Hulp en handel: een innovatieve combinatie van beleidsthema’s

Voor EU-voorzitter Nederland is innovatie niet alleen een agendaonderwerp. Ook de uitvoering van de agenda gebeurt op een innovatieve manier. Bijvoorbeeld wanneer de beleidsthema’s hulp en handel aan de orde zijn.

In Nederland vallen ontwikkelingssamenwerking en buitenlandse handel onder één minister: Lilianne Ploumen i. Zij maakt zich ook op Europees niveau sterk voor een vernieuwende, gecombineerde benadering van deze twee beleidsterreinen.

Complete ketens

Dat begon al in de aanloop naar het Nederlandse EU-voorzitterschap. Op 7 december organiseerde Ploumen een conferentie over de rol van de EU bij ‘verduurzaming van wereldwijde waardeketens’. In het overgrote deel van Europa en de rest van de wereld is het gebruikelijk zaken die met hulp te maken hebben, los te zien van zaken gerelateerd aan handel, en omgekeerd. Ploumen kijkt liever naar complete ketens, van producerende lage-inkomenslanden tot inkopende landen, bijvoorbeeld bij kleding. De risico’s in zulke handelsketens, zoals kinderarbeid, uitbuiting en schending van mensenrechten, wil Nederland in samenhang aanpakken. Dat past bijvoorbeeld ook goed in de Sustainable Development Agenda van de VN. De Europese Commissie i kiest al meer en meer voor zo’n ketenbenadering.

Poldermodel

Als het gaat om mogelijke oplossingen, denken Europese instellingen en lidstaten nog steeds vooral in richtlijnen ‘van bovenaf’. Nederland mikt juist op draagvlak. Nationaal werken inmiddels ruim tien sectoren aan vrijwillige maar niet-vrijblijvende afspraken, zogenoemde IMVO-convenanten, om risico’s aan te pakken in de waarde- en productieketens. Het poldermodel, waarin alle belanghebbenden bij de zaak worden betrokken, werkt niet sneller, maar biedt wel uitzicht op duurzamere resultaten. Grote kans dat dit ook geldt op Europees niveau. Daarom organiseert Nederland ook samen met het Europees maatschappelijk middenveld een conferentie over mensenrechten en bedrijfsleven, op 11 mei in Amsterdam. Opnieuw voor alle belanghebbenden, waaronder natuurlijk het bedrijfsleven.

De combinatie van hulp en handel is een mooi voorbeeld van Nederlandse innovatie in Europees verband. Niet als doel op zich, maar als middel om als voorzitter effectiever te zijn en de échte doelen dichterbij te brengen.

Gecombineerde bijeenkomst

Op 2 februari organiseerde EU-voorzitter Nederland een gecombineerde informele bijeenkomst voor EU-ministers voor handel en ontwikkelingssamenwerking. Het was voor het eerst dat de ministers van beide portefeuilles in één bijeenkomst bij elkaar zaten. Op de agenda stond de voorbereiding van de conclusies die de Raad voor ontwikkelingssamenwerking op 12 mei zal formuleren. En de Nederlandse benadering vond weerklank: sneller dan gedacht komt er een nieuw Europees MVO-actieplan. Het eerste concept moet nog tijdens het lopende voorzitterschap klaar zijn.