Proefschrift over parlementair onderzoek in vergelijkend perspectief

Op vrijdag 28 juni 2013 verdedigt Sandor Loeffen het proefschrift Parlementair onderzoek. Een studie van het onderzoeksrecht in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten aan de Universiteit Maastricht. Geconcludeerd wordt onder meer dat de Tweede Kamer veel te winnen heeft bij een verdere ontwikkeling van haar onderzoeksfunctie. Promotores zijn prof. mr. Luc Verhey (Universiteit Leiden) en prof. mr. Aalt Willem Heringa (Universiteit Maastricht).

Parlementaire onderzoekscommissies zijn de afgelopen decennia steeds meer tot de politieke, bestuurlijke en ambtelijke realiteit in Nederland gaan behoren. In zijn proefschrift gaat Loeffen vanuit staatsrechtelijk en vergelijkend perspectief in op de betekenis van het parlementaire onderzoeksrecht in het Nederlandse parlement, het Britse parlement en het Amerikaanse Congres. Het boek combineert een brede juridische analyse van de hedendaagse parlementaire onderzoeksfunctie in deze drie stelsels met een meer praktisch-organisatorische benadering. Zo is aandacht voor de betekenis van relevante regelingen en procedures, bijvoorbeeld ten aanzien van de reikwijdte van het onderzoeksrecht, bevoegdheden van commissies, de bescherming van getuigen en de positie van ministers en ambtenaren. De vernieuwde Wet op de parlementaire enquête komt daarbij uitvoerig aan bod. Daarnaast wordt ingegaan op de organisatie, werkwijze en ondersteuning van onderzoekscommissies en de politieke dimensie van de verschillende vormen van parlementair onderzoek.

In de afsluitende beschouwing wordt, mede vanuit vergelijkend perspectief, een aantal concrete voorstellen geformuleerd voor de verdere ontwikkeling van de parlementaire onderzoeksfunctie in Nederland. Ervaringen in het Amerikaanse Congres en het Britse parlement laten zien dat een meer structurele, kleinschalige inzet van het onderzoeksinstrument belangrijke kansen biedt om de informatiepositie van de volksvertegenwoordiging te versterken, het verantwoordingsproces te verdiepen en participatie van burgers bij het parlementaire werk te vergroten. Voorgesteld wordt om binnen de bestaande vaste Kamercommissies permanente subcommissies voor onderzoek in te stellen, die binnen het werkterrein van hun commissie naar eigen inzicht en met ondersteuning van een vaste ambtelijke staf onderzoek kunnen doen naar de uitvoering van bestaand beleid of naar toekomstige beleidsvraagstukken.

Het proefschrift is interessant voor wetenschappers op politiek-staatsrechtelijk terrein, voor parlementaire, bestuurlijke en ambtelijke lezers, alsmede voor praktijkjuristen die behoefte hebben aan een actuele overzichtsstudie van een parlementaire werkwijze in ontwikkeling. Vanaf de dag na de promotie is het boek in handelseditie verkrijgbaar bij Sdu Uitgevers, Den Haag. Verder publiceert het Montesquieu Instituut eind deze maand een policy paper naar aanleiding van dit proefschrift.

Sandor Loeffen is als onderzoeker en docent werkzaam geweest bij de capaciteitsgroep Publiekrecht van de Universiteit Maastricht en het Montesquieu Instituut. Tevens was hij enige tijd gastonderzoeker aan Georgetown University (Washington, DC) en liep hij stage bij het Britse parlement. Thans is hij als universitair docent verbonden aan de afdeling Staats- en bestuursrecht van de Vrije Universiteit Amsterdam.

Dit artikel verscheen in De Hofvijver nr. 31 d.d. 24 juni 2013.