Recente Brexit ontwikkelingen: de Withdrawal Bill

Na de uitspraak van het Britse Supreme Court dat inderdaad de wetgever aan zet is alvorens de Brexit i notificatie van art. 50 VEU mag worden gedaan, is er door de Britse regering voortvarend een voorstel ingediend bij het House of Commons. Dat moest niet alleen naar Brits constitutioneel recht, maar ook om zeker te stellen dat die notificatie rechtsgeldig is naar EU-recht. Art. 50 bepaalt immers in het eerste lid dat 'Any Member State may decide to withdraw from the Union in accordance with its own constitutional requirements.”

Het wetsvoorstel was even kort als krachtig. Het voorstel bestond uit twee bepalingen:

1.Power to notify withdrawal from the EU

(1) The Prime Minister may notify, under Article 50(2) of the Treaty on European Union, the United Kingdom’s intention to withdraw from the EU.

(2)This section has effect despite any provision made by or under the European 5Communities Act 1972 or any other enactment.

2.Short title

This Act may be cited as the European Union (Notification of Withdrawal) Act 2017.

Na slechts een paar dagen van debat werd er geen enkel amendement aanvaard en het voorstel zoals het was ingediend aangenomen met een zeer grote meerderheid van 494-122. Grosso modo stemden de Conservatieven en Labour voor, en de SNP en de Lib-dems met enkele dissenten van de grote partijen tegen. Een amendement, dat aan EU-burgers op het grondgebied van het Verenigd Koninkrijk specifieke verblijfsbescherming (permanent residency) werd geboden, werd met een zeer krappe meerderheid (332-290) verworpen.

Nu ligt het voorstel bij het House of Lords, waar de stemming wordt voorzien op 7 maart 2017. Naar geldend recht kan het House of Lords het de regering en de Commons inderdaad moeilijk maken. Zo zou een amendement langs de lijnen van het in de Commons verworpen amendement bij de Lords een rol kunnen gaan spelen en worden aangenomen. Als dat gebeurt zou er (enige) vertraging kunnen optreden.

Maar ook de aanvaarding van een (ander) amendement of verwerping van het voorstel wordt lastig voor regering én House of Commons. Naar Brits recht kan de House of Commons ofwel tot overeenstemming komen met de Lords, of wel in het uiterste geval de Lords overrulen. Maar dat gaat volgens de Parliaments Act gepaard met een vertraging van een jaar. 'Maar vanuit het ‘leave’ kamp is uiteraard de Lords al te verstaan gegeven niet dwars te gaan liggen, met als dreigement dat ze daarmee hun eigen positie in gevaar zouden kunnen gaan brengen. Vanuit de Conservatieven een niet al te vaak gehoord dreigement.

Het kan ook zo maar zo zijn dat de Lords, ondanks dat er mogelijk tal van bezwaren leven, toch het voorstel zoals dat door de Commons is aanvaard aanvaarden. Een belangrijke reden kan daarvoor de Salisbury Convention zijn die zegt dat de Lords een voorstel aanvaarden als dat is gebaseerd op het verkiezingsprogramma van de regeringspartij. En wat stond er in het meest recente verkiezingsprogramma van de Conservatieven? Dat er een referendum over de brexit zou komen en:

'We will honour the result of the referendum, whatever the outcome.

Aalt Willem Heringa i, hoogleraar vergelijkend constitutioneel en administratief recht aan Maastricht University.