Vragen en antwoorden: het werkprogramma voor 2015

Straatsburg, 16 december 2014

Wat is het werkprogramma van de Commissie?

Elk jaar stelt de Europese Commissie een actieplan voor de volgende twaalf maanden vast. De burgers, de institutionele partners en het personeel kunnen aan de hand van het werkprogramma zien hoe we onze politieke prioriteiten vertalen in concrete maatregelen.

Meestal wordt het jaarlijkse werkprogramma in oktober aangenomen. Als er Europese verkiezingen zijn, zoals in 2014, is dat anders. De Commissie-Juncker is op 1 november 2014 aangetreden en dit is haar eerste werkprogramma. Het werkprogramma vertaalt de politieke beleidslijnen, op basis waarvan een ruime meerderheid van de leden van het Europees Parlement Jean-Claude Juncker als voorzitter van de Commissie heeft gekozen, in concrete maatregelen. Het programma geeft een duidelijk signaal aan de Europese burgers: de Commissie zal de grote thema's groots aanpakken en zich bescheiden opstellen waar het om kleinere dingen gaat.

Dat is een nieuwe aanpak: de Commissie heeft toegezegd zich in haar beleid meer te richten op prioriteiten en resultaten. Er zal tijd en energie worden gestoken in de voorstellen die het meeste effect op de werkgelegenheid en de groei hebben. Het programma omvat een beperkt aantal nieuwe voorstellen, een lijst met initiatieven van de vorige Commissies die wij willen intrekken en een lijst met bestaande wetten waarvan wij willen nagaan of zij nog steeds doelmatig zijn.

Om een consensus in alle EU-instellingen tot stand te brengen, heeft de Commissie dit werkprogramma overeenkomstig het kaderakkoord in overleg met het Europees Parlement opgesteld. Voor het eerst is het ook met de Raad besproken.

Wat zijn de prioriteiten van de Commissie voor 2015?

De politieke beleidslijnen van de Commissie omvatten de prioriteiten voor de volgende vijf jaar en vormen de grondslag voor het duidelijke mandaat dat het direct gekozen Europees Parlement als vertegenwoordiging van de Europese burgers ons heeft gegeven. Deze prioriteiten zijn in overeenstemming met de strategische agenda die de Europese Raad in juni 2014 heeft aangenomen.

Voor 2015, het eerste jaar van deze ambtstermijn, heeft de Commissie initiatieven gekozen die in de meest dringende behoeften voorzien, zodat we onze beloften aan de Europese burgers snel kunnen nakomen. Deze "to-dolijst" bevat de zaken die de Commissie in 2015 wil realiseren. De komende jaren zal de Commissie ook andere maatregelen voorstellen om de prioriteiten van de politieke beleidslijnen te verwezenlijken. Voor een aantal prioriteiten zal het voorbereidende werk al volgend jaar beginnen.

De voornaamste plannen voor 2015 zijn:

• - 

  Het investeringsplan voor Europa uitvoeren - Het investeringsplan van 315 miljard EUR uitvoeren dat voorzitter Juncker en vicevoorzitter Katainen op 26 november hebben aangekondigd om de reële economie een impuls te geven en te zorgen voor werkgelegenheid en groei.
• - 

  Een ambitieus pakket voor de digitale eengemaakte markt - De randvoorwaarden voor een bloeiende digitale economie en maatschappij tot stand brengen door het wettelijk kader op het gebied van telecommunicatie aan te vullen, de regels inzake auteursrechten te moderniseren, de regels voor consumenten op het gebied van online- en digitaal winkelen te vereenvoudigen, de cyberveiligheid te verbeteren en digitalisering een horizontaal item te maken.
• - 

  Een Europese energie-unie creëren - Maatregelen nemen om te zorgen voor de continuïteit van de energievoorziening en integratie van nationale energiemarkten, de energievraag in Europa verlagen en groene technologie bevorderen.
• - 

  Een rechtvaardigere benadering van fiscaliteit - Een actieplan met maatregelen om belastingontduiking en -fraude te bestrijden, waaronder maatregelen op EU-niveau om te komen tot een stelsel waarbij belasting wordt geheven in het land waar winst wordt gemaakt; hieronder valt de automatische uitwisseling van informatie over "tax rulings" en stabilisering van de grondslagen voor de vennootschapsbelasting.
• - 

  Een Europese agenda inzake migratie - Een nieuwe geïntegreerde aanpak ontwikkelen die zowel reguliere migratie omvat, om van de EU een aantrekkelijkere locatie voor hoogopgeleide mensen en bedrijven te maken, als een beter beheer van de migratie naar de EU, door middel van nauwere samenwerking met derde landen, door de solidariteit tussen de lidstaten te bevorderen en door mensenhandel te bestrijden.
• - 

  Een hechtere economische en monetaire unie - De architectuur van de EMU versterken om ervoor te zorgen dat het vertrouwen van de burgers en markten behouden blijft, het economische bestuur verbeteren en de sociale dialoog op alle niveaus nieuw leven inblazen.

Daarnaast zal de Commissie voorstellen doen om de eengemaakte EU-markt voor goederen en diensten ten bate van de consument en het concurrentievermogen van het bedrijfsleven te versterken, een nieuwe handels- en investeringsstrategie uitstippelen, de stabiliteit aan de grenzen van Europa blijven bevorderen door middel van doeltreffend beleid inzake extern optreden en nabuurschap, voor een nieuwe dynamiek op het gebied van de interinstitutionele betrekkingen zorgen alsmede de transparantie en verantwoording ten opzichte van de burgers verbeteren.

De Commissie zal het beginsel van beleidsdiscontinuïteit toepassen om te waarborgen dat al onze werkzaamheden in overeenstemming met onze politieke prioriteiten zijn.

Wat is beleidsdiscontinuïteit?

Het beginsel van beleidsdiscontinuïteit is van toepassing aan het begin van een nieuw politiek mandaat. De aantredende autoriteit, in dit geval de Europese Commissie, onderzoekt alle voorstellen die haar voorganger aan de wetgevers heeft voorgelegd, maar die nog niet zijn aangenomen. Vervolgens wordt beslist of de werkzaamheden op die gebieden worden voortgezet. Dit principe is vastgelegd in artikel 39 van het kaderakkoord tussen het Europees Parlement en de Europese Commissie. In dat artikel is bepaald dat de Commissie "aan het begin van de ambtstermijn van de nieuwe Commissie alle hangende voorstellen [beziet], om deze politiek te bevestigen of in te trekken, waarbij zij naar behoren rekening houdt met de standpunten die het Parlement te kennen heeft gegeven". De Commissie heeft ongeveer 450 voorstellen onderzocht en heeft besloten aan te bevelen dat een aanzienlijk aantal daarvan wordt ingetrokken.

Hoe besluit de Commissie welke voorstellen worden ingetrokken?

De nieuwe Commissie is zich ervan bewust dat de burgers willen dat zij zich concentreert op maatregelen die al in 2015 het meeste effect op de werkgelegenheid en de groei zullen sorteren, die waarschijnlijk spoedig zullen worden aangenomen en die tot tastbare resultaten leiden. Wij houden ook terdege rekening met het mandaat dat het Europees Parlement ons heeft gegeven door in te stemmen met de doelgerichte politieke beleidslijnen van voorzitter Juncker.

De Commissie-Juncker heeft daarom ongeveer 450 voorstellen van de vorige Commissie die nog in de pipeline zitten nauwkeurig onderzocht en bepaald of deze zullen worden gehandhaafd, aangepast of ingetrokken. Daarbij is onderzocht of:

• - 

  de lopende voorstellen in overeenstemming zijn met de tien prioriteiten van deze Commissie en passend zijn om de huidige uitdagingen aan te pakken;
• - 

  het waarschijnlijk is dat deze in de nabije toekomst worden goedgekeurd;
• - 

  deze met succes in de praktijk kunnen worden uitgevoerd;
• - 

  deze nog steeds bijdragen tot de oorspronkelijke doelstellingen.

Naar aanleiding van deze grondige analyse stelt de Commissie voor om 80 voorstellen in te trekken of aan te passen.

In veel gevallen, met name op het gebied van sociale zaken en milieu, blijft de Commissie pal achter de doelstellingen van de lopende voorstellen staan, maar wil zij nieuwe en betere ideeën presenteren om deze te bereiken. Voorstellen zijn nutteloos als zij achter de feiten aanlopen, in de huidige vorm waarschijnlijk niet worden goedgekeurd of tijdens langdurige onderhandelingen tussen het Parlement en de Raad zodanig zijn afgezwakt dat het oorspronkelijke doel niet meer kan worden bereikt.

Een aantal voorstellen wordt teruggetrokken omdat zij achterhaald zijn, bijvoorbeeld indien er ondertussen nieuwe maatregelen zijn aangenomen. In andere gevallen is de inhoud van het voorstel tijdens de onderhandeling in de Raad of het Parlement verwaterd, waardoor er geen overeenstemming is met de oorspronkelijke ambities van de Commissie. Dat geldt voor de energiebelastingrichtlijn: de lidstaten zijn niet bereid de wijzigingen te aanvaarden die wij hebben voorgesteld om de energie-efficiëntie te verbeteren door bij de belastingniveaus rekening te houden met CO2 en de reële energie-inhoud. Andere voorstellen die wij hebben besloten terug te trekken zijn een geplande richtlijn betreffende de verspreiding van gegevens van aardobservatiesatellieten en een aanbeveling voor gemeenschappelijke Europese normen inzake toerisme.

Verder trekken we een aantal voorstellen in om onze belanghebbenden duidelijkheid te verschaffen. Het ACTA-voorstel staat bijvoorbeeld nog steeds op de lijst met lopende voorstellen, hoewel het Europees Parlement het heeft afgewezen. We willen het voorstel daarom officieel intrekken. Dat geldt ook voor voorstellen om de markt voor grondafhandelingsdiensten op Europese luchthavens te liberaliseren.

In een aantal gevallen wil de Commissie voorstellen intrekken om ze te vervangen door ambitieuzere voorstellen of om ze beter af te stemmen op de tien prioriteiten. Zo willen wij een nieuw, breder voorstel betreffende de circulaire economie presenteren waarmee onze ambities doeltreffender worden bereikt. In andere gevallen hebben er maatschappelijke ontwikkelingen plaatsgevonden nadat de Commissie het oorspronkelijke voorstel heeft gedaan. Zo heeft de overgrote meerderheid van de lidstaten de regeling voor zwangerschapsverlof op nationaal niveau verbeterd, mede dankzij het mobiliserend effect van het Commissievoorstel. De behoefte aan regelgeving op EU-niveau is daardoor veranderd, maar er zijn nog wel andere maatregelen nodig om vrouwen aan het werk te krijgen en te houden.

De Commissie wacht het standpunt van het Europees Parlement en de Raad af voordat zij in de komende maanden bevestigt welke voorstellen worden ingetrokken.

Wat zijn de verschillen tussen dit werkprogramma en vorige werkprogamma's?

De laatste vijf jaar heeft de Commissie gemiddeld ruim 130 nieuwe initiatieven per jaarlijks werkprogramma voorgesteld. De nieuwe Commissie hanteert een heel andere aanpak en zal slechts 23 nieuwe initiatieven presenteren die zij van plan is in 2015 aan te nemen.

De laatste vijf jaar heeft de Commissie per jaar gemiddeld 30 intrekkingsvoorstellen gedaan. De nieuwe Commissie maakt een strengere selectie en zorgt ervoor dat alleen wetsvoorstellen overblijven die waarschijnlijk daadwerkelijk worden aangenomen. In het werkprogramma 2015 wordt voorgesteld 80 stukken wetgeving in te trekken die in de pipeline zitten.

Verder zal bestaande wetgeving nauwkeurig worden onderzocht. We zullen bekijken wat al in nationale wetgeving is omgezet en wat we moeten aanpassen en intrekken, afhankelijk van de impact op het leven van de burgers. De laatste vijf jaar heeft de Commissie elk jaar gemiddeld ongeveer 30 stukken bestaande wetgeving herzien. We zijn van plan dat aantal in 2015 op te schroeven tot 79.

Wanneer worden de voorstellen uit het werkprogramma uitgevoerd?

In het werkprogramma staan alle belangrijke beleidsinitiatieven die de Commissie in 2015 zal presenteren. De Commissie zal voor elk van de 23 nieuwe voorstellen een stappenplan met een tijdschema publiceren.

Staat in dit werkprogramma alles wat de Commissie in 2015 doet?

Een groot deel van het werk dat de Commissie verricht, is waarborgen dat bestaande regelgeving en programma's goed worden uitgevoerd en tot tastbare resultaten leiden.

In 2015 voert de Commissie bijvoorbeeld de Europees semester-procedure uit, bereidt zij naar aanleiding van recente belangrijke hervormingen secundaire wetgeving voor op het gebied van financiële diensten en geeft zij het startschot voor de nieuwe programma's voor de Europese structuur- en investeringsfondsen. Daarnaast is de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid een prioriteit.

Wij blijven ook mogelijke inbreuken op het Europees recht onderzoeken, de rechtsstatelijkheid waarborgen alsmede de rechten op de interne markt en de grondrechten van de burgers verdedigen.

In een breder perspectief weten wij dat de scepsis van de burgers met betrekking tot ons werk vaak voortkomt uit de bestaande EU-regels waarmee zij worden geconfronteerd. Voor de Commissie is het daarom een politieke prioriteit de regelgevingsdruk te verlichten. Uiteraard zorgen we ervoor dat onze strenge maatschappelijke, gezondheids- en milieunormen alsmede de keuzevrijheid van de consument worden beschermd.

De Commissie zal zich er actief voor inzetten dat bestaande, zinvolle regels die bijdragen tot onze doelstellingen goed worden toegepast, uitgevoerd en gehandhaafd, zodat de burgers er concreet baat bij hebben.

Betere regelgeving is de kern van het werkprogramma: de Commissie zal elke regel onder handen nemen die leidt tot onnodige bureaucratische barrières of administratieve lasten. Als regels achterhaald zijn of niet overeenkomen met onze prioriteiten, zullen we ze verbeteren. Als er onnodige bureaucratische barrières zijn, zal de Commissie maatregelen nemen om deze weg te nemen.

De Commissie kan verder, indien maatregelen op Europees niveau doeltreffender zijn dan louter nationale reacties, ongeplande initiatieven nemen naar aanleiding van gebeurtenissen die in de loop van het jaar plaatsvinden en die dringende actie vergen.

Waaruit bestaat het werkprogramma van de Commissie in technische zin?

Het werkprogramma van de Commissie bestaat uit een politieke mededeling en vier bijlagen. De nieuwe initiatieven in bijlage I zijn gericht op concrete maatregelen voor de uitvoering van de tien prioriteiten in de politieke beleidslijnen van de Commissie-Juncker. Het is belangrijk dat we een nieuwe impuls geven aan de werkgelegenheid, de groei en investeringen, onder meer door vervolgmaatregelen op het investeringsplan. Bijlage II omvat de lijst met initiatieven die we overeenkomstig het beginsel van de beleidsdiscontinuïteit willen intrekken. In bijlage III stelt de Commissie overeenkomstig haar agenda voor betere regelgeving geschiktheidscontroles en evaluaties van bestaande wetgeving voor. Bijlage IV omvat reeds vastgestelde wetgeving die in 2015 van kracht wordt en biedt de burgers en het bedrijfsleven zodoende een duidelijk overzicht van de veranderingen die op stapel staan.

Hoe wordt het werkprogramma opgesteld en aangenomen?

De Commissie is op basis van duidelijke politieke beleidslijnen door het Europees Parlement gekozen. Vanaf 1 november, de eerste werkdag, heeft het college van 28 commissarissen veel werk verzet om dit politieke programma te vertalen in een concreet werkprogramma.

Er hebben talrijke bijeenkomsten plaatsgevonden, waarop de leden van het Europees Parlement, de lidstaten, de Raad en onze andere institutionele en sociale partners een bijdrage konden leveren. Dankzij de gedachtewisseling met de medewetgevers van de EU (het Parlement en de Raad) weten we welke voorstellen zij op politiek niveau steunen en over welke ideeën zij denken nooit overeenstemming te kunnen bereiken. In 2015 zullen we alleen zaken ter tafel brengen die we menen volgend jaar voor elkaar te kunnen krijgen.

Moeten de Raad en het Parlement instemmen met dit programma?

Er wordt zowel voordat het wordt aangenomen als daarna met het Europees Parlement en de Raad over het werkprogramma gesproken. De Commissie houdt bij het bepalen van de prioriteiten voor het volgende jaar rekening met de standpunten van de andere instellingen. Overeenkomstig het initiatiefrecht dat de Commissie op grond van de Verdragen heeft, draagt zij zelf de politieke verantwoordelijkheid voor hetgeen zij ter tafel brengt.

De Commissie wil geen wetsontwerpen presenteren die nooit door het Parlement en de Raad zullen worden goedgekeurd. Evenmin wil zij gesprekken blijven voeren over voorstellen die al jaren op tafel liggen en kansloos zijn. Onze aanpak is pragmatisch en niet bureaucratisch.

Om de samenwerking met de andere instellingen te versterken en de interinstitutionele programmering te verbeteren, zal de Commissie in 2015 een voorstel voor een nieuw interinstitutioneel akkoord "Beter wetgeven" presenteren, waarmee een gemeenschappelijke richting wordt ingeslagen en tegelijkertijd rekening wordt gehouden met de wederzijdse rolverdeling op grond van de Verdragen.

Als de Commissie minder werkt doet, is er dan ook minder personeel nodig?

Een afgeslankt werkprogramma houdt niet in dat er minder werk te doen is. De Commissie moet in de toekomst voor betere regelgeving zorgen, en dat betekent dat wij onze middelen beter moeten gebruiken om onze politieke prioriteiten te verwezenlijken.

Het uitwerken van nieuwe initiatieven is slechts een deel van het werk van de Commissie. We steken ook veel werk in het begeleiden van de voorstellen tijdens het wetgevingsproces, het waarborgen dat de bestaande regelgeving goed wordt uitgevoerd en gehandhaafd, het beoordelen van de impact ervan en het bepalen van mogelijke verbeteringen ten bate van de burgers en het bedrijfsleven door bureaucratische barrières weg te nemen.

MEMO/14/2704