parlement er bij de lidstaten op aan om alleen noodzakelijke en evenredige maatregelen te nemen bij de invoering en verlenging van controles aan de binnengrenzen', waarbij de noodzaak werd benadrukt om terug te keren naar een volledig functionerend Schengengebied.
Kom meer te weten Schengen en het grensbeleid van de EU.
Link naar de video: Nieuw in- en uitreissysteem van de EU
Beschermen van buitengrenzen
De Europese grens- en kustwacht zou tegen 2027 moeten uitbreiden met een permanent korps van 10.000 grenswachten om de Europese buitengrenzen effectief te beveiligen. Het betreft 13.000 km aan landgrenzen en bijna 66.000 km op zee. Het nieuwe korps kan op verzoek van een EU-land grenscontrole- en migratiebeheer uitvoeren en grensoverschrijdende criminaliteit bestrijden.
Sinds 2015, in de nasleep van de migratiecrisis en de toename van grensoverschrijdende terroristische dreigingen, hebben een aantal Schengenstaten tijdelijke controles aan hun grenzen ingevoerd. Deze controles werden een aantal keren verlengd en zijn sindsdien in sommige landen van toepassing. De Covid-19-pandemie heeft ook verschillende staten ertoe aangezet om de controles aan de binnengrenzen in 2020 terug te brengen, in een poging de verspreiding van het virus onder controle te houden.
In een resolutie die in juli 2021 werd aangenomen, keurde het Parlement het vernieuwde Fonds voor geïntegreerd grensbeheer (IBMF) goed en stemde ermee in er 6,24 miljard euro aan toe te wijzen. Het nieuwe fonds moet helpen om de capaciteiten van de lidstaten op het gebied van grensbeheer te versterken en tegelijkertijd ervoor te zorgen dat de grondrechten worden gerespecteerd. Het zal ook bijdragen tot een gemeenschappelijk, geharmoniseerd visumbeleid en beschermende maatregelen invoeren voor kwetsbare mensen die in Europa aankomen, met name niet-begeleide kinderen.
Het fonds zal nauw samenwerken met het nieuwe Fonds voor Interne Veiligheid (ISF), dat zich richt op de aanpak van grensoverschrijdende dreigingen, zoals terrorisme, georganiseerde misdaad en cybercriminaliteit. Het ISF werd in juli 2021 ook goedgekeurd door het parlement met een budget van 1,9 miljard euro.
Link naar de video: Uitbreiding Europees grens- en kustwachtagentschap
Buitenlandse terroristische strijders stoppen
Sinds 2015 is er een toename van religieus geïnspireerde terroristisme in de EU. Tegen 2017 zijn er naar schatting 5000 individuen uit de EU naar conflictgebieden in Syrië en Irak gereisd om zich bij jihadistische terroristische groeperingen aan te sluiten, maar het aantal is aanzienlijk gedaald sindsdien. In 2019 keerden er slechts weinig terug volgens de meldingen, maar er zijn nog steeds honderden Europese burgers met banden met de Islamitische staat in Irak en Syrië.
Om bepaalde handelingen te criminaliseren, zoals opleiding of reizen voor terroristische doeleinden of het organiseren of faciliteren van dergelijke zaken, werd een EU-brede wetgeving inzake terrorisme ingevoerd. Dit zal, samen met nieuwe controles aan de buitengrenzen, helpen om het fenomeen van de buitenlandse strijder aan te pakken.
Link naar de video: Terrorisme bestrijden
Het gebruiken van Passagiersgegevens (PNR)
Luchtvaartmaatschappijen die vluchten uitvoeren van buiten de EU en omgekeerd zijn verplicht om de nationale autoriteiten de gegevens van hun passagiers te bezorgen, zoals de namen, de reisdata, het reisschema en de betalingsmethode.
Deze zogenaamde PNR-gegevens worden gebruikt om terroristische misdrijven en zware criminaliteit te voorkomen, op te sporen, te onderzoeken en te vervolgen.
De onderhandelingen duurden meer dan vijf jaar. Het Parlement drong aan op waarborgen voor gevoelige gegevens (zoals het onthullen van raciale afkomst, religie, politieke overtuiging, gezondheid of seksuele geaardheid) en gegevensbescherming.
Lees meer in ons bestand over de Passagiersgegevens (PNR).
Link naar de video: Passagiersgegevens delen
Versterking van uitwisseling van informatie om misdaad en terrorisme te bestrijden
Criminelen en terroristen gebruiken vaak meerdere valse identiteiten om grens- en wetshandhavingsautoriteiten te omzeilen. Dit benadrukt het belang van effectieve informatie-uitwisseling tussen de relevante autoriteiten (wetshandhaving, justitie, inlichtingen) in de EU-landen.
In 2018 werden nieuwe regels voor de versterking van het Schengen-informatiesysteem (SIS) overeengekomen, waarbij nieuwe soorten signaleringen werden ingevoerd voor zaken die verband hielden met terroristische activiteiten. De databank stelt politie en grenswachters in staat om waarschuwingen over gezochte of vermiste personen, en verloren of gestolen goederen, te kunnen invoeren en raadplegen.
Om bestaande en toekomstige databanken op een intelligentere en doelgerichtere manier te gebruiken, moeten de EU-informatiesystemen die helpen bij het beheer van grenzen, veiligheid en migratie gegevensuitwisseling mogelijk maken. Deze nieuwe interoperabiliteit moet na 2023 operationeel zijn en een enkele interface voor zoekopdrachten bieden, evenals een dienst voor biometrische matching om identificatie te vergemakkelijken.
Europol ondersteunt de uitwisseling van informatie tussen nationale politieautoriteiten. In mei 2016 stemde het Parlement in om meer bevoegdheden aan Europol te verstrekken. Zo werd de strijd tegen terrorisme opgevoerd en werden gespecialiseerde eenheden opgezet, zoals het Europese centrum voor terrorismebestrijding (gestart op 25 januari 2016).
Meer lezen: Europol beter uitgerust om misdaad en terrorisme te bestrijden
Link naar de video: Nieuwe bevoegdheden voor Europol
Terrorismefinanciering schrappen
Een doeltreffende maatregel om terroristen te stoppen is door hun inkomstenbronnen te verminderen en de logistiek te verstoren. Om dit mogelijk te maken, heeft het Europees Parlement in 2018 de richtlijn ter bestrijding van het witwassen van geld geactualiseerd.
Het zal de transparantie over de mensen achter bedrijven vergroten en risico's in verband met virtuele valuta en anonieme pre-paid-kaarten aanpakken.
Witwaspraktijken zijn een strafbaar feit in alle EU-landen, maar de definities en sancties variëren. De nieuwe regels om criminele financiering aan te pakken, zullen die achterpoortjes sluiten.
Criminele activiteiten in Europa worden verondersteld elk jaar ongeveer 110 miljard euro op te leveren. Slechts 1,1% van de opbrengsten van misdrijven worden echter effectief geconfisqueerd. Om het makkelijker te maken om criminele vermogensbestanddelen in de EU te bevriezen en te confisqueren, werden in oktober 2018 nieuwe regels overeengekomen.
Al deze nieuwe regels zullen vanaf 2020 van toepassing zijn.
Link naar de video: Afkappen van geldstromen
Toegang tot gevaarlijke wapens bemoeilijken
De EU doet al het mogelijke om te voorkomen dat gevaarlijke wapens in handen komen van verkeerde mensen. De herziene vuurwapenrichtlijn sluit de juridische achterpoortjes die terroristen gebruikten om omgebouwde wapens in te zetten, bijvoorbeeld tijdens de aanslagen in Parijs in 2015. Het vereist dat de EU-landen over een goed monitoringsysteem beschikken met uitzonderingen voor jagers, musea en verzamelaars.
De overgrote meerderheid van terroristische aanslagen in de EU werd gepleegd met zelfgemaakte bommen. Dankzij strengere regels die het Parlement in april 2019 heeft goedgekeurd, wordt het voor terroristen moeilijker om de ingrediënten te bemachtigen die nodig zijn om explosieven te maken.
Link naar de video: Juridische achterpoortjes sluiten
Het voorkomen van radicalisering
Terroristen en extremisten gebruiken internet om propaganda en radicalisering te verspreiden. In april 2021, het Parlement keurde de regels goed die online bedrijven zoals Facebook of YouTube verplicht om terroristische content binnen een uur na ontvangst te verwijderen of uit te schakelen na een bevel van de relevante autoriteiten. De nieuwe regels zijn niet van toepassing op journalistieke en educatieve inhoud.
Lees meer over hoe de EU cyberveiligheid bevordert.
Radicalisering en het tegengaan daarvan was een van de aandachtspunten van een speciale commissie voor terrorisme, wiens werk in december 2018 beëindigde. Het Parlement stelt voor om een EU-controlelijst voor haatpredikers op te stellen, gezien zij nu ongemerkt kunnen opereren en reizen tussen de EU-landen. Parlementsleden bevelen ook aan om geradicaliseerde gedetineerden in gevangenissen te scheiden, en specifieke trainingen over radicalisering te geven aan functionarissen van de EU en de EU-landen.
De meeste terroristische aanslagen in Europa werden gepleegd door terroristen van eigen bodem, oftewel EU-burgers die geboren werden in de EU, binnen de EU geradicaliseerd werden en de EU nooit verlaten hebben. Om deze reden heeft het Parlement in 2015 maatregelen voorgesteld om radicalisering en extremisme te bestrijden in gevangenissen, online en via onderwijs en sociale insluiting.
Link naar de video: Interview met Rachida Dati (FR, EVP)
De toegevoegde EU-waarde
Het EU-niveau is het belangrijkste forum voor samenwerking en coördinatie tussen de EU-landen bij de bestrijding van terrorisme, zelfs al is het bestrijden van criminaliteit en het garanderen van veiligheid voornamelijk een nationale bevoegdheid.
De Parlementsleden beslissen op gelijke voet met de EU-ministers over belangrijke antiterrorismewetten van de EU. Traditioneel waakt het Parlement over de eerbiediging van de grondrechten en gegevensbescherming, hetgeen met name nodig is in een context waarin er druk is om actie te ondernemen.
Veiligheid in Europa is een gezamenlijke prioriteit voor de Europese instellingen. De terrorismebestrijdingsstrategie van de EU is gebaseerd op vier onderdelen: voorkomen, beschermen,vervolgen en reageren. De EU-strategie voor de Veiligheidsunie van de Commissie (Security Union Strategy) heeft tot doel de samenwerking tussen de lidstaten te vergemakkelijken op het vlak van drie prioriteitsgebieden: bestrijding van georganiseerde misdaad en cybercriminaliteit, terrorisme en radicalisering. De EU werkt ook aan de verbetering van externe veiligheid in samenwerking met landen die niet tot de EU behoren.
Meer lezen over Jihadistisch terrorisme in de EU.
Link naar de video: Veiligheid
Productinformatie
REF.: 20180316STO99922